Αυτισμός και Παιχνίδι: Ο ρόλος του παιχνιδιού

Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να παρουσιάζουν μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και δυσκολία στην επικοινωνία, μειωμένο ή καθόλου λόγο. Υπάρχει αδυναμία στη σύναψη και διατήρηση φιλικών σχέσεων. Συχνά εμφανίζουν στερεότυπες κινήσεις, προσκόλληση και έντονο ενδιαφέρον σε αντικείμενα ή θέματα, αισθητηριακή ευαισθησία. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων, η διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση με ειδικά θεραπευτικά προγράμματα (λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ψυχοπαιδαγωγική παρέμβαση) όπως επίσης η ενεργή συμμετοχή των γονέων, δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε να βελτιωθεί σημαντικά η λειτουργικότητα τους .

Όλες οι παρεμβάσεις βασίζονται στο παιχνίδι με στόχο να δίνονται επαρκείς ευκαιρίες παιχνιδιού σε όλα τα παιδιά είτε ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού είτε όχι, ώστε να αναπτύξουν απαραίτητες δεξιότητες επικοινωνίας, αμοιβαιότητας, αισθητηριακής επεξεργασίας.

Τα τρένα αποτελούν δημοφιλές παιχνίδι και έχουν ιδιαίτερη απήχηση στα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Τα τρένα έχουν τροχούς, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε διαφορετικά μοντέλα, τύπους, μεγέθη, ακολουθούν συγκεκριμένο πρόγραμμα, και συναρμολογούνται. Πολλά παιδιά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αγαπούν χαρακτήρες που βλέπουν σε βίντεο και τηλεοπτικές εκπομπές όπως ο Τόμας το Τρενάκι. Τα παιδιά έλκονται από τα έντονα χρώματα, από την ευκολία στην αναγνώριση των συναισθημάτων που νιώθει ο Τόμας και οι φίλοι του, αλλά και από το πως λειτουργεί ο κάθε χαρακτήρας.

Η προσθήκη ενός τρένου με το όνομα Μπρούνο που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού αποτελεί σημαντικό βήμα στον τρόπο που παρουσιάζονται οι χαρακτήρες των παιχνιδιών. Ο Μπρούνο προχωράει αντίστροφα και είναι το τελευταίο βαγόνι, άρα έχει μια μοναδική αντίληψη για τον κόσμο. Προσέχει πάντα τις λεπτομέρειες, του αρέσει να έχει πρόγραμμα και γνωρίζει καλύτερα από όλους όλες τις διαδρομές στο νησί του Σόντορ. Ο Μπρούνο, όπως και όσοι ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, αντιλαμβάνεται τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια που ίσως διαφέρει από τον κόσμο των υπολοίπων, όμως είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων και χρήσιμος. Κάθε παιδί μπορεί να ανακαλύψει πως καθένας μας είναι ξεχωριστός, όλοι έχουμε συναισθήματα που μαθαίνουμε να εκφράζουμε - ακριβώς όπως ο Μπρούνο έχει το φωτεινό φανάρι για να δείχνει τι νιώθει-, φοβόμαστε, χαιρόμαστε, στενοχωριόμαστε, θυμώνουμε.

Η ανάγκη να κάνουμε φίλους είναι σημαντική για όλα τα παιδιά και μέσα από την αξία της φιλίας που προβάλει η σειρά τα παροτρύνει να προσεγγίσουν συνομήλικους και να αναπτύξουν δεσμούς φιλίας. Μέσα από την ταύτιση με έναν τέτοιο χαρακτήρα μπορούν να αναγνωρίσουν τη μοναδικότητά τους και να την αγκαλιάσουν τόσο τα ίδια όσο και όλοι μας.

Επιπλέον, η εισαγωγή ενός χαρακτήρα με αυτισμό στην παιδική σειρά, στρώνει το δρόμο για ουσιαστική ένταξη και συμπερίληψη των παιδιών με ιδιαίτερες ικανότητες τόσο στο σχολικό σύστημα όσο και στο κοινωνικό σύνολο. Δίνει την ευκαιρία στους τυπικούς συνομήλικους αλλά και ενήλικες να γνωρίσουν καλύτερα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τον τρόπο σκέψης των ηρώων. Μέσα από τη σειρά αναδύεται η ικανοποίηση, η χαρά και η ευτυχία όταν σε μία παρέα ο ένας συμπληρώνει τον άλλο, τον αποδέχεται, τον υποστηρίζει, υπάρχει αλληλοβοήθεια. Τα παιδιά με ιδιαιτερότητες εργάζονται καθημερινά για να καλλιεργήσουν εφόδια και στρατηγικές ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι δυσκολίες και να προσαρμοστούν στο περιβάλλον τους. Σειρά μας είναι να διδαχθούμε αξίες όπως η συνεργασία, η ευγένεια, η ενσυναίσθηση, ο αλληλοσεβασμός.

Ο Μπρούνο και η παρέα του μπορεί να μας δώσει πολλές ιδέες για παιχνίδι με όλα τα παιδιά. Μπορούν να αναπαραστήσουν σκηνές από τα βίντεο, να συναρμολογήσουν το τρένο, να συνεργαστούν, να δώσουν και να εκτελέσουν οδηγίες, να διαχειριστούν προβλήματα.

Η αποδοχή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε παιδιού, η κατανόηση των συναισθημάτων του, η ικανότητα να μπαίνουν στη θέση του άλλου, ο σεβασμός στις ξεχωριστές ανάγκες, η φιλία, η υποστήριξη και τελικά η αμοιβαία ευχαρίστηση μπορούν να δομηθούν και να αναπτυχθούν μέσω της παρατήρησης και επεξεργασίας των περιπετειών του Τόμας, του Μπρούνο και της παρέας τους που ο καθένας είναι διαφορετικός, ξεχωριστός και μοναδικά σημαντικός!