Όταν πιέζω πολύ το παιδί μου για την επιτυχία… ανοίγω τον δρόμο στην αποτυχία!

Όμως είναι πολλές οι φορές που αντί να προετοιμάζουμε μια γενιά ευτυχισμένων ενηλίκων με κίνητρο να πετύχουν στη ζωή τους, επικεντρωνόμαστε στο να κάνουμε πάντα το «σωστό» κι έτσι καταλήγουμε να δημιουργούμε μια χώρα με νέους στρεσαρισμένους πολίτες, οι οποίοι αισθάνονται αρκετά κουρασμένοι και καταθλιπτικοί από πολύ νεαρές ηλικίες. Συνεπώς φτάνουμε να λέμε ότι η μοντέρνα έκδοση της επιτυχίας είναι η αποτυχία......

Πολύ συχνά οι γονείς είναι απασχολημένοι με μια γενική και μικρής προοπτικής εικόνας της επιτυχίας κι αυτό τους κάνει να βασίζονται στα παιδιά τους προκειμένου να νοιώσουν ότι συντηρούν το status τους αλλά και ότι έχουν νόημα για τη δική τους ζωή. Όμως αυτός ο συνδυασμός είναι αρκετά επιβλαβής διότι φορτώνει τα παιδιά με σοβαρά ζητήματα – στρες, εξάντληση, κατάθλιψη, άγχος, φτωχές δεξιότητες προσαρμογής, και ανθυγιεινή εξάρτηση από άλλους για στήριξη και καθοδήγηση, όπως και με μια πολύ φτωχή και εντελώς αδύναμη αίσθηση για τον εαυτό τους. Ενώ θα έπρεπε να προσπαθούν να διδάξουν στα παιδιά πώς να είναι πιο δεκτικά και ανεξάρτητα, αν πραγματικά θέλουν να τα δουν να καταφέρνουν πράγματα και να πετυχαίνουν στη ζωή.

Όσο εμμένουν στην εμμονή του πως θα είναι οι σωστότεροι γονείς, αυτό που καταφέρνουν είναι να διασφαλίσουν την σωματική παρουσία τους – ίσως και σε ακραίο βαθμό – αλλά και την συναισθηματική απουσία τους. Ενώ νομίζουν ότι δίνουν τα πάντα στα παιδιά τους, συχνά τα παιδιά θεωρούν ότι οι γονείς τους είναι ανιαροί, πιεστικοί και εντελώς αδιάφοροι προς τις αληθινές τους ανάγκες.

Οι δυνατότητες που έχει ένα παιδί να πετύχει στη ζωή δεν σχετίζεται απαραιτήτως με τις καλοπροαίρετες προσπάθειες των γονιών. Σήμερα, οι κλασσικοί γονείς προσπαθούν να παρέχουν ερεθίσματα για το μυαλό των παιδιών τους και παλεύουν να προστατεύσουν το μυαλό τους από την υπερβολή και το ανούσιο της τηλεόρασης και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, πιέζοντας τα αντιθέτως να κυνηγούν την ακαδημαϊκή επιτυχία. Όμως, κοντά στην ενηλικίωση, ο καρπός της δουλειάς των γονέων είναι πρακτικά αόρατος. Τα παιδιά που μεγάλωσαν σε σπίτια με πολλά ερεθίσματα, δεν είναι κατά κανόνα πιο έξυπνα από αυτά που μεγάλωσαν σε περιβάλλον με μέτρια παροχή ερεθισμάτων. Αλλά ενώ οι γονείς πιέζουν το παιδί για τη επιτυχία – και προσπαθούν πολύ σκληρά να το προστατεύσουν από την αποτυχία – το παιδί συσσωρεύει στρες και γίνεται όλο και πιο ανίκανο να κάνει οτιδήποτε χωρίς την συμβολή των γονιών του.

Στο «όνομα» της αγάπης, οι γονείς παραβλέπουν την ανάγκη του παιδιού να νοιώσει αποτελεσματικό και ανεξάρτητο. Είναι σαν να τρέχουμε μπροστά από τα παιδιά, τραβώντας κάθε εμπόδιο από τον δρόμο τους ή πλημμυρίζοντας τα με θετική ενίσχυση αν κάπου δεν τα πάνε καλά. Σίγουρα θα νοιώσουν ασφάλεια, προστασία και αγάπη – προς στιγμήν – αλλά ποτέ δεν θα μάθουν να επιβιώνουν στις αποτυχίες στην παιδική ηλικία που οι συνέπειες είναι ανεπαίσθητες, οπότε όταν ενηλικιωθούν γκρεμίζονται όπως τα σπίτια που είναι φτιαγμένα από τραπουλόχαρτα σε κάθε δυσκολία.

Το αποτέλεσμα......μια γενιά παιδιών και νέων ενηλίκων που φοβούνται την αποτυχία, που συμπεριφέρονται επικίνδυνα προκειμένου να διαχειριστούν το στρες που δεν κατανοούν ή που δεν γνωρίζουν πώς να οργανώσουν και να πορευτούν στη ζωή τους χωρίς την καθοδήγηση των γονιών τους.

Το κόστος αυτής της απεριόριστης τάσης να αποδώσουν σε παράλογα υψηλά επίπεδα, είναι μια γενιά νέων που μοιάζουν υπερβολικά πολύ με τραυματισμένα θύματα. Απασχολούν το μυαλό τους με γεγονότα που έχουν περάσει – αποκτούν ατελείωτες εμμονές για μια λάθος απάντηση ή μια χαμένη ευκαιρία. Αγχωμένοι και καταθλιπτικοί που οδηγούν τον εαυτό τους σε φάρμακα, ουσίες ή και αλκοόλ. Ο ύπνος τους δύσκολος και μονίμως με μια αίσθηση εξάντλησης και ατονίας. Και ορισμένα άλλα παιδιά απλά μαζεύουν τα χαρτιά τους και αρνούνται να παίξουν.

Η λύση ........ οι γονείς πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω και να επαναξιολογήσουν τι είναι σημαντικό για αυτούς, να ορίσουν την έννοια της επιτυχίας διαφορετικά και μετά να εστιάσουν στην ενίσχυση των ικανοτήτων των παιδιών τους. Πώς μπορούν να γνωρίζουν οι ίδιοι αν είναι ικανοί ή όχι, αν δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να προσπαθήσουν, να αποτύχουν, και να ξανασηκωθούν από όποιο λάθος ή αποτυχία μόνοι τους ;

Οι γονείς που θέλουν να μεγαλώσουν παιδιά τα οποία θα μπορέσουν πραγματικά να πετύχουν στη ζωή τους, πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους σε ορισμένες δεξιότητες ζωής όπως λέμε.

1. Η ευρηματικότητα. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να ηρεμούν τον εαυτό τους, να αναγνωρίσουν ότι μπορεί να υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι να λύσουν ένα πρόβλημα και να αναζητούν την λύση έξω από την ζώνη ασφαλείας. Αυτό θα τα βοηθήσει να μάθουν πώς να κερδίζουν κάτι από κάθε περίσταση που συναντούν. Αυτό στην συνέχεια θα τους βοηθήσει να πετύχουν άσχετα με το μονοπάτι που θα διαλέξουν στη ζωή. Πρέπει να κάνουν υπομονή – τα παιδιά έχουν περιορισμένες δυνάμεις και θα χρειαστεί χρόνος για να καταλάβουν τι να κάνουν. Είναι πειρασμός και ίσως θέλουμε πολύ να προσπαθήσουμε να τα κάνουμε να βιαστούν ή ακόμα χειρότερα να γλυτώσουμε χρόνο κάνοντας ότι χρειάζεται εμείς για εκείνα.

2. Ο ενθουσιασμός. Χωρίς ενθουσιασμό, τα παιδιά απλά κινούνται. Ένα μείζον λάθος των γονιών είναι να περιμένουν από τα παιδιά τους να επιζητούν και να αγαπούν τα ίδια πράγματα με εκείνους. Αντί να πιέζετε τα παιδιά προς τους στόχους σας, παρατηρήστε τα ενδιαφέροντά τους και θυμηθείτε ότι οι φιλοδοξίες τους δεν χρειάζεται να είναι ίδιες με τις δικές σας.

3. Η δημιουργικότητα. Η ακαδημαϊκή επιτυχία είναι κάτι θεμιτό αλλά μερικά παιδιά δεν είναι ευτυχισμένα σε αυτό το μονοπάτι. Οι δεξιότητες που μαθαίνουν από δημιουργικές δραστηριότητες μπορεί να τα βοηθήσουν να μάθουν πώς να σκέφτονται έξω από τα δεδομένα, να λύνουν προβλήματα και να επιτύχουν σε μη-ακαδημαικά πλαίσια. Οι τέχνες πρέπει να είναι μια παροχή όπως κάθε είδους ανοιχτή δραστηριότητα, που πρέπει να συνοδεύονται από αρκετό θετικό σχολιασμό και ενίσχυση.

4. Η συνεργασία. Επιπρόσθετα στην επικέντρωση στην προσπάθεια, την επιμονή και την πειθαρχεία, βεβαιωθείτε ότι έχετε παρατηρήσει κι άλλες παραμέτρους καλής δουλειάς όπως αξιοπιστία ή ικανότητα να επικοινωνούν και να συνεργάζονται. Βεβαιωθείτε ότι η δουλειά που έχει να κάνει το παιδί σας είναι στα πλαίσια του λογικού – όπως και ότι του δίνετε, ακόμα κι αν χρειαστεί σκληρή δουλειά, είστε εκεί να τον στηρίξετε.

5. Η αποτελεσματικότητα . Μαζί με την καλή αυτοεκτίμηση και τον αυτοέλεγχο, η αποτελεσματικότητα – η πεποίθηση ότι έχουμε ένα μέτρο ελέγχου σε όσα κάνουμε στη ζωή μας – είναι σημαντική για την επιτυχία. Μην προβάλλετε το δικό σας άγχος όταν το παιδί σας προχωράει μπροστά. Αν το κάνετε, εμποδίζετε το παιδί να ξεπεράσει τα υπάρχοντα όρια και να δοκιμάσει νέα πράγματα και αυτό του στερεί την ευκαιρία να δει τον εαυτό του να λύνει προβλήματα μόνο του.

Δεν χρειάζεται να επιλέξουμε μεταξύ της καλής κατάστασης ενός παιδιού και της επιτυχίας του. Και τα δύο είναι εσωτερικές διεργασίες. Αναπτύσσονται ταυτόχρονα με την καθοδήγηση και την ενθάρρυνση που τους δίνουμε σαν γονείς, ώστε να χτίσουν την δική τους αίσθηση του εαυτού τους, εσωτερικά. Στην τελική, μόνο τα ίδια τα παιδιά βιώνουν την κριτική των επιτυχιών τους, ή την απουσία αυτών, στη ζωή τους ! Κανείς άλλος....

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com