Σοβαρές παθήσεις πίσω από την πρώιμη εφηβεία

Αυτό τονίστηκε στο ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδοενδοκρινολογίας, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Μιλάνο της Ιταλίας, καθώς σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες η πρώιμη εφηβεία οφείλεται σε σοβαρές παθήσεις που μπορεί να απειλήσουν την υγεία των παιδιών!

«Η έναρξη της εφηβείας καθορίζεται από πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ γενετικών, διατροφικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων» αναφέρει η κ. Ευαγγελία Χαρμανδάρη, Αν. Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Υπεύθυνη του Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού της Α' Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία».

«Πρόσφατες ερευνητικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε μέλη οικογενειών με ιστορικό κεντρικής πρώιμης ήβης ανέδειξαν μεταλλάξεις σε νέα γονίδια ως αιτία της πρώιμης ήβης. Η πιθανότητα αυτή είναι πιο μεγάλη όταν η ηλικία του παιδιού είναι μικρή και το οικογενειακό ιστορικό υποδηλώνει ότι και άλλα μέλη της οικογένειας είχαν παρουσιάσει πρώιμη ήβη», συμπληρώνει η κ. Χαρμανδάρη.

Με βάση μελέτες που προσδιόρισαν το φυσιολογικό εύρος της ηλικίας έναρξης της εφηβείας, φυσιολογική θεωρείται η εφηβεία όταν αρχίζει μεταξύ των 8 και 13 χρόνων στα κορίτσια και μεταξύ 9 και 14 χρόνων στα αγόρια. Έτσι, πρώιμη χαρακτηρίζεται η ήβη όταν εκδηλώνεται πριν από την ηλικία των 8 χρόνων στα κορίτσια και των 9 χρόνων στα αγόρια.

Σύμφωνα με διεθνείς δημογραφικές μελέτες , η συχνότητα της πρώιμης ήβης ανέρχεται σε 0.2% στα κορίτσια και < 0.05% στα αγόρια. Στα κορίτσια, η έναρξη της εφηβείας χαρακτηρίζεται από ανάπτυξη στήθους, ενώ στα αγόρια υποδηλώνεται από την αύξηση του μεγέθους των όρχεων  4 mL.

ΔΥΟ ΜΟΡΦΕΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΗΒΗΣ
Υπάρχουν δυο μορφές πρώιμης εφηβείας: η Κεντρική και η Περιφερική. Η κεντρική πρώιμη ήβη μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή να οφείλεται σε γενετικά αίτια, διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος (όγκοι, φλεγμονές, ακτινοβολία ή τραυματισμοί του εγκεφάλου), ή χρόνια έκθεση σε αυξημένες συγκεντρώσεις οιστρογόνων ή ανδρογόνων.

Η περιφερική πρώιμη ήβη μπορεί να οφείλεται σε όγκους των ωοθηκών ή των όρχεων, παθήσεις των επινεφριδίων, όπως η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων και οι επινεφριδιακοί όγκοι, εξωγενείς παράγοντες, ή σοβαρού βαθμού υποθυρεοειδισμό.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΗΒΗΣ
Οι στόχοι της αντιμετώπισης της πρώιμης ήβης είναι:
• Διάγνωση και θεραπεία της υποκείμενης αιτίας
• Καθυστέρηση της εξέλιξης της εφηβείας μέχρι την φυσιολογική για την έναρξη της εφηβείας ηλικία του παιδιού
• Καταστολή της επιτάχυνσης του ρυθμού σωματικής αύξησης και σκελετικής ωρίμανσης και η βελτίωση του τελικού αναστήματος
• Πρόληψη των συναισθηματικών διαταραχών του παιδιού,
• Ανακούφιση του άγχους των γονέων
• Καθυστέρηση της έναρξης της σεξουαλικής δραστηριότητας
• Πρόληψη ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης
• Ελάττωση του κινδύνου σεξουαλικής κακοποίησης.

Η θεραπεία με GnRH ανάλογα (GnRHa, Gonadotropin-releasing hormone analogues, Ανάλογα της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών) αποτελεί την θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της εξελισσόμενης κεντρικής πρώιμης ήβης. Η θεραπεία αυτή συνίσταται σε χορήγηση ενέσεων κάθε 4 ή 12 εβδομάδες και μπορεί σπάνια να συνοδεύεται από τοπικές επιπλοκές, όπως πόνο, ερύθημα ή φλεγμονώδης αντίδραση στα σημεία των ενέσεων.

Η θεραπεία με GnRHa συμβάλλει σημαντικά στην βελτίωση του τελικού αναστήματος του ασθενούς. Παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν το ύψος που κερδίζουν οι ασθενείς με την θεραπεία (συγκριτικά με το ύψος που θα είχαν αν δεν χορηγούνταν η θεραπεία) περιλαμβάνουν την οστική ηλικία κατά την αρχική αξιολόγηση, το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ διάγνωσης και έναρξης της θεραπείας, την χρονολογική ηλικία κατά την έναρξη της θεραπείας και την διάρκεια της θεραπείας. Έτσι, το τελικό ανάστημα του παιδιού είναι περισσότερο αυξημένο όσο πιο σύντομα αρχίζει η θεραπεία μετά την διάγνωση, όσο πιο μικρή είναι η χρονολογική και η οστική ηλικία κατά την έναρξη της θεραπείας, και όσο πιο μεγάλη είναι η διάρκεια της θεραπείας.

Η αντιμετώπιση της περιφερικής πρώιμης ήβης συνίσταται στην αντιμετώπιση της αιτίας που την προκαλεί.

Ευαγγελία Χαρμανδάρη,
Αν. Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Υπεύθυνη του Τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού της Α' Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία».