Ζέττα Μ. Μακρή: «Η βία δεν έχει καμία θέση στα σχολεία μας»

Τον τελευταίο καιρό αυξάνονται όλο και περισσότερο τα φαινόμενα της νεανικής βίας και παραβατικότητας στη χώρα μας. Αυτό είναι ένα γεγονός που πρέπει να προβληματίσει όχι μόνο όλους εμάς αλλά και το Κράτος.

Για τις συνέπειες του φαινομένου αλλά και για όλα όσα έχει στο πρόγραμμα να εφαρμόσει το Υπουργείο Παιδείας για την καταπολέμησή του, μίλησε η Υφυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Ζέττα Μ. Μακρή.

Η έξαρση της βίας ανηλίκων εντός και εκτός σχολικού περιβάλλοντος απασχολεί όχι μόνο τους γονείς αλλά ευρύτερα την ελληνική κοινωνία. Τι μέτρα σχεδιάζει το υπουργείο Παιδείας προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα αυτά στα σχολεία;

Το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού προωθεί και στηρίζει πρωτοβουλίες ξεκινώντας από την αδιαπραγμάτευτη αρχή ότι η βία δεν έχει καμία θέση στα σχολεία μας.

Η ανήλικη παραβατικότητα, η ενδοσχολική βία, ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι φαινόμενα που εξαπλώνονται επικίνδυνα και στη σχολική κοινότητα, διαταράσσουν τις ισορροπίες, απειλούν την σωματική και ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων.

Το ΥΠΑΙΘΑ, με ευθύνη απέναντι στα παιδιά, τους εφήβους, τις οικογένειες και την κοινωνία, θέλει να δημιουργήσει μία δυναμική φιλοσοφία αντιμετώπισης και πάταξης των φαινομένων αυτών μέσω της ενημέρωσης, της ευαισθητοποίησης και της πρόληψης προς όφελος κάθε μαθήτριας και κάθε μαθητή, κάθε αυριανού πολίτη και μέλους μιας δημοκρατικής κοινωνίας αλλά και κάθε εκπαιδευτικού που καλείται να ασκήσει το λειτούργημά του.

Για να πατάξουμε τα αρνητικά φαινόμενα στο σχολικό περιβάλλον πρέπει να μπορούμε να τα προλάβουμε, καλλιεργώντας μία κουλτούρα αλληλεγγύης, σεβασμού και ανεκτικότητας, με την υποστήριξη, την καθοδήγηση και την διαρκή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε παρόμοια θέματα, τη συνεργασία ειδικών, γονέων, μαθητών και εκπαιδευτικών, καθώς και τη θέσπιση νομοθετικού πλαισίου, που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες και διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.

«Ζούμε αρμονικά, μαζί σπάμε τη σιωπή» ένας νόμος για την πρόληψη της ενδοσχολικής βίας. Τι ακριβώς περιλαμβάνει και με ποιο τρόπο θα καταπολεμήσει τα φαινόμενα σχολικής βίας;

Η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με Πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη είχε θέσει, ήδη, από το προεκλογικό πρόγραμμα της προηγούμενης τετραετίας, τη σοβαρότητα του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας και τους τρόπους αντιμετώπισής του στο σχολικό περιβάλλον.

Αυτές οι δεσμεύσεις υλοποιήθηκαν στο ακέραιο από το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων με επιστέγασμα την ψήφιση, στις 8 Μαρτίου 2023, του νόμου του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού «”Ζούμε Αρμονικά Μαζί - Σπάμε τη Σιωπή”: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία». Με την νέα νομοθετική ρύθμιση απαντούμε σε μια μεγάλη ανάγκη, καθώς τα στοιχεία, που παρουσιάστηκαν κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου, δείχνουν ότι μεγάλο ποσοστό των θυμάτων σιωπά αφού ελάχιστο ποσοστό θυμάτων εκφοβισμού απευθύνονται σε ενήλικες ενώ περίπου το 97% των παιδιών εκτιμάται ότι φοβούνται να αναφέρουν περιστατικά σχολικού διαδικτυακού εκφοβισμού στους εκπαιδευτικούς. Για την εκτόνωση του παραπάνω φαινομένου προχωρούμε στην σύσταση νέων δομών. Συγκεκριμένα, σε επίπεδο σχολικής μονάδας, ο Διευθυντής μαζί με έναν εκπαιδευτικό ή τον Σύμβουλο Σχολικής Ζωής θα είναι Υπεύθυνοι Αντιμετώπισης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού. Σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, συστήνονται τετραμελείς Ομάδες Δράσης στις οποίες συμμετέχουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, ενώ σε κεντρικό επίπεδο συγκροτείται επιτροπή εμπειρογνωμόνων.

Ακόμη, επενδύουμε στους εκπαιδευτικούς μας. Σε συνέχεια των επιμορφώσεων για θέματα διαχείρισης σχολικής βίας, προχωρούμε σε ανάπτυξη στοχευμένου επιμορφωτικού υλικού. Άμεσος στόχος η επιμόρφωση των Ομάδων Δράσης και των Υπευθύνων Αντιμετώπισης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού και ευρύτερα οι εκπαιδευτικοί μας.

Ενσωματώνουμε προτάσεις της ευρύτερης κοινότητας μέσω του συστηματικού διαλόγου με φορείς εντός και εκτός εκπαιδευτικής κοινότητας, το οποίο συμπληρώνει σειρά πρωτοβουλιών μας για την πρόληψη και αντιμετώπιση ενός διεθνώς αναγνωρισμένου προβλήματος.

Ενώ, τέλος, είμαστε, έμπρακτα και υπεύθυνα, δίπλα σε κάθε παιδί, κάθε έφηβη, κάθε έφηβο που χρειάζεται βοήθεια και συμβουλές και τους παροτρύνουμε να σπάσουν τη σιωπή τους και να μιλήσουν, γιατί είμαστε εδώ για να ακούσουμε τη φωνή τους. Αναπτύσσουμε ειδικό πρόγραμμα για το σχολικό εκφοβισμό και εθνική στρατηγική κατά της βίας των ανηλίκων.

Τι ακριβώς θα προσφέρει η λειτουργία της πλατφόρμας για αναφορές περιστατικών ενδοσχολικής βίας

Για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου, δρομολογείται η δημιουργία Ειδικής Ψηφιακής Πλατφόρμας για αναφορές περιστατικών ενδοσχολικής βίας, η οποία θα είναι διαθέσιμη στο gov.gr.

Σύντομα θα δημοσιευθεί και η σχετική Υπουργική Απόφαση για τη λειτουργία της πλατφόρμας στην οποία θα έχουν πρόσβαση οι μαθητές, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί για την άμεση και έγκαιρη αναφορά των περιστατικών σχολικής βίας σε βάρος παιδιών και εφήβων. Τις αναφορές θα εξετάζει μια τετραμελής ομάδα ειδικών, με σκοπό να ενημερώνει άμεσα την εκπαιδευτική κοινότητα για το πώς πρέπει να δράσει. Η ομάδα των ειδικών θα είναι σε συνεχή επικοινωνία με το σχολείο για την εξέλιξη του ζητήματος, θα εποπτεύει και όποτε χρειαστεί θα πραγματοποιεί και επιτόπιες επισκέψεις.

Στα σημαντικά βήματα, που έχουν ήδη γίνει, έρχεται να προστεθεί η υπουργική απόφαση για τα πρωτόκολλα διαχείρισης των περιστατικών σχολικής βίας, εκφοβισμού και διαδικτυακού εκφοβισμού, ενός φαινομένου, που απασχολεί σχεδόν όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, ως η τεχνολογική προέκταση του παραδοσιακού εκφοβισμού. Εκεί θα αποτυπωθούν οι προδιαγραφές και θα περιγράφεται πώς θα πρέπει να δημιουργηθούν πρωτοκόλλα, δηλαδή ποιος θα καταγράφει, τι θα καταγράφει, πώς θα χρησιμοποιείται η καταγεγραμμένη πληροφορία, με ασφάλεια και για το θύμα αλλά και για εκείνον που δίνει την πληροφορία, πάντα με απόλυτο σεβασμό στα προσωπικά δεδομένα.

Ανατρέχοντας σε στοιχεία από το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου προκύπτει ότι στην Ελλάδα μόνο το 35% των παιδιών που έπεσαν θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού απευθύνθηκαν για βοήθεια σε κάποιον ενήλικα και τέτοια μετρήσιμα δεδομένα κάνουν ακόμα πιο επιτακτική την ανάληψη δράσης από την πλευρά της Πολιτείας για να σπάσει η σιωπή.

Το υπουργείο εξετάζει το ενδεχόμενο τοποθέτησης μόνιμων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία;

Επενδύουμε στο ανθρώπινο δυναμικό της εκπαίδευσης και αναδεικνύουμε τον θεσμό του ψυχολόγου και του κοινωνικού λειτουργού και την αναγκαιότητα παρουσίας τους στο σχολικό περιβάλλον. Προτεραιοποιούμε εμφατικά την ανάγκη για ψυχοκοινωνική υποστήριξη, ενημέρωση και συμβουλευτική καθοδήγηση για την ενδυνάμωση της σχολικής κοινότητας, την αποτελεσματική διαχείριση κρίσιμων και απρόβλεπτων καταστάσεων και τη δημουργία ενός ασφαλούς σχολικού περιβάλλοντος.

To 2019 στα σχολεία μας απασχολούνταν μόλις 1600 ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί και η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, μέσα σε τρία χρόνια, διπλασίασε αυτόν τον αριθμό και σήμερα 3200 ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί βρίσκονται δίπλα στα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς και τις οικογένειες ώστε να καλύψουν τις πολλές και ιδιαίτερες ανάγκες στο σχολικό περιβάλλον. Ταυτόχρονη προτεραιότητα και μέριμνα του ΥΠΑΙΘΑ είναι οι εμπλουτισμένες επιμορφώσεις εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών για την πληρέστερη αντιμετώπιση ανάλογων φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.

Θεωρείτε ότι οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν τα συνεχώς αυξανόμενα περιστατικά βίας; (πχ. ορισμένοι δέχονται απειλές, γονείς κάνουν μηνύσεις, κ.ο.κ.)

Παραπάνω μου δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξω αναλυτικά τον νόμο για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας, ο οποίος οικοδομήθηκε πάνω στις προηγούμενες δράσεις του Υπουργείου Παιδείας και σε αυτό, εκτός από τον διπλασιασμό των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, θα ήθελα να προσθέσω, μεταξύ άλλων, την θεσμοθέτηση του σχολικού Συμβούλου Ζωής σε κάθε σχολική μονάδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ο ρόλος του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού είναι εξαιρετικά σημαντικός καθώς συμβάλλει περαιτέρω στην καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας δίνοντας «διέξοδο» τόσο σε μαθητές όσο και σε γονείς προκειμένου να μιλήσουν για τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς ή τους φόβους τους. Ταυτόχρονα συνεχίζουμε με 150.000 επιμορφώσεις εκπαιδευτικών τα τελευταία 3 χρόνια και, για πρώτη φορά μετά από 10 χρόνια, με την ενδυνάμωση υποστηρικτικών φορέων με αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού τους κατά 152% από το 2018-2019, ενώ επενδύουμε στη συνεργασία με αρμόδιους φορείς για στοχευμένες παρεμβάσεις στα σχολεία, την ένταξη αρχών και αξιών στη διδασκαλία των παιδιών μας, όπως ο σεβασμός, η ανεκτικότητα, η διαφορετικότητα κ.α. μέσω των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, καθώς και την υλοποίηση των νέων 166 Προγραμμάτων Σπουδών, τα οποία έχουν ήδη δημοσιευτεί και εφαρμόζονται στα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία, που καλλιεργούν το πνεύμα κατά της βίας και των διακρίσεων.

Οφείλουμε να δώσουμε στους εκπαιδευτικούς μας τα παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά εργαλεία για να μελετήσουν, να εμβαθύνουν και να ενημερώσουν τους μαθητές τους πάνω σε παρόμοια θέματα.

Οφείλουμε να θωρακίσουμε τους εκπαιδευτικούς μας με δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού και να αναβαθμίσουμε τον ρόλο τους και την επάρκειά τους, ώστε να αναγνωρίζουν φαινόμενα εκφοβισμού και να συμμετέχουν ενεργά στην αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και της τεχνολογικής προέκτασής της.

Στην πλατφόρμα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να εντοπίσουν και να αξιοποιήσουν προγράμματα και ενημερωτικό υλικό για την πρόληψη και την προστασία του παιδιού στα θέματα της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού.

Με αναφορές σε όλες, σχεδόν, τις θεματικές ενότητες βρίσκουμε στον θεματικό κύκλο «Ζω καλύτερα – Ευ Ζην» τις υποενότητες «Ψυχική και Συναισθηματική Υγεία – Πρόληψη» και «Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση» και λέξεις- κλειδιά: πρόληψη και προστασία από εξαρτήσεις, αυτομέριμνα και ψυχική υγεία, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, ασφάλεια στην πλοήγηση και στη χρήση διαδικτύου, ευαισθητοποίηση σε θέματα αναπηρίας και ευαλωτότητας.

Αντίστοιχα, στον κύκλο «Δημιουργώ και Καινοτομώ – Δημιουργική Σκέψη και Πρωτοβουλία» τα προγράμματα δεξιοτήτων αφορούν στην Εκπαιδευτική Ρομποτική, την Επιχειρηματικότητα και την Αγωγή Σταδιοδρομίας και εισάγουν έννοιες όπως κοινωνική ευθύνη, ψηφιακά περιβάλλοντα και δεξιότητες, καινοτομία, προσωπικότητα και επαγγελματική ταυτότητα.

Τέλος, στη θεματική «Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ - Κοινωνική Συναίσθηση και Ευθύνη» βρίσκουμε τις υποθεματικές «Ανθρώπινα δικαιώματα», «Εθελοντισμός -διαμεσολάβηση» και «Συμπερίληψη: Αλληλοσεβασμός, διαφορετικότητα» με λέξεις κλειδιά: εθελοντισμός, πολιτειότητα, ανθρώπινα δικαιώματα & αξιοπρέπεια, αλληλοσεβασμός και σεβασμός στη διαφορετικότητα, αντιμετώπιση διακρίσεων, ισότητα των φύλων, συνεργασία/συνεργατικότητα, φιλανθρωπία, κοινωνική ευαισθησία και ευθύνη, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, συμπερίληψη στην εκπαίδευση, δημοκρατία, δημοκρατική παιδεία και παράδοση, σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός.

Θα το επαναλάβω όπως ακριβώς το ανέφερα και νωρίτερα στη συζήτησή μας, πιστεύουμε στις δυνατότητες των εκπαιδευτικών μας, επενδύουμε στο ανθρώπινο δυναμικό της εκπαίδευσης και, σε συνέχεια των επιμορφώσεων για θέματα διαχείρισης σχολικής βίας, προχωρούμε σε ανάπτυξη στοχευμένου επιμορφωτικού υλικού. Άμεσος στόχος η επιμόρφωση των Ομάδων Δράσης και των Υπευθύνων Αντιμετώπισης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού και ευρύτερα των εκπαιδευτικών μας.

Προβληματίζει την ηγεσία του υπουργείου το γεγονός ότι τα περιστατικά βίας εμφανίζονται όλο και πιο συχνά στις μικρότερες ηλικίες; Πού αποδίδεται και πώς μπορεί να ανατραπεί αυτή η κατάσταση;

Σαφέστατα και το φαινόμενο είναι εξαιρετικά ανησυχητικό και πρέπει να κινητοποιηθούμε τάχιστα καθώς μας θέτει, ρητά και κατηγορηματικά, προ των ευθυνών μας. Η Παιδεία μπορεί να διαδραματίσει δραστικό ρόλο σε αυτόν τον αγώνα, που οφείλουμε να κερδίσουμε προς όφελος των παιδιών μας και των επόμενων γενεών, της ασφάλειας και της ευημερίας τους.

Η διάσταση που, πλέον, λαμβάνει το πρόβλημα της νεανικής παραβατικότητας είναι εξαιρετικά μεγάλη καθώς υπάρχουν σοβαρά περιστατικά που απασχολούν την κοινή γνώμη και δημιουργούν αίσθηση ανασφάλειας σε ανηλίκους και οικογένειες.

Το Υπουργείο Παιδείας τάσσεται με όλες του τις δυνάμεις στον αγώνα της ενημέρωσης, της πρόληψης και της κινητοποίησης κατά του φαινομένου της σχολικής βίας και εκφοβισμού, τόσο ως προς την παραδοσιακή έκφρασή τους, όσο και ως προς την διαδικτυακή διάστασή τους.

Είμαστε δίπλα σε κάθε παιδί, κάθε έφηβη, κάθε έφηβο που χρειάζεται βοήθεια και συμβουλές. Είμαστε εδώ για να παροτρύνουμε τους νέους να αναπτύξουν τις δεξιότητες, που απαιτούνται για την ασφαλή διαδρομή τους στον πραγματικό και στον ψηφιακό κόσμο.

Στηρίζουμε τους μαθητές μας και θέτουμε στη διάθεσή τους όλα τα απαραίτητα εφόδια, που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν, να υπερασπισθούν και να σεβαστούν τον εαυτό τους, τους συνανθρώπους τους και την κοινωνία, να προχωρήσουν, να προοδεύσουν, να ξεχωρίσουν, να γίνουν φωτεινά παραδείγματα ως ενεργοί και αξιοπρεπείς πολίτες του κόσμου.