Σχολικός εκφοβισμός: Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη βία;
- Σχολικός εκφοβισμός: ειδικά χαρακτηριστικά
- Τα πρόσωπα που εμπλέκονται
- Προγράμματα πρόληψης
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια ιδιαίτερη μορφή επιθετικής συμπεριφοράς, με σοβαρές συνέπειες στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και του εφήβου. Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης από την εκπαιδευτική μονάδα.
Σχολικός εκφοβισμός: ειδικά χαρακτηριστικά
Εμφανίζει ειδικά χαρακτηριστικά, όπως: η επανάληψη, η χρονιότητα, η σκοπιμότητα να προκαλέσει σωματικό ή ψυχικό πόνο, άμεσα ή έμμεσα, μοιάζει με παιχνίδι εξουσίας μεταξύ των ατόμων που εμπλέκονται και πραγματοποιείται από ένα άτομο ή ομάδα ατόμων. Εκδηλώνεται με σωματική ή λεκτική βία, με κοινωνικό αποκλεισμό, σεξουαλική βία, με ρατσιστικές συμπεριφορές ή με ηλεκτρονικό εκφοβισμό στο διαδίκτυο.
Τα πρόσωπα που εμπλέκονται
Τα πρόσωπα που εμπλέκονται είναι το θύμα, ο θύτης, οι υποστηρικτές του και οι παρατηρητές. Το θύμα ενδέχεται να είναι ένα πρόσωπο ήσυχο, με ευαισθησία, ίσως διαφορετικό από τους άλλους, που φαίνεται αδύναμο. Ο θύτης από την άλλη πλευρά, παρουσιάζει χαμηλή ενσυναίσθηση, θέλει να ελέγχει και να εξουσιάζει τους άλλους, είναι υπέρ της χρήσης βίας, μπορεί να είναι δημοφιλής, νιώθει ικανοποίηση από την πρόκληση πόνου και μερικές φορές δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμος. Τα άτομα που τον υπερασπίζονται, συχνά τον ακολουθούν, γιατί τον φοβούνται. Παρατηρητές είναι οι μαθητές που γίνονται μάρτυρες των συμβάντων, αλλά δεν παίρνουν θέση.
Προγράμματα πρόληψης
Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό του φαινομένου με διάφορους τρόπους. Καταρχήν, το σχολείο μπορεί να υιοθετήσει συγκεκριμένο πρόγραμμα κατά της σχολικής βίας και να εμπλέξει τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους γονείς. Πρόκειται για προγράμματα πρόληψης που αφορούν όλη τη σχολική μονάδα και εστιάζονται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως, η συνεργασία, η ενσυναίσθηση, η επίλυση συγκρούσεων, η επικοινωνία, ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, η αποδοχή της διαφορετικότητας, ο εθελοντισμός κ.ά.
Δράσεις για τους μαθητές
Σε δευτερογενές επίπεδο, οι εκπαιδευτικοί, σε συνεργασία με φορείς και ψυχολόγους ή κοινωνικούς λειτουργούς μπορούν να παρέμβουν με προγράμματα, σε επίπεδο ομάδας μαθητών. Πρόκειται για περιπτώσεις που είναι γνωστό ότι υπάρχει σχολικός εκφοβισμός και με δράσεις που εμπλέκουν τους μαθητές (κανόνες συμπεριφοράς, εφαρμογή προστασίας δικαιωμάτων, κουτί παραπόνων, διαμεσολάβηση κ.ά.) καταγράφουν και αντιμετωπίζουν την προβληματική συμπεριφορά.
Σε τρίτο επίπεδο, όταν είναι γνωστό το πρόσωπο που είναι θύτης ή θύμα, γίνονται ατομικές παρεμβάσεις τροποποίησης συμπεριφοράς ή προσωπικής ενδυνάμωσης αντίστοιχα, σε συνεργασία πάντα με το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου και τους γονείς.
Προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί διεθνώς, αλλά και στην χώρα μας είναι το Νορβηγικό Μοντέλο Dan Olweus, το Φιλανδικό Μοντέλο KiVa, τα Μοντέλα Διαμεσολάβησης, προγράμματα του Συνηγόρου του Παιδιού, η Ομάδα Εφήβων Συμβούλων, το διακρατικό πρόγραμμα DAPHNE, το πρόγραμμα «Stop! Στην Ενδοσχολική Βία» και το «ΚΑΤΑ-νοώντας» από την Ε.ΨΥ.ΠΕ, το ENABLE, το Χαμόγελο του Παιδιού που συμμετέχει σε εκπαιδεύσεις και δράσεις αντίστοιχες (European Anti-Bullying Certification, ABC, PREPEI), το YOUTH POWER από την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής, το YOUTH ON LINE, το SELMA (Youth-life), το πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ (Οδηγός για ασφαλή σχολεία) και για τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό οι σελίδες cyber kid και saferinternet4kids κ.ά.
Το σχολείο, ως φυτώριο αυριανών, υπεύθυνων πολιτών μπορεί και οφείλει να διαπαιδαγωγήσει και να προστατεύσει κάθε μαθητή, που θίγεται το δικαίωμά του να ζει με ευημερία.
Καψή Σεβαστή
Ψυχολόγος MSc ΤΠΕ-Ειδική αγωγή- Ένταξη
sevastikapsi@gmail.com
Χρήσιμοι σύνδεσμοι:
Olweus Bullying Prevention Program, Clemson University
Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας (moec.gov.cy)
library - Live Without Bullying
Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Εργαλείο - Το Χαμόγελο του Παιδιού ® (hamogelo.gr)
Πρόληψη & Ευαισθητοποίηση - Το Χαμόγελο του Παιδιού ® (hamogelo.gr)
Διαβάστε επίσης
