Πώς συνδυάζουν την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας οι χώρες της ΕΕ. Αφορά το μέλλον των παιδιών μας

«Συνεχίζω να φοιτώ στο λύκειο, παρακολουθώ ένα αρχικό πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης, αλλά ταυτόχρονα είμαι μαθητευόμενος σε μια επιχείρηση, όπου μαθαίνω τα μυστικά του επαγγέλματός μου στην πράξη». Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το να υπάρχουν περισσότεροι έφηβοι, που εφαρμόζουν αυτό το τρίπτυχο -σχολείο, αρχική επαγγελματική κατάρτιση και μαθητεία σε επιχείρηση- αποτελεί βασικό επιδιωκόμενο στόχο, καθώς τους δίνει μεγαλύτερη εργασιακή "ετοιμότητα" και περισσότερες πιθανότητες εξεύρεσης της κατάλληλης δουλειάς.

Με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία (2012), πάνω από τους μισούς μαθητές (ποσοστό 50,3%) ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην ΕΕ, παρακολουθούσαν κάποιο πρόγραμμα αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (IVET). Ωστόσο, από αυτούς, μόνο το 27% συμμετείχε σε μαθήματα, που συνδυάζουν το σχολείο με τη μάθηση εντός εργασιακού χώρου.

Μεταξύ των κρατών-μελών υπάρχουν μεγάλες διαφορές, τόσο σε ό,τι αφορά τον αριθμό των νέων, που συμμετέχουν σε προγράμματα IVET, όσο και τα επίπεδα διάδοσης του θεσμού της μαθητείας.

Σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Τσεχία, η Αυστρία και η Σλοβακία, πάνω από το 70% των μαθητών παρακολουθούσαν κάποιο πρόγραμμα IVET το 2012- κι αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ. Άλλες χώρες, όπως η Δανία (46,1%), η Γερμανία (48,6%) και η Γαλλία (44,5%) βρίσκονται εγγύτερα στον κοινοτικό μέσο όρο.

Η Δανία, όμως, υπερέχει σε άλλο επίπεδο: σχεδόν όλοι οι νέοι, που παρακολουθούν προγράμματα IVET, συμμετέχουν παράλληλα και σε κάποια μορφή εκπαίδευσης, που συνδυάζει το σχολείο με τη μάθηση που αποκτάται "πάνω στην εργασία".

Στη Γερμανία, το σχετικό ποσοστό είναι επίσης πολύ υψηλό (88,2%), ενώ και στις χώρες Τσεχία, Αυστρία και Σλοβακία ξεπερνά το 40%.
Αντίθετα, το Βέλγιο, παρότι διαθέτει υψηλό ποσοστό μαθητών, που παρακολουθούν προγράμματα αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης υστερεί σημαντικά στον θεσμό της μαθητείας (μόλις το 4,3% των νέων Βέλγων συνδυάζει το σχολείο με τη μάθηση "πάνω στη δουλειά").

Αυτό δεν σημαίνει ότι το σύστημα του Βελγίου, που βασίζεται κυρίως στη μάθηση εντός του σχολείου, είναι κακής ποιότητας, ότι οι μαθητές δεν αποκτούν πρακτικές δεξιότητες ή ότι έχουν μικρότερες πιθανότητες να βρουν δουλειά. Κάθε άλλο: το ποσοστό απασχόλησης των νέων 20-34 ετών, που έχουν ολοκληρώσει κάποιο πρόγραμμα IVET ανέρχεται στο 85% (υψηλότερο κατά 11,2% από το αντίστοιχο των συνομηλίκων τους- αποφοίτων γενικής εκπαίδευσης).

Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι οι μαθητές που συμμετέχουν σε προγράμματα κατάρτισης χωρίς να αποκτούν γνώση πάνω στη δουλειά, έχουν μικρότερη εργασιακή "ετοιμότητα", σε σχέση με εκείνους που έχουν αποκτήσει την απαραίτητη τριβή δουλεύοντας.

Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ενδείξεις ότι οι νέοι που έχουν παρακολουθήσει προγράμματα μαθητείας υψηλής ποιότητας είναι πιο πιθανό ν' αποκτήσουν δεξιότητες και συμπεριφορές, ικανές να τους βοηθήσουν να βρουν την κατάλληλη δουλειά σε σχέση με τα προσόντα τους, αλλά και έχουν ομαλότερη μετάβαση στην αγορά εργασίας από ό,τι οι απόφοιτοι τής γενικής εκπαίδευσης.

Λαμβανομένων υπόψη όλων των παραπάνω, η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για τις Θέσεις Μαθητείας, που εγκαινιάστηκε από την Κομισιόν τον περσινό Ιούλιο, έχει ως στόχο να βελτιώσει την ποιότητα, προσφορά και εικόνα του θεσμού της μαθητείας στην ΕΕ.

Για να το πετύχει αυτό όμως, χρειάζεται κι η σταθερή και ισχυρή δέσμευση των εργοδοτών ότι θα παράσχουν τις απαιτούμενες ευκαιρίες. Άλλωστε, αυτό θα είναι προς το συμφέρον τους: ολοένα και περισσότερο, οι ιδιοκτήτες και οι διοικήσεις των εταιρειών υπογραμμίζουν την ανάγκη και τη σπουδαιότητα τής ύπαρξης των λεγόμενων "χαλαρών" δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων (soft skills), όπως η δυνατότητα ομαδικής εργασίας, η προσαρμοστικότητα και η ικανότητα διαρκούς μάθησης -προσόντων δηλαδή, που αποκτιούνται και ενδυναμώνονται μέσα από τον θεσμό της μαθητείας.