Πώς εξελίσσονται οι φοβίες στα παιδιά και τους εφήβους;

Πολλές φορές λειτουργεί προστατευτικά καθώς τον απομακρύνει από πιθανούς κινδύνους. Υπάρχουν όμως και μερικοί φόβοι ή πιο σωστά φοβίες για τους οποίους δεν υπάρχει αντικειμενικός κίνδυνος, αλλά παρόλα αυτά το άτομο διακατέχεται από αισθήματα φόβου. Αυτού του είδους οι φοβίες είναι ιδιαίτερα συχνοί στην παιδική ηλικία.

Ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παιδί οι φοβίες εκφράζονται διαφορετικά.

Έως 2 ετών:

Mέχρι 18 μηνών τα παιδιά συνήθως δεν αναπτύσσουν φόβους που σχετίζονται με κάποιο αρνητικό βιώμα, αλλά κυρίως τρομάζουν από ξαφνικούς θορύβους (κρότους) που διεγείρουν το νευρικό τους σύστημα. Έντονα αισθήματα φόβου και ανασφάλειας μπορεί επίσης να τους προκαλέσει η απομάκρυνση της μητέρας τους από αυτά ή όταν βλέπουν ξένα πρόσωπα. Αυτό ονομάζεται «άγχος αποχωρισμού» και είναι ένα αναμενόμενο συναίσθημα για αυτή την ηλικία. Μεγαλώνοντας το παιδί καταλαβαίνει καλύτερα τον κόσμο γύρω του, αποκτά περισσότερα βιώματα και έτσι οι φοβίες αυτές υποχωρούν.

Έως 5 ετών

Παράλληλα από την ηλικία των δύο ετών παρουσιάζουν φοβία για το σκοτάδι και τα ζώα, τα οποία μέχρι τα 5 έτη τους ενδεχομένως να ξεπεράσουν ή να εξακολουθούν να υφίστανται και αργότερα κατά τη σχολική και όχι μόνο ηλικία. Όσο το παιδί μεγαλώνει, αρχίζουμε να παρατηρούμε ότι επηρεάζεται πλέον από τα ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον εκδηλώνοντας πλέον φοβίες για στοιχεία που έχει δει στην τηλεόραση ή διαβάσει σε κάποιο βιβλίο. Για παράδειγμα βλέπουμε ότι εκφράζει φόβο για φαντάσματα, μάγισσες, κλέφτες κ.α. αλλά και για φυσικά φαινόμενα όπως οι αστραπές και οι κεραυνοί. Ακόμη το παιδί συγχέει το πραγματικό από το φανταστικό.

Παιδιά σχολικής ηλικίας

Ορισμένα παιδιά διατηρούν κάποιες από τις προηγούμενες φοβίες τους όπως φοβία για το σκοτάδι, τα ζώα ή μην εγκαταλειφθούν από τους γονείς τους. Όμως, σε αυτές προστίθενται και άλλες που αφορούν την καθημερινή ζωή στο σπίτι και το σχολείο. Για παράδειγμα εκδηλώνουν άγχος για την αρνητική κριτική από τους συμμαθητές και την οικογένεια, μην καθυστερήσουν σε μια δραστηριότητα, μη τους κάνει παρατήρηση ο δάσκαλος κ.α. Παράλληλα, αρχίζουν να συνειδητοποιούν την φθαρτότητα των ανθρώπων εκδηλώνοντας άγχος και φοβία μήπως κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο ή ίδιοι πάθουν κάτι (φόβος ασθένειας, φόβος απώλειας).

Εφηβική ηλικία

Στην ηλικία αυτή τα παιδιά διατηρούν κάποιους από τους φόβους τους, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία τους. Όμως σε αυτή την ηλικία οι φοβίες τους έχουν να κάνουν περισσότερο με το τι εντύπωση θα δημιουργήσουν σε κάποιο πρόσωπο που γνωρίζουν πρώτη φορά, τι εντύπωση έχουν οι συμμαθητές τους για αυτούς, μη μείνουν μόνοι τους καθώς και ιδιαίτερο άγχος για τις εξετάσεις και τα τεστ.

Το παιδί μου έχει φοβίες πρέπει να ανησυχώ;

Ένα παιδί είναι απολύτως φυσιολογικό να παρουσιάζει φοβίες οι οποίες με το πέρασμα του χρόνου υποχωρούν ή αντικαθιστώνται από άλλες, ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις παρατηρείται κάποια παιδιά να κατακλύζονται από έντονο άγχος και φόβο σε βαθμό που να επηρεάζεται η καθημερινότητα τους. Θα διαπιστώσουμε ότι αρκετές στιγμές της ημέρας κάνουν σκέψεις σχετικές με το θέμα που τους προκαλεί φόβο, εκδηλώνοντας έντονο άγχος και στρες. Ιδιαίτερα βοηθητικές για αυτά τα παιδιά είναι οι θεραπευτικές τεχνικές χαλάρωσης οι οποίες περιλαμβάνουν βιωματικές ασκήσεις που τα βοηθούν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα συναισθήματά τους (φόβο, άγχος, θυμό) με αποτέλεσμα να νιώθουν πιο σίγουροι για τον εαυτό τους. Αν λοιπόν διαπιστώνετε ότι οι φοβίες τους επιμένουν, τότε καλό είναι να απευθυνθείτε σε ένα αναπτυξιακό κέντρο.

Διαβάστε επίσης:

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω τις φοβίες του παιδιού μου;

Παιδικές φοβίες: 5 στρατηγικές αντιμετώπισης των φόβων των παιδιών

Ποιες είναι οι πιο συχνές φοβίες του παιδιού ανά ηλικία

«Μαμά... Φοβάμαι!»-Όταν οι φόβοι των γονιών κληροδοτούνται στα παιδιά