Πώς αναπτύσσεται ο εγκέφαλος των παιδιών;
Η ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών: Οσα πρέπει να γνωρίζετε.
Οταν γεννιέται ένα μωρό, έχει 200 δισεκατομμύρια νευρώνες και ο εγκέφαλό τους είναι περίπου το 30% του μεγέθους του εγκεφάλου ενός ενήλικα. Κάθε μέρα μεγαλώνει περίπου ενάμισι γραμμάριο και στην ηλικία των δύο ετών θα έχει φτάσει στο 75% του κανονικού τους μεγέθους.
Προκειμένου να υποστηριχτεί η ταχεία αυτή ανάπτυξη, περισσότερο από το μισό της ενέργειας που πέρνει το μωρό από το γάλα χρησιμοποιείται στον εγκέφαλο.Στη διάρκεια των πρώτων τριών χόνων ζωής, περίπου επτακόσιες νέες νευρικές συνδέσεις ή συνάψεις σχηματίζονται στον εγκέφαλο κάθε δευτερόλεπτο. Οι συνάψεις αυτές λειτουργούν ως "καλωδίωση" για τον εγκέφαλο. Μέχρι να γίνει το παιδί τριών χρόνων, στον εγκέφαλό του έχουν σχηματιστεί χίλια τρισεκατομμύρια συνάψεις.
Οι συνδέσεις αυτές - οι οποίες σχηματίζονται μέσα από έναν συνδυασμό γενετικών παραγόντων και βιωμάτων ζωής - έχουν μεγάλη σημασία για την αρχιτεκτονική του μελλοντικού εγκεφάλου και ασκούν σημαντική επίδραση στην ενήλικη ζωή.Ετσι, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει το παιδί, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεών του με τα άτομα που το φροντίζουν,μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του όσο και οι γενετικοί παράγοντες.
Εγκέφαλος και εφηβεία
Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ψυχολόγος Sarah Ockwell Smith στο βιβλίο της "Δεν θέλουν τιμωρία, αγάπη θέλουν", εκδόσεις Διόπτρα, οι συνδέσεις αυτές ή μάλλον εκείνες που δεν ενισχύονται συστηματικά, εξαλείφονται από μια διαδικασία που λέγεται απώλεια ή "κλάδεμα" των συνάψεων. Η έκφραση " αν δεν το χρησιμοποιήσεις, θα το χάσεις " έχει ιδιαίτερη σημασία εδώ. Μέχρι την εφηβεία οι συνάψεις στον εγκέφαλο έχουν ήδη πέσει από τα χίλια τρισεκατομμύρια στα πεντακόσια τρισεκατομμύρια, και μετά από αυτό, παραμένουν σχετικά σταθερές σε όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής.
Παρότι είναι δυνατόν να σχηματιστούν νέες συνάψεις σε οποιαδήποτε ηλικία , είναι πολύ δυσκολότερο στην ενήλικη ζωή, ειδικά όταν πρόκειται για αλλαγή συμπεριφοράς, σε σύγκριση με τα πρώτα χρόνια ζωής. Το ίδιο και για το κλάδεμα των συνάψεων, το οποίο συνεχίζεται σε ολόκληρη τη ζωή, αλλά όχι στον βαθμό που συμβαίνει στην παιδική ηλικία.
Επομένως, για να αναπτυχθεί πλήρως ο εγκέφαλος ενός παιδιού, χρειάζεται ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, μια ποικιλία από εμπειρίες που το εμπλουτίζουν και αγάπη. Τα παιδιά που δεν τα έχουν αυτά βιώνουν κάτι που είναι γνωστό ως "τοξικό στρες".
Οι βιολογικές αντιδράσεις που προκαλούνται από τα διαρκώς υψηλά επίπεδα του στρες επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου και στην περίπτωση αυτή, οι νευρικές συνάψεις που επηρεάζονται περισσότερο είναι εκείνες στους τομείς της ανώτερης γνωστικής λειτουργίας, όπως η κριτική και αναλυτική σκέψη, καθώς και ο έλεγχος των παροσμήσεων και η ρύθμιση των συναισθημάτων.
