Ποια παιδιά μπορούν να αναπτύξουν επιλεκτική ή εκλεκτική αλαλία;
Επιλεκτική αλαλία ονομάζεται μια πολύπλοκη αγχώδη διαταραχή της παιδικής ηλικίας κατά την οποία ενώ το παιδί δεν έχει κάποιο γλωσσικό πρόβλημα, επίμονα αρνείται να μιλήσει σε συγκεκριμένο χώρο (π.χ. σχολείο) ή σε συγκεκριμένα άτομα (π.χ. στο γιατρό) ενώ μιλά φυσιολογικά σε άλλους χώρους ή άτομα που του εμπνέουν ασφάλεια και άνεση (π.χ. στους γονείς, ή στους φίλους).
Η επιλεκτική αλαλία παρουσιάζεται στην ηλικία των 5-6 ετών, όταν το παιδί αρχίζει το σχολείο και δεν έχει σχέση με την ανάπτυξη του λόγου, τις γνώσεις, τις συναναστροφές, ή τη διγλωσσία που είναι πολύ συνηθισμένη σήμερα. Η συχνότητα της διαταραχής αυτής είναι περίπου 7 στα 1000 παιδιά της προσχολικής και σχολικής ηλικίας.
Σύμφωνα με την Παιδιατρική Ένωση Κύπρου τα αίτια της κατάστασης αυτής βρίσκονται συνήθως μέσα σε οικογένειες που υπάρχει δυσαρμονία στις σχέσεις των γονιών (συχνοί τσακωμοί, έντονες συζητήσεις, χωρισμοί) αλλά και στην ίδια την ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Παιδιά που είναι πολύ ντροπαλά, αγχωτικά και υπερβολικά ευαίσθητα, μπορεί να αναπτύξουν τη διαταραχή αυτή.
Ο ρόλος που παίζει η οικογένεια είναι πολύπλοκος. Όταν σε μια οικογένεια υπάρχουν προστριβές ανάμεσα στους γονείς, δημιουργούνται συμμαχίες μεταξύ του ενός γονιού και του παιδιού εναντίον του άλλου γονιού. Συνήθως πρόκειται για μητέρες με έντονο άγχος, ανασφάλεια και ίσως μελαγχολία.Αυτό οδηγεί την μητέρα στην απομόνωση και δεν έχει άλλη επιλογή από την υπερπροστασία του παιδιού της και την προσκόλληση της σ’ αυτό.
Από την άλλη πλευρά το παιδί αναγνωρίζει την κατάσταση στην οποία ευρίσκεται η μητέρα του και αντιδρά με κάποιο μηχανισμό άμυνας που δεν είναι άλλος από την σιωπή. Πιστεύει ότι η συναναστροφή του με άλλα άτομα θα διακόψει τον δεσμό με την μητέρα, θα αναγκαστεί να αποκαλύψει οικογενειακά μυστικά, και θα απορρίψει ή προδώσει την μητέρα του.
Τέλος ένα παιδί μπορεί να αναπτύξει την διαταραχή αυτή μετά από κάποιο ψυχικό τραύμα όπως ο θάνατος κάποιου οικείου προσώπου. Στην περίπτωση αυτή το παιδί δεν μπορεί να διαχειριστεί την αρνητική αυτή εμπειρία και καταφεύγει στη σιωπή, η οποία εκδηλώνεται σε όλα τα επίπεδα και χώρους.
Δεν υπάρχουν μελέτες ή στοιχεία που να αποδίδουν την επιλεκτική αλαλία σε κακομεταχείριση, τραυματισμό ή παραμέληση.
Οι γονείς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί τους είναι μοναδικό όπως τα άλλα παιδιά, να του προσφέρουν στήριγμα και ασφάλεια, να καλλιεργούν συνέχεια τις σχέσεις μαζί του και να αποδεχτούν ότι το παιδί θα μιλήσει όταν μόνο του θα αποφασίσει. Δεν πρέπει να συζητούν με άλλους για το πρόβλημα αυτό μπροστά στο παιδί.
Ένας καλός τρόπος εξαναγκασμού για να μιλήσει είναι η λανθασμένη ονομασία πραγμάτων π.χ. το χιόνι είναι μαύρο, η ήλιος είναι πράσινος κλπ. Με τον τρόπο αυτό το παιδί αναγκάζεται να διορθώσει τις λανθασμένες λέξεις. Τέλος το παιδί πρέπει να λαμβάνει μέρος στα παιγνίδια και τις άλλες δραστηριότητες (τραγούδια, ζωγραφική) με τα αδέλφια και τους φίλους του για να μη νοιώθει απομονωμένο.
Όσο πιο γρήγορα ενταχθεί ένα παιδί με επιλεκτική αλαλία σε θεραπευτικό σχήμα με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η ανταπόκριση στη αντιμετώπιση και τόσο καλύτερη θα είναι η πρόγνωση. Εάν υπάρχει υποψία επιλεκτικής αλαλίας που διαρκεί πάνω από ένα μήνα τότε η παρέμβαση πρέπει να γίνεται άμεσα.
