Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτυχθεί γλωσσικά (έως 2 χρονών)
Τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα ως μέσο επικοινωνίας επειδή είναι μία έμφυτη ικανότητα αλλά επίσης επειδή έχουν την ικανότητα να μιμούνται τα άτομα του περιβάλλοντος τους.
Αυτή η δεύτερη παράμετρος είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς τα παιδιά τείνουν να χρησιμοποιούν το λεξιλόγιο που ακούνε στο περιβάλλον τους και να εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο με τους ανθρώπους που είναι γύρω τους.
Σύμφωνα με την Παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου, τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα λεκτικά φτωχό περιβάλλον θα μεγαλώσουν έχοντας περιορισμένη γλωσσική ικανότητα τόσο στον τομέα της κατανόησης τους όσο και στον τομέα της έκφρασης τους.
0-2 χρονών
Τα παιδιά αρχίζουν να λένε τις πρώτες τους λέξεις στην ηλικία των 12 μηνών. Αυτό οφείλεται σε αρκετούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι σε αυτό το στάδιο μπορούν να σταθούν ή και να περπατήσουν και αυτό τους βοηθά να διατηρήσουν φώνηση και να παράγουν ομιλία. Επιπρόσθετα, έχουν την ικανότητα να αποδώσουν συμβολικό παιγνίδι. Η ομιλία είναι μία συμβολική απόδοση, η χρήση δηλαδή μίας λέξης για ένα αντικείμενο ή για μία έννοια.
Αγοράζουμε το πρώτο βιβλίο στο παιδί μας μόλις γεννηθεί
Η μάθηση ξεκινά από τη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί. Υπάρχουν πάνινα βιβλία που είναι ειδικά για τα παιδιά της ηλικίας αυτής. Στο κρεβατάκι του βρέφους είναι καλό να υπάρχει περιστρεφόμενο παιχνίδι του οποίου τα χρώματα να είναι άσπρο και μαύρο ώστε η διαφορά μεταξύ των δύο χρωμάτων να είναι έντονη και να τραβά την προσοχή του νεογέννητου.
Όλοι στο σπίτι μιλούμε στο παιδί με φυσιολογικό τρόπο
Αποφεύγουμε να μιλάμε στο παιδί χρησιμοποιώντας μωρουδίστικες λέξεις όπως ‘άμου’, ‘στρατά’, ‘όπα’, ‘νάνι’, ‘πούα’ κτλ. Αν χρησιμοποιούμε μωρουδίστικες λέξεις το μόνο που επιτυγχάνουμε είναι να μαθαίνουμε στο παιδί ένα υποκατάστατο λέξης αντί να το μαθαίνουμε μια αληθινή λέξη. Το μωρό πρέπει να ακούει την ορθή παραγωγή και αν την αλλοιώσει όταν επιχειρήσει να την παράγει είναι επειδή τόσο η αρθρωτική του ικανότητα όσο και η φωνολογική του ενημερότητα δεν είναι αρκετά αναπτυγμένες. Όταν ωριμάσει αρκετά τότε θα μπορεί να παράγει τις λέξεις ορθά.
Προσθέτουμε νόημα σε αυτά που λέει το μωρό
Αν το μωρό είναι στο στάδιο του βαβισμού (δηλαδή λέει μπα, μπα, μπα) εμείς μπορούμε να πούμε ‘ο μπαμπάς, ναι έρχεται ο μπαμπάς’. Προσθέτουμε δηλαδή νόημα στο «μπα» (ως σαν να ήταν «μπαμπάς»). Ως γονείς, καθώς περνούμε χρόνο με το παιδί μας, αρχίζουμε να κατανοούμε τη διαφορετική σημασία που μπορεί το μωρό να αποδώσει σε μία συλλαβή. Τότε είναι προς όφελος του παιδιού μας να αρπάζουμε την ευκαιρία και να δίνουμε στο παιδί την ‘ορθή’ λέξη. Με αυτό τον τρόπο του δίνουμε ακουστικά ερεθίσματα για να μάθει να μιλά σωστά όταν θα είναι έτοιμο αναπτυξιακά. Το φυσιολογικά αναπτυσσόμενο μωρό, όταν βρίσκεται μεταξύ δώδεκα και δεκαοκτώ μηνών, αρχίζει να ονομάζει και να ζητά αντικείμενα από το περιβάλλον του σε μονολεκτικό επίπεδο.
Σε αυτή την ηλικία όπου το μωρό μιλάει μονολεκτικά, εμείς επαναλαμβάνουμε αυτή τη λέξη που λέει, προσθέτοντας ακόμα μία λέξη. Με αυτό τον τρόπο σπρώχνουμε το μωρό στο επόμενο στάδιο που είναι το στάδιο όπου τα παιδιά αρχίζουν να βάζουν δύο λέξεις μαζί. (π.χ. ‘μπα’, ‘μπάλα’, ‘μεγάλη μπάλα’).
Κάποιες άλλες καλές πρακτικές για αυτή την ηλικία και που συμβάλλουν στη γλωσσική ανάπτυξη των μωρών είναι οι ακόλουθες:
• Μιλάμε στο παιδί για πράγματα που βρίσκονται στο οπτικό του πεδίο και που συμβαίνουν στο παρόν (εδώ και τώρα). Μιλούμε στο παιδί για πράγματα που μπορεί να κατανοήσει.
• Σχολιάζουμε όλες μας τις πράξεις είτε με ποιηματάκια είτε με τραγουδάκια, τις πιο πολλές φορές αυτοσχέδια. Π.χ. ‘Αυτός είν’ ο τρόπος που πλένω τα χέρια, πλένω τα χέρια, πλένω τα χέρια, αυτός είν’ ο τρόπος που πλένω τα χέρια κάθε φορά’.
• Παίζουμε μαζί με το παιδί μας. Καθόμαστε απέναντι του έτσι ώστε να λαμβάνει τα ερεθίσματα με πολυαισθητηριακό τρόπο (ακούει, βλέπει). Του μαθαίνουμε πως να χειρίζεται τα παιχνίδια. Το παιδί πρέπει σιγά – σιγά να σταματήσει να βάζει τα παιχνίδια στο στόμα και να αρχίσει να τα χρησιμοποιεί σωστά.
• Προσπαθούμε να κάνουμε το παιδί να αναπτύξει το συμβολικό του παιγνίδι. Αν δηλαδή το παιδί μιμείται δραστηριότητες που βλέπει να γίνονται στο σπίτι (π.χ. νανούρισμα του μωρού) τότε προσθέτουμε ακόμα ένα επεισόδιο στο συμβολικό παιγνίδι του, όπως νανούρισμα και μετά ξάπλωμα στο κρεβατάκι.
• Προσφέρουμε στα παιδιά μας τη δυνατότητα να παίξουν με εκπαιδευτικά παιγνίδια, ανεξαρτήτως φύλου. Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια θα διασκεδάσουν παίζοντας είτε με το κουκλόσπιτο είτε με τα αυτοκινητάκια.
