Τι είναι ψυχική ανθεκτικότητα και πώς διδάσκεται στο παιδί από μικρή ηλικία;

Οι νέοι γονείς θέλουν το παιδί τους να μεγαλώσει έτσι ώστε να μπορεί να διαχειρίζεται τις διάφορες δυσκολίες που εμφανίζονται καθημερινά στην ζωή μας.

Οι προκλήσεις και οι δυσκολίες για ένα παιδί μπορεί να είναι πολλές και διαφορετικές, από πρακτικά θέματα όπως π.χ. "κλείστηκα έξω από το σπίτι, τι να κάνω;", όσο και συναισθηματικά θέματα μεταξύ των φίλων όπως π.χ. πειράγματα, καθώς και θέματα απώλειας ή αντιμετώπισης κάποιας ασθένειας.

Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα

Ψυχική ανθεκτικότητα ονομάζουμε την ψυχική ικανότητα του ατόμου να μπορεί να αντιμετωπίζει τόσο τις μικρές καθημερινές όσο και τις μεγάλες και απρόοπτες δυσκολίες με θετικό τρόπο. Η ικανότητα δηλαδή του ανθρώπου να μπορεί να ξεπερνά τις δυσκολίες και να μην καταβάλλεται από αυτές, αντιθέτως, να χρησιμοποιεί το θάρρος, την επιμονή και το κουράγιο να αγωνιστεί ώστε να βγει νικητής.

Η ψυχική ανθεκτικότητα, ο ρόλος της κληρονομικότητας και τα γονίδια

Είναι γεγονός ότι ορισμένα παιδιά παρουσιάζουν ισχυρή ψυχική ανθεκτικότητα από πολύ μικρή ηλικία. Τα παιδιά αυτά διαθέτουν έντονο θάρρος και διεκδικούν τα θέλω τους με δυναμικό τρόπο ακόμα και από τη βρεφική ηλικία σα να διαθέτουν ένα έντονο ένστικτο επιβίωσης που τα ωθεί να λειτουργούν δυναμικά. Αντίθετα, υπάρχουν παιδιά που λειτουργούν τελείως διαφορετικά νιώθοντας ανίσχυρα σε κάθε αποτυχία, απογοήτευση ή εμπόδιο που παρουσιάζεται στην καθημερινότητά τους. Η ψυχική ανθεκτικότητα γίνεται αντιληπτή μέσα σε μία οικογένεια όταν παρατηρούμε δυο αδέλφια όπου το ένα παιδί είναι πολύ δυναμικό, ενώ το άλλο παρουσιάζει την αντίθετη συμπεριφορά, γεγονός που υποδεικνύει τη σχέση της κληρονομικότητας με την ψυχική ανθεκτικότητα και το σημαντικό ρόλο των γονιδίων. Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι ένα ποιοτικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου που μπορεί να κληρονομηθεί σε ένα παιδί αλλά και που μπορεί να ενισχυθεί μέσω της διαπαιδαγώγησης και του περιβάλλοντος που μεγαλώνει, να επηρεαστεί καθοριστικά και να βελτιωθεί η τελική της εξέλιξη.

Πώς η καθημερινή συμπεριφορά των γονιών επηρεάζει την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών στη νηπιακή ηλικία

Μέσα από είκοσι χρονιά ερευνητικών προγραμμάτων και έχοντας συναντήσει χιλιάδες παιδιά, ο Στέλιος Μαντούδης,διαπίστωσε ότι τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με υποστηρικτικούς και καθοδηγητικούς γονείς, είναι πιο ικανά να διαχειρίζονται δύσκολες ή επικίνδυνες καταστάσεις. Αντίθετα, τα παιδιά που αντιμετωπίζονται σα να είναι ευάλωτα και εύθραυστα, από υπερπροστατευτικούς γονείς, καταλήγουν να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους. Συχνό φαινόμενο επίσης είναι οι αγχώδεις γονείς που μεταδίδουν τις προσωπικές τους ανασφάλειες και φοβίες στα παιδιά, περιορίζοντάς τα με προτροπές όπως: "πρόσεχε θα χτυπήσεις", "μη, φύγε από εκεί", "δεν είναι αυτό για σένα", "πρόσεχε είναι επικίνδυνο" επισημαίνοντας συνεχώς τους κινδύνους.

Τι να προσέξει ένας γονιός ώστε το παιδί του να αποκτήσει ψυχική ανθεκτικότητα;

Η ψυχική ανθεκτικότητα χτίζεται με το χρόνο και καθώς το παιδί μεγαλώνει οι γονείς θα πρέπει να το ενθαρρύνουν να δοκιμάσει και να προσπαθήσει, πάντα με την επίβλεψη τους, είτε να χρησιμοποιήσει ένα μαχαίρι για να κόψει το φαγητό του, είτε να ελέγξει μόνο του το δρόμο ώστε να τον διασχίσει. Τα παιδιά που έχουν ενεργό συμμέτοχη σε κάθε δραστηριότητα της καθημερινότητας, φαίνεται ότι αναπτύσσουν βαθύτερα και σωστότερα την αίσθηση του κινδύνου αλλά και την ικανότητα να μπορούν να διαχειριστούν διάφορες καταστάσεις. Από μικρή ηλικία μπορούμε να ωθήσουμε τα παιδιά να παίρνουν μικρές καθημερινές πρωτοβουλίες και να προσπαθούν να κάνουν πράγματα για τον εαυτό τους όπως π.χ. να ντυθούν, να φάνε ή να σκουπιστούν.

Επιστημονικές μελέτες απέδειξαν πως τα παιδιά που έχουν ενεργό συμμετοχή σε καθημερινά καθήκοντα, όπως το να ποτίσουν τα λουλούδια στο μπαλκόνι, να ψωνίζουν κάτι για το σπίτι ή ακόμα και να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων που αφορούν την καθημερινότητα μέσα στο σπίτι, γίνονται πιο ώριμα και είναι σε θέση να διαχειριστούν κάθε νέα πρόκληση.

Η γνώμη του ειδικού

Ο ρόλος του γονιού είναι να είναι πάντα δίπλα στο παιδί, ενθαρρύνοντας, συμβουλεύοντας και περιγράφοντας δικά του λάθη, για να μπορεί το παιδί να χτίσει έναν πιο ανθεκτικό χαρακτήρα. Οι γονείς που παρατηρούν ότι τα παιδιά τους χάνουν εύκολα την αυτοπεποίθησή τους προτείνεται να απευθύνονται σε ένα αναπτυξιακό κέντρο προκειμένου να γίνει αξιολόγηση.