Υιοθεσία παιδιού στην Ελλάδα: Τι προβλέπει ο νέος νόμος

Ο νέος νόμος που ψηφίστηκε πριν από ένα μήνα περίπου, στόχο έχει να επιφέρει επίσπευση και απλούστευση των διαδικασιών υιοθεσίας, χαρτογράφηση των παιδιών που φιλοξενούνται στα ιδρύματα, των ίδιων των ιδρυμάτων αλλά και των υποψήφιων γονέων, καθώς και νέα εργαλεία παρακολούθησης των δράσεων παιδικής προστασίας, τα οποία φιλοδοξεί να καθιερώσει στην Ελλάδα.

Κατά κοινή ομολογία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, με αυτή την νομοθετική παρέμβαση επιδιώκεται η μείωση του χρόνου αναμονής που έφτανε έως τα έξι χρόνια, λειτουργώντας αποθαρρυντικά για πολλά ζευγάρια, που τελικά κατέφευγαν σε παράνομες μεθόδους. Με το νέο νόμο, θα απαιτούνται οκτώ ως δώδεκα μήνες για την ολοκλήρωση της διαδικασίας (κατ' εκτίμηση της αρμοδίας Υπουργού).

Επίσης, με το νέο νόμο ο έλληνας νομοθέτης προσπαθεί να συμβάλλει στην απο-ιδρυματοποίηση των παιδιών. Επιγραμματικά παρατίθενται ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ του νέου νόμου για την υιοθεσία:

• Mε τον νέο νόμο δημιουργείται το Εθνικό Συμβούλιο Αναδοχής και Υιοθεσίας, ως συμβουλευτικό - γνωμοδοτικό όργανο, καθώς και Εθνικά Μητρώα Ανηλίκων, Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων και Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων.
• Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης διατηρεί επίσης Εθνικό Μητρώο Υποψήφιων Θετών Γονέων, ενώ αντίστοιχα ειδικά μητρώα υποχρεούνται να τηρούν και οι αρμόδιοι φορείς, όπως είναι οι μονάδες παιδικής προστασίας.
• Θεσπίζεται ανώτατο χρονικό όριο αναμονής για τις διάφορες φάσεις τέλεσης των διαδικασιών αναδοχής και υιοθεσίας, ενώ εισάγεται ο θεσμός της ανάθεσης διεξαγωγής της κοινωνικής έρευνας και σύνταξης της απαιτούμενης κοινωνικής έκθεσης σε πιστοποιημένους κοινωνικούς λειτουργούς
• Για πρώτη φορά παρέχεται η δυνατότητα να υιοθετούν παιδιά και εκείνοι που έχουν δικά τους.
• Μπορούν να υιοθετήσουν οι έγγαμοι μετά τη συμπλήρωση τριών χρόνων γάμου, ανεξάρτητα από το αν έχει αποκλειστεί η δυνατότητά τους να αποκτήσουν δικά τους παιδιά.
• Για πρώτη φορά παρέχεται το δικαίωμα στους άγαμους και σε αυτούς που συζούν χωρίς γάμο να υιοθετήσουν, αλλά πάντα με την έγκριση του δικαστηρίου.
• Απαγορεύεται η υιοθεσία σε όσους έχουν υπερβεί το 6Οό έτος της ηλικίας τους. Για να υιοθετήσει κάποιος πρέπει να έχει συμπληρώσει το 30ό έτος. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχει διαφορά ηλικίας τουλάχιστον 18 χρόνια ανάμεσα στους θετούς γονείς και στο υιοθετούμενο παιδί. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις η διαφορά μπορεί να περιορίζεται σε 15 χρόνια (υιοθεσία παιδιού από προηγούμενο γάμο του συζύγου).
• Για να υιοθετεί ένα ανήλικο παιδί απαιτείται η συναίνεση των φυσικών του γονιών, η οποία δίδεται ενώπιον του δικαστηρίου και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις η συναίνεση αυτή αναπληρώνεται με δικαστική απόφαση (όταν ο γονιός είναι ψυχικά άρρωστος ή το παιδί έκθετο).
• Όταν το υιοθετούμενο παιδί έχει συμπληρώσει τα 12 χρόνια πρέπει να συναινεί και το ίδιο. Το δικαστήριο όμως μπορεί να λάβει υπόψη του τη γνώμη του παιδιού, έστω και αν είναι μικρότερο, εκτιμώντας κάθε φορά την ωριμότητά του. Επίσης το δικαστήριο μπορεί να ρωτήσει και τα παιδιά του θετού γονιού, αν υπάρχουν.
• Το θετό παιδί στο εξής δεν διατηρεί κανένα συγγενικό δεσμό με τους φυσικούς του γονιούς. Δεν τους κληρονομεί. Η ρύθμιση αυτή δεν ισχύει όταν πρόκειται για υιοθεσία παιδιού τού ή της συζύγου του.
• Αντίθετα στο εξής το θετό παιδί δεν κληρονομεί μόνο τους θετούς γονείς του αλλά αποκτά πλήρη κληρονομικά δικαιώματα όπως και τα φυσικά παιδιά. Κληρονομεί τους συγγενείς των γονιών του, παππούδες, γιαγιάδες ή θείους.
• Το θετό παιδί μπορεί, σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε ως τώρα, μόλις ενηλικιωθεί να πληροφορηθεί ποιοι είναι οι πραγματικοί γονείς του. Κατά τα άλλα για τους τρίτους η υιοθεσία διέπεται από απόλυτη μυστικότητα.
• Οι ιδιωτικές υιοθεσίες, αυτές που γίνονται με κοινή συμφωνία θετών και φυσικών γονιών, επιτρέπονται.
• Καταργείται η υιοθεσία ενηλίκων. Κατ' εξαίρεση ισχύει μόνο όταν υιοθετείται το παιδί της ή του συζύγου.

Όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση το νέου νόμου, ο θεσμός της υιοθεσίας αποτελεί έναν από τους κυριότερους και σημαντικότερους θεσμούς παιδικής προστασίας, που ως απώτερο στόχο έχει την οικογενειακή αποκατάσταση των παιδιών που χρήζουν ιδιαίτερης φροντίδας και μέριμνας εκ μέρους του Κράτους.

Ο Έλληνας νομοθέτης με αυτή του την παρέμβαση ανταποκρίθηκε στο σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα της τραγικής καθυστέρησης στην διαδικασία της υιοθεσίας, που αποτέλεσμα είχε να αποθαρρύνει τους υποψήφιους θετούς γονείς και να μειώνονται ολοένα οι καταγεγραμμένες νόμιμες υιοθεσίες στην χώρα μας.

Δημήτριος Ν. Αυλωνίτης
Δικηγόρος, LL.B.
κιν. 6972205516
e-mail: info@avlonitislaw.gr
http://www.avlonitislaw.gr