Πώς οι καθημερινές φωνές και οι κατσάδες των γονιών οδηγούν τον έφηβο σε κατάθλιψη

Οι δυτικές κοινωνίες σπάνια πλέον καταφεύγουν στην σωματική βία και την «τιμωρία» την έχουν όμως αντικαταστήσει με την λεκτική. Είναι όμως η λεκτική βία επιτρεπτή και ανώδυνη; Σύμφωνα με τη μελέτη προς τους εφήβους αυξάνει τον κίνδυνο οι νέοι να εμφανίσουν κατάθλιψη, επιθετικότητα και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς.

Τι θεωρείται λεκτική βία;
Σύμφωνα με τους ερευνητές, λεκτική βία μπορεί να θεωρηθούν όλες οι ενέργειες και μέθοδοι που οδηγούν σε ψυχολογική πίεση. Θυμωμένα ή προσβλητικά λόγια προκειμένου το παιδί να νιώσει συναισθηματικά πληγωμένο, σε μια προσπάθεια να σκεφτεί προκείμενου να διορθωθεί, με σκοπό να ελεγχτεί η συμπεριφορά του. Σε αυτές τις ενέργειες μπορεί να είναι:
• οι δυνατές φωνές
• τα ουρλιαχτά
• οι βλαστήμιες
• οι κατάρες, καθώς και οι πιο απλοί χαρακτηρισμοί των γονιών προς τα παιδιά, του τύπου «είσαι ανίκανος » ή «αναίσθητος».

Μπορεί οι γονείς να μην χτυπούν πια τα παιδιά τους (οι περισσότεροι), όμως είναι λάθος η πεποίθηση ότι αν βάλουν τις φωνές, θα πετύχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Σύμφωνα με έρευνες, μάλλον το αντίθετο θα συμβεί

Οι επιπτώσεις της χρόνιας λεκτικής βίας στα παιδιά

Έχουν γίνει πολλές μελέτες σχετικά με την λεκτική βία στα παιδιά. Αναφέρω μια πρόσφατη όπου μελέτησαν διαχρονικά τις επιπτώσεις της λεκτικής βίας σε παιδιά στην σχολική ηλικία. Διαπιστώθηκε ότι στην προ- εφηβεία, σχεδόν οι μισές από τις οποίες δεχτήκαν ότι κατέφευγαν στη λεκτική βία, με συχνότητα από τρεις φορές την εβδομάδα μέχρι και κάθε μέρα, προκειμένου να επιβάλουν την πειθαρχία και υπευθυνότητα.

Όσο συχνότερα τα παιδιά δέχονταν την έντονη κριτική, σε συνδυασμό με φωνές απειλές και χαρακτηρισμούς των γονιών τους, τόσο περισσότερο ένιωθαν ενοχές, είχαν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα που τα οδηγούσαν σε προβλήματα συμπεριφοράς στη συνέχεια της εφηβείας (αδιαφορία στο σχολείο, καταφυγή στα ψέματα, κλοπές, εκρήξεις θυμού, συμπλοκές με άλλα παιδιά κλπ).

Όπως φαίνεται η λεκτική βία από τους γονείς, έστω κι αν γίνεται, με την πρόθεση να τα νουθετήσουν, συχνά ξεκινά ένας φαύλος κύκλος αντιδράσεων, αντιπαραθέσεων από το παιδί, που καταλήγουν περισσότερες φωνές από τους γονείς με αποτέλεσμα να υπάρχει μια τεταμένη διάθεση και συνεχή ένταση μέσα στο σπίτι αλλά και στις οικογενειακές σχέσεις.

Αρκετοί γονείς υποστηρίζουν «πως αν δεν φωνάξουν δυνατά» , τα παιδιά τους στην εφηβεία δεν θα τους δώσουν ποτέ σημασία. Πολλές φορές μάλιστα χρησιμοποιούν , σκληρή γλώσσα και χαρακτηρισμούς. Από ότι φαίνεται είναι αναποτελεσματικά στο να διορθώσουν τα προβλήματα συμπεριφοράς των νέων, στην πραγματικότητα ενισχύουν αυτές τις συμπεριφορές. Η επίπτωση της λεκτικής βίας στους εφήβους, σύμφωνα με πολλές έρευνες, είναι άσχετη με το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο της οικογένειας.

Το σημαντικό εύρημα της έρευνας είναι ότι η λεκτική βία έχει επιπτώσεις στα παιδιά, ακόμα κι αν οι γονείς εκδηλώνουν παράλληλα τη συναισθηματική υποστήριξή και τη φροντίδα τους, γιατί οι περισσότεροι έφηβοι ερμηνεύουν τις φωνές των γονιών τους ως απόρριψη ή περιφρόνηση, με συνέπεια να αναπτύξουν εχθρικά συναισθήματα και στάση απέναντι στη σχέση με τους γονείς τους. Αυτή είναι που τους οδηγεί στην απομάκρυνση από την οικογένεια και την αναζήτηση συναισθηματικής στήριξης σε άλλες πήγες όπως είναι οι φίλοι, καθηγητές κα. Επίσης όλη αυτή η κατάσταση δημιουργεί αρνητική εικόνα για τον ίδιο τον εαυτό τους.

Η συμβουλή του Ειδικού

Εμείς οι γονείς που προσπαθούμε να αλλάξουμε τη συμπεριφορά των παιδιών μας, θα ήταν καλύτερο να επικοινωνήσουμε μαζί τους, με ισότιμο τρόπο και να εξηγήσουμε το σκεπτικό και τις ανησυχίες μας. Είναι λανθασμένη η εντύπωση ότι εφόσον υπάρχει ισχυρό συναισθηματικό δέσιμο γονιών- παιδιού, ο έφηβος θα καταλάβει ότι «το κάνουμε επειδή τον αγαπάμε και νοιαζόμαστε για εκείνον».

Η εφηβεία είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος, όπου οι έφηβοι προσπαθούν να αναπτύξουν την ταυτότητα του εαυτού τους. Όταν τους φωνάζουμε, αυτό καταστρέφει την αυτοεκτίμηση τους. Τους κάνει να νιώθουν πως δεν είναι ικανοί, ότι είναι άχρηστοι και ανάξιοι. Είναι προτιμότερο εμείς οι γονείς να επεμβαίνουμε στα παιδιά μας βάζοντας όρια από μικρή ηλικία αποφεύγοντας να χρησιμοποιούμε επικριτικά, τιμωρητικά και προσβλητικά λόγια. «Ο έφηβος αισθάνεται πιο υπεύθυνος για τη συμπεριφορά του, όταν ο γονιός του τον διορθώνει, ενώ ταυτόχρονα τον σέβεται και τον θαυμάζει. Αντίθετα, οτιδήποτε κάνετε που επιτιμά και ντροπιάζει ένα παιδί, αυτό υποσκάπτει τη δύναμη που έχουμε εμείς σαν γονείς».