Είναι όλα τα προβλήματα προσοχής ΔΕΠΥ; Τι πρέπει να γνωρίζετε

Για παράδειγμα το παιδί μπορεί να χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσει μια εργασία, να μην ακολουθεί τις οδηγίες του εκπαιδευτικού, να ξεχνά να ολοκληρώσει δραστηριότητες ή μέρη αυτών και να μην κάνει τις εργασίες για το σπίτι. Ενώ όλα τα παιδιά, ειδικά τα πολύ μικρά, έχουν μικρή διάρκεια προσοχής και αποσπώνται πολύ ευκολότερα σε σχέση με έναν ενήλικα, κάποια παιδιά φαίνεται να αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες στην εστίαση και διάρκεια προσοχής σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους.

Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι δυσκολίες προσοχής ενός παιδιού σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητα, η ΔΕΠ-Υ είναι το πρώτο πράγμα που περνά από το μυαλό των περισσοτέρων ειδικών, εκπαιδευτικών και γονιών. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές περιπτώσεις που συμβάλλουν στην εμφάνιση προβλημάτων προσοχής και είναι πολύ σημαντικό αυτές οι περιπτώσεις να μην παραβλέπονται όταν δίνουμε κάποια διάγνωση.
Ακολουθεί μια λίστα παραγόντων που μπορούν να συμβάλλουν στα προβλήματα προσοχής που αντιμετωπίζει ένα παιδί στο σχολείο:

Άγχος
Το άγχος πολλές φορές κάνει τα παιδιά να αποσπούνται εύκολα. Ένα παιδί που μπορεί να μην εστιάζει την προσοχή του στο σχολείο, συχνά μπορεί να υποφέρει από χρόνιο άγχος για το οποίο οι παιδαγωγοί ακόμη και οι γονείς κάποιες φορές δεν είναι ενήμεροι. Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη άγχους άλλα το κοινό χαρακτηριστικό όλων είναι ότι «το άγχος τείνει να κλειδώνει τον εγκέφαλο». Για παράδειγμα ένα παιδί με άγχος αποχωρισμού μπορεί να αγχώνεται πολύ για λόγους όπως αν οι γονείς του πάθουν κάτι οσο λείπουν, που του κάνει τρομερά δύσκολη την παρουσία του και την προσοχή του στο σχολείο.
Άλλα παιδιά αγχώνονται πολύ σχετικά με το αν θα κάνουν κάποιο λάθος στο σχολείο. Αυτά τα παιδιά μπορεί να κάνουν ότι δεν ακούνε τον εκπαιδευτικό ή να τον αποφεύγουν με διάφορους τρόπους για να αποφύγουν να απαντήσουν σε μία ερώτηση που μπορεί να τα αγχώσει. Ουσιαστικά προσπαθούν να «σπάσουν» την αλληλεπίδραση με τον παιδαγωγό ώστε να αποφύγουν καταστάσεις οι οποίες μπορεί να τα αγχώσουν.Άλλες φορές στο παιδί μπορεί να παίρνει πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα η ολοκλήρωση εργασιών και αυτό μπορεί να οφείλεται στην τελειομανία που το «υποχρεώνει» να κάνει τα πάντα με άριστο τρόπο. Κάποιες από αυτές τις φορές το παιδί μπορεί επίτηδες να μην ολοκληρώνει τις εργασίες του από φόβο μήπως δεν είναι τέλειες.

Ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή
Τα παιδιά με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η οποία πολύ συχνά εμφανίζεται στα χρόνια που αρχίζουν οι βαθμοί, έχουν ακόμη περισσότερους λόγους για να αποσπάται η προσοχή τους. Δεν έχουν μόνο έμμονες ιδέες, αλλά αισθάνονται ότι πρέπει αναγκαστικά να κάνουν διάφορες ενέργειες ή συλλογισμούς ώστε να αποφευχθεί κατι κακό. Για παράδειγμα ένα παιδί με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να τοποθετεί τα πάντα στο γραφείο του ευθυγραμμισμένα, να μετρά συνεχώς, ή να επικεντρώνεται σε μία άλλη ενέργεια κατά την διάρκεια του μαθήματος π.χ. να πλύνει τα χέρια του στην τουαλέτα.
Επειδή πολύ συχνά τα παιδιά αυτά αισθάνονται ντροπή λόγω των συμπτωμάτων τους, μπορεί να κρύβουν όσο περισσότερο γίνεται την κατάσταση τους με αποτέλεσμα ένας εκπαιδευτικός ή γονιός ο οποίος δεν είναι ενήμερος σχετικά με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή να θεωρεί ότι το παιδί έχει ΔΕΠ-Υ.

Ψυχολογικό ή σωματικό τραύμα
Παιδιά τα οποία έχουν υποστεί κάποια μορφή τραύματος ή έχουν βρεθεί μέσα σε διαταρακτικές καταστάσεις, είναι πιθανόν να εμφανίζουν δυσκολίες στην συγκέντρωση και την προσοχή, εξαιτίας της συνεχής ανασφάλειας που αισθάνονται η οποία τα οδηγεί σε μία κατάσταση μόνιμης «εγρήγορσης». Τα παιδιά αυτά μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα που με μια πρώτη ματιά συνάδουν με αυτά της ΔΕΠ-Υ αλλά ουσιαστικά η αιτία τους είναι διαφορετική.

Μαθησιακές δυσκολίες
Όταν ένα παιδί φαίνεται να ασχολείται με οτιδήποτε άλλο παρά με τα μαθήματα του ή να χαζεύει γύρω του ενώ υποτίθεται πως θα έπρεπε να διαβάζει αυτό που του είπε ο παιδαγωγός, πολύ συχνά μπορεί να έχει μαθησιακές δυσκολίες. Παιδιά με δυσλεξία τα οποια δεν έχουν διαγνωστεί, πολλές φορές τείνουν να εκνευρίζονται ή να ντρέπονται εξαιτίας του ότι δεν συμβαδίζουν με τον ρυθμό της υπόλοιπης τάξης.
Επίσης η διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας μπορεί να εμποδίζει το παιδί να κατανοήσει την παράδοση του μαθήματος και αυτό πολλές φορές δεν αναγνωρίζεται γιατι το παιδί δεν φαίνεται να έχει προβλήματα ακοής οπότε και θεωρείται ΔΕΠ-Υ.
Πολλά από τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να διαγνωστούν με κατάθλιψη ή ΔΕΠ-Υ γιατί δεν αξιολογούνται σωστά οπότε και δεν αναγνωρίζονται οι μαθησιακές δυσκολίες.

Είναι πραγματικά ΔΕΠ-Υ;
Η έλλειψη προσοχής είναι ένα από τα τρία κύρια συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ μαζί με την παρορμητικότητα και την υπερκινητικότητα. Υπάρχουν παιδιά που εμφανίζουν μόνο συμπτώματα απροσεξίας και αφηρημάδας. Η διάγνωση όμως της ΔΕΠ-Υ δεν πρέπει να γίνεται μόνο βάση της εκθέσεις των εκπαιδευτικών ή μιας γρήγορης επίσκεψης στον παιδίατρο.
Για μια ακριβή διάγνωση θα πρέπει να συλλεχθούν πληροφορίες από διάφορους ανθρώπους που εχουν παρατηρήσει το παιδί πέρα των γονιών όπως είναι άλλοι συγγενείς, εκπαιδευτικοί, φροντιστές κλπ.
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να κλιθούν να απαντήσουν σε μία κλίμακα διαβάθμισης έτσι ώστε να συλληφθεί μια ακριβής εκτίμηση της συχνότητας των συμπτωμάτων. Η συμπεριφορά του παιδιού πρέπει να είναι συνεχιζόμενη, πέρα από ένα συγκεκριμένο όριο, και να εμφανίζεται σε διαφορετικές καταστάσεις και χώρους, για παράδειγμα και στο σπίτι και στο σχολείο, όπως επίσης ο γιατρός ή ο θεραπευτής να αποκλείει προσεκτικά άλλες αιτίες που μπορεί να προκάλεσαν μία συμπεριφορά.
Είναι επίσης σημαντικό, οι ικανότητες προσοχής του παιδιού να κριθούν βάση της ηλικίας του. Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2012 βρέθηκε ότι τα μικρότερα αγόρια μέσα σε μία τάξη, είναι 30% πιο πιθανό να διαγνωστούν με ΔΕΠ-Υ σε σχέση με τα μεγαλύτερα, ενώ στα νεαρότερα κορίτσια το ποσοστό αυτό αγγίζει το 70% σε σχέση με τα μεγαλύτερα κορίτσια της τάξης. Αυτό ουσιαστικά αποδεικνύει ότι η ανωριμότητα σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να διαγνωστεί ως ΔΕΠ-Υ.

Μπουρνάκα Αικατερίνη, Εργοθεραπεύτρια
ergonews@hotmail.com

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.eidikospaidagogos.gr