Νέο Πρόγραμμα για την Προσχολική Αγωγή στην Ελλάδα: Τι περιλαμβάνει;

Τις προτάσεις για ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών της χώρας παρουσίασε η αρμόδια επιτροπή του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων σε συνεργασία με το Οργανισμό Έρευνας και Ανάλυσης, ΔιαΝΕΟσις.

Στόχος είναι να καθοριστούν οι βασικές παιδαγωγικές πρακτικές που πρέπει να ακολουθεί η ποιοτική προσχολική αγωγή, καθώς και όλες οι λεπτομέρειες λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών στην Ελλάδα, από το ωρολόγιο πρόγραμμα, το παιχνίδι και τη σωματική άσκηση των παιδιών, μέχρι και το πρόγραμμα για τον ύπνο.

Το Νέο Πρόγραμμα για την Προσχολική Αγωγή τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση τη Δευτέρα 5 Ιουλίου, ώστε ειδικοί και εκπρόσωποι φορέων να μπορούν να διατυπώσουν τις προτάσεις τους και οι Δήμοι, οι Περιφέρειες, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς να προτείνουν τυχόν αλλαγές. Η πρώτη πιλοτική εφαρμογή του αναμένεται να ξεκινήσει σε επιλεγμένους σταθμούς στην αρχή της νέας χρονιάς.

Τι περιλαμβάνει το Νέο Πρόγραμμα για την Προσχολική Αγωγή;

Το νέο πλαίσιο για τη λειτουργία των παιδικών και των βρεφονηπιακών σταθμών στη χώρα ονομάζεται "Κυψέλη" και δομείται γύρω από συγκεκριμένες δραστηριότητες που στοχεύουν στην παροχή ερεθισμάτων για την ανάπτυξη των γνωσιακών, γλωσσικών, κοινωνικών, συναισθηματικών και κινητικών δεξιοτήτων των παιδιών.

Πιο συγκεκριμένα χωρίζεται σε πέντε πτυχές, η κάθε μία από τις οποίες έχει και έναν συγκεκριμένο στόχο.

^{Πηγή φωτογραφίας: dianeosis.org}

Κεντρικό ρόλο έχει το παιχνίδι σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, το οποίο και θεωρείται βασικό κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών για την υγιή ανάπτυξή τους. Επίσης, το νεό αυτό πλαίσιο:

• περιλαμβάνει πληροφορίες και κατευθύνσεις για την γλωσσική ανάπτυξη και της επικοινωνία με τα παιδιά, την ενθάρρυνση και ανάπτυξη της δημιουργικότητας τους και την υγιεινή διατροφή τους εντός του σχολείου
• προδιαγράφει και διάφορες ακόμα πτυχές της προσχολικής αγωγής, όπως η παρακολούθηση της συνολικής ανάπτυξης των παιδιών, συμπεριλαμβανομένου και της σωματικής, με στόχο την έγκαιρη ανίχνευση αναπτυξιακών δυσκολιών.
• περιγράφει το πώς θα εξειωθούν οι παιδαγωγοί με το πρόγραμμα μέσα από παιδαγωγικά εργαστήρια 24 ωρών, καθώς και προτείνει την υποστήριξη τους από "μέντορες", δηλαδή έμπειρους και καταρτισμένους παιδαγωγούς, για μία ως τρεις εβδομάδες σε κάθε δομή
• τονίζει την αξία της διεπιστημονικής συνεργασίας παιδαγωγών και ειδικών υγείας και ψυχικής υγείας
• δίνει έμφαση στο ρόλο των γονέων στο πλαίσιο της προσχολικής αγωγής με πρακτικό τρόπο και συγκεκριμένες δράσεις
• προτείνει συγκεκριμένες προδιαγραφές λειτουργίας των παιδιών και βρεφονηπιακών σταθμών όπως σε σχέση με το ωράριο, τον διαχωρισμό των παιδιών ανά ηλικιακή ομάδα, τον αριθμό των παιδιών και παιδαγωγών ανά τμήμα κ.α.

Οι ισχύουσες και οι προτεινόμενες αναλογίες και μεγέθη των τμημάτων

Αυτή τη στιγμή στους παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς ισχύουν τα εξής:

• Για παιδιά 0-2,5 ετών: 2 παιδαγωγοί και 1 βοηθός ανά 12 παιδιά που ανήκουν σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα
• Για παιδιά 2,4 - 4 ετών: 2 παιδαγωγοί ανά 25 παιδιά που ανήκουν σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.

Το Νέο Πρόγραμμα για την Προσχολική Αγωγή προτείνει:

• Για παιδιά 0-6 μηνών: 1 παιδαγωγός ανά 3 παιδιά και ο διαχωρισμός των παιδιών σε τμήματα των 6-9 ατόμων με παιδιά της ίδιας ηλικίας.
• Για παιδιά 6-12 μηνών: 1 παιδαγωγός ανά 3 παιδιά και ο διαχωρισμός των παιδιών σε τμήματα των 6-9 ατόμων με παιδιά της ίδιας ηλικίας, ομοίως δηλαδή με παραπάνω.
• Για παιδιά 12-18 μηνών: 1 παιδαγωγός ανά 4 παιδιά και ο διαχωρισμός των παιδιών σε τμήματα 8-12 ατόμων με παιδιά της ίδιας ηλικίας.
• Για παιδιά 18-24 μηνών: 1 παιδαγωγός ανά 6 παιδιά και ο διαχωρισμός των παιδιών σε τμήματα8-12 ατόμων.
• Για παιδιά 2-2,5 ετών: 1 παιδαγωγός ανά 6 παιδιά παιδιά και ο διαχωρισμός των παιδιών σε τμήματα 12-18 ατόμων.
• Για παιδιά 2,5-3 ετών: 1 παιδαγωγός ανά 8 παιδιά και ο διαχωρισμός των παιδιών σε τμήματα των 16-20 ατόμων (Εάν το τμήμα περιλαμβάνει από 17 και πάνω παιδιά θα πρέπει να προστίθεται ένας παιδαγωγός)
• Για παιδιά 3-4 ετών: 1 παιδαγωγός ανά 10 παιδιά και ο διαχωρισμός των παιδιών σε τμήματα των 16-24 ατόμων (εάν το τμήμα περιλαμβάνει από 21 και πάνω παιδιά, θα πρέπει να προστίθεται ένας παιδαγωγός)

^{Πηγή φωτογραφίας: pexels.com / photo credits Natalie}

Ενδεικτικό προτεινόμενο ωρολόγιο πρόγραμμα ανάλογα με την ηλικία του παιδιού

Για παιδιά 0-12 ετών:

• 07.00 - 09.00: Προσέλευση, 1η ζώνη πρωινού (07.30-08.00), παιχνίδι μέσα στην τάξη, έναυσμα για παιχνίδι στο πάτωμα.
• 09.00 - 09.30: Χρόνος για επιλογή ανάμεσα σε οργανωμένες δραστηριότητες που παρουσιάζει ατομικά ο παιδαγωγός δίνοντας ερεθίσματα για παιχνίδι, εναλλαγή ατομικών δραστηριοτήτων, ελεύθερο παιχνίδι σε εσωτερικό χώρο, παιχνίδι στο πάτωμα.
• 09.45 - 10.15: 2η ζώνη πρωινού ή δεκατιανού
• 10.15 - 12.10: Δομημένη δραστηριότητα βασισμένη στο Reach Up and Learn*, εναλλαγή δραστηριοτήτων, παιχνίδι σε εξωτερικό ή εσωτερικό χώρο, αφήγηση παραμθιών, εικαστικά παιχνίδια, κινητικά παιχνίδια. Πιθανή ώρα ύπνου και ελάχιστη ώρα σε εξωτερικό χώρο τα 45 λεπτά.
• 12.10 - 12.40: Μεσημεριναό γεύμα
• 12.40 - 13.00: Παραμύθι και χαλάρωση - Προετοιμασία για αποχώρηση
• 13.00 - 15.00: Ύπνος ή και χαλαρωτικό παιχνίδι - Ολοκλήρωση πρωινού παιδαγωγικού προγράμματος.
• 15.00 - 16.00: Ολοκλήρωση πρωινού παιδαγωγικού προγράμματος.

Για παιδιά 12-24 μηνών:

• 07.00 - 09.00: Προσέλευση, 1η ζώνη πρωινού (07.30-08.00), παιχνίδι μέσα στην τάξη, έναυσμα για παιχνίδι στο πάτωμα.
• 09.00 - 09.30: Χρόνος για επιλογή ανάμεσα σε οργανωμένες δραστηριότητες που παρουσιάζει ατομικά ο παιδαγωγός δίνοντας ερεθίσματα για παιχνίδι, εναλλαγή ατομικών δραστηριοτήτων, ελεύθερο παιχνίδι σε εσωτερικό χώρο, παιχνίδι στο πάτωμα.
• 09.45 - 10.15: 2η ζώνη πρωινού ή δεκατιανού και ρουτίνες αυτονομίας
• 10.15 - 12.10: Δομημένη δραστηριότητα βασισμένη στο Reach Up and Learn*, εναλλαγή δραστηριοτήτων, παιχνίδι σε εξωτερικό ή εσωτερικό χώρο, αφήγηση παραμυθιών, εικαστικά παιχνίδια, κινητικά παιχνίδια. Πιθανή ώρα ύπνου και ελάχιστη ώρα σε εξωτερικό χώρο τα 45 λεπτά.
• 12.10 - 12.40: Μεσημεριανό γεύμα
• 12.40 - 13.00: Παραμύθι και χαλάρωση - Προετοιμασία για αποχώρηση
• 13.00 - 15.00: Ύπνος ή και χαλαρωτικό παιχνίδι - Ολοκλήρωση πρωινού παιδαγωγικού προγράμματος.
• 15.00 - 16.00: Ολοκλήρωση πρωινού παιδαγωγικού προγράμματος.

Για παιδιά 2-4 ετών:

• 07.00 - 09.00: Προσέλευση, ελεύθερο παιχνίδι σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο, 1η ζώνη πρωινού (07.30-08.00
• 09.00 - 10.00: Παιχνίδι μη δομημένο σε εξωτερικό ή εσωτερικό χώρο
• 10.00 - 10.20: Αλληλεπίδραση ομάδας με παιδαγωγούς, ευκαιρία για δομημένη ομαδική δραστηριότητα. Χρόνος για επιλογή ανάμεσα σε οργανωμένες δραστηριότητες που παρουσιάζει ο παιδαγωγός και δίνει ερεθίσματα για παιχνίδι, εναλλαγή ατομικών δραστηριοτήτων, μη δομημένο παιχνίδι σε εσωτερικό χώρο, έναυσμα για κινητικό παιχνίδι, παιχνίδι στο πάτωμα
• 10.20 - 10.40: 2η ζώνη πρωινού ή δεκατιανού και ρουτίνες αυτονομίας
• 12.00 - 13.00: Δομημένες δραστηριότητες γνωστικής ανάπτυξης βασισμένες στο Reach Up and Learn* (workshops εικαστικά, μαγειρική, συμβολικό παιχνίδι, puzzle κ.α.)
• 13.00 - 13.40: Μεσημεριανό γεύμα και ρουτίνες αυτονομίας
• 13.40 - 15.30: Ύπνος ή και χαλαρωτικό παιχνίδι - Ολοκλήρωση πρωινού παιδαγωγικού προγράμματος.
• 15.30 - 16.00: Ολοκλήρωση πρωινού παιδαγωγικού προγράμματος.

* Reach Up and Learn: Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αρχικά σχεδιάστηκε από την καθηγήτρια Σάλι Γράνθαμ Μαγκρέγκορ και εφαρμόστηκε ερευνητικά αλλά και πρακτικά σε πολλές χώρες από τη δεκαετία του 1980 μέχρι και σήμερα. Περιλαμβάνει μία σειρά από ευέλικτα μεθοδολογικά εργαλεία τα οποία η ομάδα του Οργανισμού Έρευνας και Ανάλυσις ΔιαΝΕΟσις με τη συνεργασία της ίδιας της Μαγκρέγκορ "εξελλήνισε" για να ενταχθούν στο Νεο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Επίσης, το νέο πλαίσιο προτείνει τη σύσταση ενός Εθνικού Συμβουλίου Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης το οποίο θα εξασφαλίζει την σωστή και ομαλή λειτουργία της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα. Σε αυτό το σημείο αναφέρουμε ότι μέχρι και σήμερα η λειτουργία των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών της χώρας είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικός Υποθέσεων και του Υπουργείου Εσωτερικών.

Τέλος, στο νέο πρόγραμμα τονίζεται και η σημασία της εξασφάλισης σταθερών πόρων για για την συνεχιζόμενη υποστήριξη της λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, ώστε να γίνεται σωστή και επαναλαμβανόμενη επιμόρφωση των παιδαγωγών, αγορά και ανανέωση υλικών και βιβλίων και φυσικά, αναβάθμιση των εγκαταστάσεων όπου χρειάζεται, ειδικά για την εξασφάλιση εξωτερικών χώρων για τα παιδιά. Αξίζει να αναφέρουμε ότι από έρευνα που είχε πραγματοποιηθεί από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 2013 σε παιδικούς σταθμούς του Δήμου Αθηναίων, είχε προκύψει ότι 1 στους 4 παιδικούς σταθμούς είχε ανεπαρκείς χώρους για παιχνίδι εκτός τάξης, ενώ 1 στους 10 δεν είχε καθόλου.

Η σημασία της προσχολικής αγωγής στην ανάπτυξη των παιδιών

Έρευνες έχουν δείξει ότι η φροντίδα και η αγωγή που λαμβάνει ένα παιδί στη νηπιακή του ηλικία και μέχρι και την ηλικία των τεσσάρων ετών, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και στη μετέπειτα ανάπτυξή του. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που πολλοί θεωρούν την προσχολική αγωγή την πιο κρίσιμη "εκπαιδευτική" βαθμίδα.

Και η νευρολογία όμως, έχει δείξει ότι ο εγκέφαλος των παιδιών αναπτύσσεται σε αυτήν την ηλικία, συνεπώς τα ερεθίσματα που λαμβάνουν καθημερινά από ένα περιβάλλον όπως ο παιδικός ή ο βρεφονηπιακός σταθμός, οι δραστηριότητες, τα παιχνίδια κτλ, θα τα βοηθήσουν να φτάσουν στο μέγιστο των αναπτυξιακών δυνατοτήτων τους.

^{Πηγή πληροφοριών: dianeosis.gr}