Τι φοβάται το παιδί; Οι φόβοι της παιδικής ηλικίας ανά ηλικία

Κρύβεται ή κλαίει και μας τραβάει μακριά από κάτι...και ενώ προσπαθούμε να ψελλίσουμε μια δικαιολογία στον συνομιλητή μας, αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει στο παιδί και αντιδρά με αυτό τον τρόπο.

Αρχικά, είναι σημαντικό να εξηγήσουμε τι είναι ο φόβος. Φόβος είναι μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση με ψυχολογικές και σωματικές μεταβολές ως απάντηση σε κάποια πραγματική ή φανταστική απειλή. Ο φόβος προκαλεί πανικό, καθώς και μια ακατανίκητη τάση φυγής και απόδρασης. Όσον αφορά τις σωματικές αλλαγές, αυτές είναι κυρίως, η ταχυπαλμία, η εφίδρωση και το μούδιασμα.

Οι φόβοι των παιδιών ποικίλλουν και ως προς το αντικείμενο της φοβίας και σίγουρα ως προς την ένταση. Φυσικά, οι φόβοι είναι πιο έντονοι στα παιδιά απ’ ότι στους ενήλικες, και είναι περισσότεροι σε αριθμό. Πρέπει να πούμε εδώ ότι κάποιοι από τους φόβους των παιδιών αλλάζουν ανάλογα με την εξέλιξη του παιδιού, δηλαδή καθώς βιώνει νέες εμπειρίες. Αυτό που σήμερα φοβίζει ένα παιδί, μπορεί μέχρι χτες να του ήταν αδιάφορο, αλλά και το αντίστροφο. Επίσης, όταν το παιδί εκτεθεί σε καινούριες και απρόβλεπτες καταστάσεις, ίσως αναπτύξει ένα φόβο. Ο φόβος του σχολείου βρίσκεται σε αυτή την κατηγορία. Τέλος, κάποιοι φόβοι μπορεί να γεννηθούν ακόμη και χωρίς το παιδί να εκτεθεί στο ερέθισμα. Αυτοί είναι οι φόβοι που γεννιούνται με τα παραμύθια και τις λαϊκές διηγήσεις και ποικίλλουν ανάλογα με το πολιτισμικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, ο κακός λύκος επηρεάζει ένα παιδί στην Ελλάδα, ενώ το τέρας του Λόχνες ένα παιδί στη Σκωτία.
Οι κυριότεροι φόβοι αναλόγως την ηλικία είναι:

Φόβοι ανά ηλικία

Βρέφος : Δυνατοί θόρυβοι και ά γνωστα αντικείμενα/ άνθρωποι

1-2 ετών : Αποχωρισμός από τους γονείς- Φόβος για τους ξένους

3-4 ετών : Σκοτάδι, να μένουν μόνα, Μικρά ζώα/ έντομα

5-6 ετών : Φαντάσματα, Τέρατα

7-8 ετών: Σχολείο, Σωματικός κίνδυνος, Υπερφυσικά γεγονότα

9-11 ετών: Υγεία, Πόλεμος, Επίδοση στο σχολείο

Τι μπορούμε, όμως, να κάνουμε για να βοηθήσουμε το παιδί μας; Καταρχάς, πρέπει να διευκρυνήσουμε ότι εάν το παιδί εμφανίσει μεγάλη αλλαγή στη συμπεριφορά και εντονότερες αντιδράσεις από το αναμενόμενο, πρέπει να σκεφτούμε εάν το παιδί βίωσε κάποια τραυματική εμπειρία (δάγκωμα από ζώο, είδε κάποιο τραυματισμό κ.τ.λ.) και να το συζητήσουμε μαζί του. Το παιδί νιώθει ασφάλεια πλάι στους γονείς του και εάν ο φόβος του είναι τόσο έντονος ώστε να φοβάται ακόμη και χωρίς να βλέπει το ερέθισμα που του προκαλεί φόβο, ίσως μιλάμε για φοβία και σε αυτή την περίπτωση το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, οφείλουμε να παρηγορούμε το παιδί μας κάθε φορά που νιώθει φόβο και να προσπαθούμε να του φτιάχνουμε το κέφι. Φυσικά, εάν το παιδί φοβάται το σκοτάδι, η λύση δεν είναι να το παίρνουμε στο κρεβάτι μας, αλλά στην αρχή να μένουμε στο δωμάτιό του μαζί του μέχρι να κοιμηθεί, και σταδιακά να καθόμαστε όλο και λιγότερο. Μια αστεία ιστορία, ένα ωραίο φωτάκι νυκτός, τα αστέρια που φωσφορίζουν στο ταβάνι, μπορούν να δημιουργήσουν μια χαλαρωτική ατμόσφαιρα για το παιδί. Εάν το παιδί φοβηθεί κάποιο παραμύθι, μπορείτε να πλάσετε μια ιστορία που να το παρηγορήσει, εάν φοβάται κάποιο ζώο, δείξτε του την θετική πλευρά του ζώου, και μην κάνετε το ζώο «ντα»!

Η δυστυχής περίπτωση είναι να φοβάται το παιδί μας κάτι το οποίο φοβίζει και εμάς. Το παιδί μπορεί να υιοθέτησε από εμάς αυτή τη φοβία, ή απλά να έτυχε, αλλά όπως και να έχει, δεν πρέπει να δείξετε στο παιδί ότι κι εσείς φοβάστε, γιατί το παιδί θα νιώθει περισσότερη ανασφάλεια, καθώς θα χάσει και το στήριγμά του, εσάς! Αν νιώσει ότι και εσείς φοβάστε, θα φοβηθεί ακόμη περισσότερο. Προσοχή λοιπόν! Θετική αναπλαισίωση είναι η μόνη λύση: Προσπαθήστε να βρείτε κάτι θετικό και ευχάριστο σε αυτό που φοβίζει το παιδί! Η φαντασία μας, λοιπόν, και πάλι σε πρώτο πλάνο..

Παπακυργιάκη Χρύσα
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
Email: chrysapapakirgiaki@yahoo.gr
Blog: psuxis-logos.blogspot.gr
Δήμητρος 6, Μαρούσι