Η διαφοροποίηση και η κοινωνικότητα του παιδιού

Στο σημερινό άρθρο θα αναφερθούμε στα παιδιά που δυσκολεύονται να ενταχτούν σε μια ομάδα (π.χ. κάποιο αγόρι που δεν αρέσκεται στον αθλητισμό κλπ) και παρότι δεν τίθεται θέμα εκφοβισμού εναντίον τους, απομονώνονται κάπως από την ομάδα των συνομηλίκων.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνήθως επηρεάζεται η αυτοπεποίθηση του παιδιού με την αίσθηση της απόρριψης να το δυσχεραίνει. Ενώ αποζητά την θετική αλληλεπίδραση με τους άλλους, εκείνοι είτε το απομακρύνουν είτε το κοροϊδεύουν με αποτέλεσμα να εσωτερικεύεται τούτη η αρνητική στάση του περίγυρου. Αυτό ενδέχεται να έχει διάφορες συνέπειες, μερικές από τις οποίες είναι:

• Χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
• Δυσκολία ή φόβος στην κοινωνικοποίηση
• Άρνηση για το σχολικό πλαίσιο ή για άλλες σχολικές δραστηριότητες (π.χ. συμμετοχή σε μια εκδρομή κλπ)
• Εσωστρέφεια κι επιλογή μοναχικών δραστηριοτήτων
• Αρνητικό συναισθηματικό φορτίο (απογοήτευση, λύπη)
• Επιθετικότητα (θυμός, αίσθηση αδικίας)
• Ενοχοποίηση και αίσθημα απαξίωσης του εαυτού (το παιδί αισθάνεται ότι του αξίζει αυτό που του συμβαίνει)

Μέγιστης σημασίας είναι η αντιμετώπιση και η διαχείριση αυτών των ζητημάτων από τους γονείς. Έχει νόημα η συναισθηματική τους ανταπόκριση στην δυσκολία του παιδιού, με τέτοιο τρόπο, ώστε εκείνο να νιώσει στα στενότερα οικογενειακά πλαίσια (σε σχέση με τα ευρύτερα σχολικά) ασφαλές, αποδεκτό κι επιθυμητό. Προκειμένου να γίνει αυτό, η γονική προσοχή χρειάζεται να συγκεντρωθεί αφενός στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του παιδιού, αφετέρου στην άνευ όρων αποδοχή του με στόχο την κινητοποίησή του.

Η άνευ όρων αποδοχή από τους γονείς αποτελεί τον πυρήνα της συγκρότησης της αυτοεκτίμησης ενός παιδιού. Μέσω αυτής, χτίζει την αυτοπεποίθησή του νιώθοντας όμορφα για αυτό που είναι και συνάμα ελεύθερο να είναι ο εαυτός του αφού έτσι απολαμβάνει την αποδοχή των σημαντικών άλλων.

Αυτοί λειτουργούν ως καθρέφτης όπου η εικόνα που του προβάλλουν εσωτερικεύεται για να γίνει μία από τις βασικές πεποιθήσεις του σχετικά με το ποιος είναι. Είναι γνωστό ότι όσο πιο καλά νιώθει κανείς με τον εαυτό του, τόσο πιο καλά μπορεί να κοινωνικοποιηθεί, να συνδεθεί με άλλους ανθρώπους αλλά και να διαχειρισθεί την άρνηση ή ακόμη και την απόρριψη κάποιων άλλων που δε θέλουν να σχετισθούν μαζί του.

Ένα παιδί λοιπόν, που εξαιτίας ενός χαρακτηριστικού, μιας προτίμησης ή μιας συμπεριφοράς του, διαφοροποιείται από το σύνηθες και το σύνολο των συνομηλίκων το απομακρύνει, θα καταφέρει να το αντιμετωπίσει και να το διαχειρισθεί μέσα από την γονική στήριξη που αναφέρθηκε η οποία θα του δείξει τον τρόπο να αποδέχεται συνολικά αυτό που είναι, να διατηρεί την ατομικότητά του, διαφοροποιώντας τον εαυτό του από την ομάδα. Η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας είναι το απαραίτητο εργαλείο για να μπορέσουμε να κοινωνικοποιηθούμε και να σχετιζόμαστε με έναν υγιή τρόπο με τους άλλους, όχι όλους φυσικά, αφού κάτι τέτοιο θα ήταν ανέφικτο.

Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή, είναι τυπικά αποδεκτό ότι το κάθε άτομο είναι ξεχωριστό. Στην ουσία και στην πραγματική ζωή, συχνά αυτό παραγνωρίζεται και η διαφορετικότητα αντιμετωπίζεται με ποικίλους τρόπους – πολλοί από τους οποίους είναι αρνητικοί. Έχει αξία όμως ο καθένας προσωπικά να διαφοροποιείται έτσι ώστε να μπορεί να πραγματώσει την ιδιαιτερότητα της ύπαρξής του, αναπτύσσοντας μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Μαρία Μαγδαληνή Μάρκου, Ψυχολόγος
Πρώην εθελόντρια και συνεργάτιδα στην ένωση “Μαζί για το παιδί”
Πανελλαδική Γραμμή 115 25 και Συμβουλευτικό Κέντρο για μητέρες, γονείς, παιδιά και εφήβους