Άλκη Ζέη: Τρία βιβλία της αγαπημένης συγγραφέα που στιγμάτισαν την παιδική μας ηλικία

Η Άλκη Ζέη «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 97 ετών.

28 Φεβρουαρίου 2020

Άλκη Ζέη: Τρία βιβλία της αγαπημένης συγγραφέα που στιγμάτισαν την παιδική μας ηλικία

Η είδηση του θανάτου της μας στεναχώρησε όλους.

Η Άλκη Ζέη ήταν μία από τις σημαντικότερες συγγραφείς της μεταπολεμικής και μεταδιδακτορικής Ελλάδας. Το «Καπλάνι της βιτρίνας» είναι το πρώτο της μυθιστόρημα και υπήρξε έργο-σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία. Είναι ένα βιβλίο που έχει ταυτιστεί με την παιδική μας ηλικία και σήμερα -καθόλου τυχαία- συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο σημαντικά βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά.

Ποια ήταν η Άλκη Ζέη

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 15 Δεκεμβρίου 1923 και πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής της στη Σάμο απ’ όπου καταγόταν η μητέρα της. Τα σχολικά της χρόνια τα έζησε στο Μαρούσι και αργότερα εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στο κέντρο της Αθήνας. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.

Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε στα σχολικά της χρόνια γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά.

Η Άλκη Ζέη έζησε τα δύσκολα χρόνια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και του εμφυλίου και όσα είδε και βίωσε έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της. Αγωνίστηκε για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δημοκρατία και συμμετείχε στο αριστερό κίνημα ήδη από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα.

Με τον σύζυγό της, θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, έζησαν από το 1952 μέχρι το 1964 ως πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και έπειτα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο τους παιδιά. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1964 για να ξαναφύγουν το 1967 στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70 λόγω της δικτατορίας.

Τα παιδικά βιβλία που ξεχωρίσαμε και αγαπήσαμε

Το «Καπλάνι της Βιτρίνας» είναι ένα βιβλίο-ορόσημο για την παιδική ηλικία πολλών γενεών. Δεν είναι όμως το μόνο που ξεχωρίσαμε της αγαπημένης συγγραφέα.

Το Καπλάνι της Βιτρίνας

Το καπλάνι της βιτρίνας είναι ένα κλασικό, αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη. Γράφτηκε το 1963, ενώ η συγγραφέας βρισκόταν εξόριστη, ως πολιτικός πρόσφυγας, στη Μόσχα. Έχει αποσπάσει το βραβείο Mildred L. Batchelder του αμερικανικού οργανισμού Association for Library Service to Children και πρόκειται για ένα έργο-σταθμό στην ελληνική λογοτεχνία. Αν και απευθύνεται σε παιδιά και ακολουθεί τις συμβάσεις και το ύφος της παιδικής λογοτεχνίας, καταφέρνει να θίγει ώριμα θέματα και να πραγματοποιεί πολιτικές αναφορές, πρωτοπορώντας στο είδος του.

Υπόθεση: Κεντρικές ηρωίδες είναι δύο μικρά κορίτσια η Μυρτώ και η Μέλια (Μέλισσα) που μεγαλώνουν στη Σάμο, το 1936. Ο παππούς τους μεγαλώνει τις δύο αδερφές με ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας και να τις γαλουχεί με τις αξίες των αρχαίων Ελλήνων. Το καπλάνι, μια βαλσαμωμένη τίγρη, που βρίσκεται μέσα στη βιτρίνα του σαλονιού του σπιτιού τους, αποτελεί το αντικείμενο των μαγικών ιστοριών που τους διηγείται ο ξάδερφός τους, ο Νίκος, φοιτητής στην Αθήνα, αλλά και συνωμοτικό μέσο επικοινωνίας μαζί του. Η δικτατορία του Μεταξά όμως θα φέρει τέλος στην παιδική αθωότητα και τα δύο κορίτσια αντιμέτωπα με προβληματισμούς και καταστάσεις, με τις οποίες θα ωριμάσουν.

Ο Μεγάλος Περίπατο του Πέτρου

Ο Μεγάλος Περίπατο του Πέτρου είναι ένα παιδικό αλλά και εφηβικό μυθιστόρημα. Γράφτηκε την περίοδο της Δικτατορίας όταν η Άλκη Ζέη ήταν εξόριστη με την οικογένειά της στο Παρίσι και εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 1971

Υπόθεση: Το μυθιστόρημα παρουσιάζει ένα αγόρι, τον Πέτρο, που στην ηλικία των εννιά ετών ζει τον πόλεμο του 1940 και κατόπιν μεγαλώνει μέσα στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Αθήνα.

Η Μωβ Ομπρέλα

Η Μωβ Ομπρέλα είναι επίσης ένα από τα πιο γνωστά έργα της συγγραφέας. Γράφτηκε το 1989 και έχει ανέβει πολλές φορές στο θέατρο.

Υπόθεση: Η Ελευθερία, ένα δεκάχρονο κορίτσι, ζει με τους γονείς της και τα δίδυμα μικρότερα αδέρφια της στο Μαρούσι. Τότε, το τελευταίο καλοκαίρι πριν από τον πόλεμο του 1940. Λιγοστά τα παιχνίδια τους: βόλοι, σβούρες, σκοινάκι, γιο-γιο, κι ένα ζευγάρι πατίνια με καρουλάκια που τους τα δάνειζε το ξένο παιδί από τη Γαλλία, που ήρθε να μείνει στο πάνω πάτωμα του σπιτιού τους κι έγινε ο αχώριστος φίλος τους. Παίζουν όλοι μαζί και σκαρώνουν με τη φαντασία τους χίλιες δυο ιστορίες που μαγεύουν και τους ίδιους. Και πόσα άλλα δε θα έκαναν και δε θα ονειρεύονταν αν δεν τους εμπόδιζαν οι μεγάλοι. Οι μεγάλοι και τα παιδιά. Δυο κόσμοι μακρινοί, σχεδόν απλησίαστοι. Με τους δικούς τους νόμους και τις δικές τους αλήθειες ο καθένας. Πώς λοιπόν να καταλάβουν οι μεγάλοι ότι μια μωβ ομπρέλα μπορεί να κάνει τη φαντασία των παιδιών να καλπάζει αχαλίνωτη