Πρέπει να τιμωρούμε τα παιδιά για τις αταξίες τους; Αν όχι, τι μπορούμε να κάνουμε;

Συχνά χρειάζεται να δείξουμε στο παιδί μας μια πιο σκληρή πλευρά του εαυτού μας και μερικές φορές να γίνουμε αυταρχικοί αλλά και απόλυτοι. Αρκετά συχνά η συζήτηση μαζί τους, η επιχειρηματολογία με λογικά επιχειρήματα, καταλήγουν σε αδιέξοδο, βρίσκοντας το παιδί μας να επιμένει να κάνει το δικό του. Μας επιβάλλει αυτό που ζητά, ουρλιάζοντας, ώστε να νιώσουμε ντροπή «τι θα πει ο κόσμος για εμάς». Αν π.χ. είναι στο σπίτι μπορεί να αρχίσει να κλαίει ασταμάτητα ώστε να νιώσουμε τελικά οίκτο και να αφήσουμε να περάσει το δικό του.

Οι ειδικοί τονίζουν πως είναι γνωστό ότι όλα τα παιδιά χρειάζονται όρια. Μέσα σε αυτά νιώθουν ασφάλεια, μαθαίνουν αλλά και κατανοούν καλύτερα τους κανόνες της κοινωνίας. Παρόλο που συχνά παραβιάζουν κάποιους από αυτούς, ο λόγος είναι γιατί θέλουν να τα δοκιμάσουν και να διαπιστώσουν εάν όντως ισχύουν ή ακόμα και να δουν τις συνέπειες τους.

Για παράδειγμα, ένα παιδί είναι πολύ πιθανό να κάνει κάτι που του έχουν απαγορέψει απλά και μόνο για να επιβεβαιώσει ότι ο γονιός δεν αστειευόταν όταν του έλεγε ότι δεν επιτρέπεται να το πειράξει. Ένα συχνό ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους γονείς είναι:

Πως πρέπει να αντιδράσουν οι γονείς όταν το παιδί τους παραβιάζει έναν κανόνα;

• Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο θυμός δεν είναι καλός σύμβουλος και η ενόχληση ή δυσαρέσκεια του γονέα πρέπει να εκφραστεί ναι μεν με αυστηρό τόνο αλλά όχι με απότομες αντιδράσεις και φωνές και χαρακτηρισμούς.
• Η αντίδραση πρέπει να γίνει άμεσα και όχι ετεροχρονισμένα, ώστε να συνδυάσει άμεσα το αίτιο με το αποτέλεσμα.

Πως πρέπει να φερθεί ο γονέας και ποια θα είναι η συνέπεια για το ίδιο το παιδί;
Πριν φτάσουμε στην τεχνική της καρέκλας, τις σκέψεις ή το time-out, καλό είναι πρώτα να δώσουμε σαφείς οδηγίες για τα όρια, δηλαδή μέχρι που του επιτρέπουμε να κάνει κάτι και η «προειδοποίηση» ότι αυτό που κάνει είναι εκτός ορίων. Στην συνέχεια ακολουθούμε την μέθοδο της δέσμευσης από το παιδί μας.

Η μέθοδος της δέσμευσης
Οι περισσότεροι γονείς γνωρίζουμε τις αντιδράσεις του παιδιού μας. Έτσι μπορούμε να ξέρουμε, εκ των πρότερων, πότε μπορεί να μας κάνει μια αντίδραση πχ. όταν πάμε στο σουπερ μάρκετ και μας ζητά να του αγοράσουμε πράγματα κάνουμε μια συζήτηση μαζί του. Προτού ξεκινήσουμε από το σπίτι του εξηγούμε ότι στο σουπερ μάρκετ μπορεί να πάρει μόνο ένα πράγμα. Μιλάμε και να συζητάμε ώστε να μας δώσει υπόσχεση ότι θα τηρήσει τους κανόνες που συμφωνήσαμε. Με αυτό τον τρόπο το παιδί μας κατανοεί ότι πρέπει να τηρεί τι υποσχέσεις του και το ίδιο ισχύει και για εμάς. Πρόκειται για μια σωστή παιδαγωγική τεχνική. Ακόμα και αν δεν έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα το παιδί μας κατανοεί ότι η αθέτηση της συμφωνίας μας ήταν δικό του λάθος και δέχεται τις συνέπειες χωρίς να μας νιώθει σαν αντίπαλο ή εχθρό, αποφεύγοντας έτσι να αναπτυχθεί μέσα του το αίσθημα της εκδίκησης.

Πολλά παιδιά, ενώ αρχικά συμφωνούν σε κάτι, στην συνέχεια δυσκολεύονται να τηρήσουν την συμφωνία. Αυτό έχει να κάνει με δύο λόγους:
Το παιδί είναι μικρό σε ηλικία και ξαφνικά κατακλύζεται από συναισθήματα επιθυμίας που το οδηγούν σε θυμό και κλάματα. Δηλαδή δεν μπορεί ακόμα να διαχειριστεί την ματαίωση σε κάτι που θέλει πολύ.«Ο Γιαννάκης 24 μηνών συμφώνησε ότι θα πάρει ένα κρουασάν στο σουπερ μάρκετ, όταν όμως έφτασε εκεί και είδε τα αναψυκτικά, τα ήθελε. Έκλαιγε και τα ζητούσε παρόλο που υποσχεθεί ότι δεν θα ζητήσει κάτι άλλο. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι ακόμα πολύ μικρός και δεν μπορεί πάντα να διαχειρίζεται τις επιθυμίες του και να τις αναστέλλει για αργότερα».

«Αντίθετα, ο Κωστάκης που είναι 4 χρονών και δεν μπορεί να κρατήσει τις υποσχέσεις του, είναι μάλλον γιατί οι γονείς του δεν έθεσαν σαφή, σταθερά όρια και κόκκινες γραμμές σε αυτό που επιτρέπεται και σε αυτό που δεν επιτρέπεται. Έτσι αρχικά κάνει μια συμφωνία αλλά μόλις φτάσει η κατάλληλη στιγμή ξέρει ότι με τα κλαψουρίσματα και τον επιβλητικό του τόνο θέλω –θέλω- θέλω τελικά θα κάνει το δικό του.»

Ποτέ κάνουμε την τεχνική του time-out ή την καρέκλα της σκέψης
Όταν βλέπουμε ότι το παιδί μας συνεχίζει να μας αγνοεί ή δεν δέχεται να ακολουθήσει αυτά που έχουμε συμφωνήσει θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την τεχνική του time-out ή καρέκλα της σκέψης, όπως συχνά αποκαλείτε. Είναι ένας τρόπος να σκεφτεί το παιδί τι έκανε και να αποφασίσει αν θα συνεργαστεί σε αυτά που του ζητάμε να κάνει.

Πως εφαρμόζεται η τεχνική του time-out ή καρεκλά της σκέψης
Η διαδικασία είναι απλή, το παιδί κάθεται σε μία καρέκλα, κατά προτίμηση στον ίδιο χώρο που είμαστε και εμείς και του απαγορεύουμε να σηκωθεί και να φύγει, μέχρι να σκεφτεί και να αποφασίσει αν θα συνεργαστεί μαζί μας. Εννοείτε ότι είναι μακριά από παιχνίδια ή πράγματα που το ευχαριστούν. Αν πάλι τον έχουμε βάλει στην καρέκλα της σκέψης γιατί έκανε μια αταξία, την οποία γνώριζε ότι δεν έπρεπε να την κάνει, τότε του ζητάμε να σκεφτεί τι έκανε. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις το παιδί όταν το βάλουμε στην καρέκλα της σκέψης αντιδρά έντονα ώστε να αποφύγει την ποινή του περιορισμού. Σε αυτή την περίπτωση διατηρούμε την ψυχραιμία μας και με σταθερό λόγο του ζητάμε να καθίσει, υπενθυμίζοντας «θα καθίσεις στην καρέκλα μέχρι να αποφασίσεις αν θα φορέσεις το μπουφάν σου». Το time-out λήγει όταν το παιδί ηρεμήσει και αποφασίσει ότι θα συνεργαστεί μαζί μας.

Συμβουλή του ειδικού
Ακόμα και τα πιο ζωηρά ή δύσκολα παιδιά μαθαίνουν να κάθονται στην καρέκλα της σκέψης. Αν οι γονείς διαπιστώσουν ότι δεν μπορούν να επιβληθούν και να βάλουν τα παιδιά στην καρέκλα γιατί είναι πολύ ατίθασα και ανυπάκουα, θα χρειαστεί να επισκεφτούν ένα Αναπτυξιακό Κέντρο ώστε να συμβουλευτούν ένα Ειδικό, ο οποίος θα τους καθοδηγήσει με ποιο τρόπο θα πρέπει να την εφαρμόσουν.