Γονείς και παιδιά σύμμαχοι στις Πανελλήνιες εξετάσεις

Απ την άλλη, η ΑΠΟΤΥΧΙΑ στις Πανελλήνιες εξετάσεις μοιάζει σαν παραίτηση από όλα τα παραπάνω.

Οι πιο συνήθεις αιτίες αποτυχίας των μαθητών έχουν σχέση με κακή προετοιμασία, παρερμηνεία των θεμάτων, ελλειπή διατύπωση των απαντήσεων και ανεξέλεγκτο άγχος. Για τα 3 πρώτα, τον λόγο έχουν οι καθηγητές και βοηθοί τους. Για το 4ο, ο κλήρος πέφτει σε μένα !

Τι είναι το άγχος;

Ο τρόπος που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε σε κάθε καινούργια ή κατά την αντίληψη μας απειλητική κατάσταση. Είναι φυσιολογικό, μας κάνει εξαιρετικά δημιουργικούς και μέγιστα αποτελεσματικούς σε προσπάθειες να διαχειριστούμε δύσκολες περιόδους μας, αρκεί να μην ξεπερνάει κάποια όρια και αρχίζει να γίνεται βλαβερό.

Στην περίπτωση των εξετάσεων, το άγχος υποδηλώνει τον βαθμό στον οποίο ο μαθητής φοβάται για πιθανή απογοήτευση των σημαντικών του άλλων, για μη-κάλυψη των προσδοκιών του. Ο ίδιος τις περισσότερες φορές κουβαλάει τις ελπίδες, τα σχέδια και τα όνειρα των γονιών του, ενώ διατηρεί στο μυαλό του και τα δικά του για την ζωή του!

Το άγχος αυξάνει υπέρμετρα, με βοηθούς τις αρνητικές σκέψεις, οι οποίες τον κάνουν να φέρεται σαν να έχει ήδη αποτύχει, με μια αίσθηση ότι κάτι τον ακινητοποιεί, ωθούμενος να εγκαταλείψει την προσπάθειά του. Κι αυτό τις περισσότερες φορές προμηνύει την πραγματική αποτυχία, παρά τις ικανότητές του και την προετοιμασία.

Τι μπορούμε να κάνουμε, εμείς οι γονείς

1. Πάντα σε συνεργασία με το παιδί, πρέπει να το βοηθήσουμε να προγραμματίσει τις καθημερινές δραστηριότητες έχοντας κατά νου ότι πρέπει να μείνουν σταθερά το φαγητό, ο ύπνος, το διάβασμα καθώς αυτό θα απαλλάξει τον μαθητή μας από επιπλέον άγχος.

2. Χωρίς να το πιέζουμε καλό είναι να έχει στο διαιτολόγιό του πολλά φρέσκα φρούτα, λαχανικά, κρέας ή ψάρια βραστά ή ψητά. Λιγότερο ζυμαρικά και γλυκά γιατί φέρνουν υπνηλία κι αν τα ζητούν έντονα τότε σε μικρές ποσότητες σαν συνοδευτικά ! Γενικά, μικρά και τακτά γεύματα για να παίρνουν ενέργεια αλλά να μην βαρυστομαχιάζουν.

3. Αποφεύγουμε να κρίνουμε το διάβασμά του αν είναι πολύ ή λίγο, αν έχει διαλείμματα ή όχι. Σίγουρα μπορούμε να του προτείνουμε τρόπους μελέτης αλλά το παν είναι να τα αφήσουμε να επιλέξουν μόνα τους. Όλοι είμαστε διαφορετικοί και η αφομοίωση για τον καθένα μας είναι σχετική (άλλοι είναι καλύτεροι όταν ακούν μουσική, όταν κρατούν σημειώσεις, όταν διαβάζουν το βράδυ, κλπ.). Ακόμα κι αν θεωρείτε ότι τεμπελιάζει, μην πανικοβάλλεστε! Προσπαθήστε να εντοπίσετε που οφείλεται η μείωση των προσπαθειών του και σκεφτείτε πώς θα τον βοηθήσετε. Είναι προτιμότερο να τονώσετε τα κίνητρά του θυμίζοντάς του τους στόχους του δείχνοντας του ότι πιστεύετε πως μπορεί να τους καταφέρει.

4. Δεν διακόπτουμε και προσπαθούμε να διατηρούμε ησυχία στο σπίτι όταν μελετάει. Η πραγματική ηρεμία και όσο το δυνατό λιγότερες φωνές βοηθούν μιας και οι έφηβοι είναι ευερέθιστοι και δεν είναι τώρα η στιγμή να ρίχνουμε λάδι στη φωτιά. Επίσης αντιλαμβάνονται την επίπλαστη ηρεμία περισσότερο από όσο νομίζουμε και αγχώνονται περισσότερο.

5. Στα διαλείμματά του να του μιλάμε για απλά θέματα και ζητήματα που τον ενδιαφέρουν άρα τον ξεκουράζουν.

6. Καλό είναι να τα πλησιάζουμε αλλά αν δεν το επιθυμούν, σημαίνει ότι θέλουν να μείνουν μόνα τους. Δεν σας απορρίπτουν. Αφήστε 2-3 ώρες και ξαναπλησιάστε τα με διαφορετικό τρόπο.

7. Αποφύγετε να του φέρνετε παράδειγμα κάποιο άλλο παιδί γιατί έτσι θα νοιώσει αυτό-υποτίμηση και θα αυξηθεί κατακόρυφα το άγχος του («ο τάδε πήρε καλύτερους βαθμούς από σένα», «ο αδερφός σου διάβαζε τόσες ώρες κάθε μέρα.). Στόχος μας είναι να το βοηθήσουμε να δώσει τον καλύτερό του εαυτό και όχι να τον ενθαρρύνουμε να μιμηθεί κάποιον άλλον.

8. Η σχέση μας και η αγάπη μας για το παιδί μας δεν έχει καμία απολύτως σύνδεση με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του. Αυτό θα το κάνει να μάθει ότι η επιτυχία ή αποτυχία του στις εξετάσεις δεν ορίζει την αγάπη των γονιών του κι έτσι θα συνειδητοποιήσει ότι οι εξετάσεις αφορούν τον ίδιο κυρίως κι όχι τους γονείς του.

9. Αν κατά τους διαγωνισμούς, δεν έχει γράψει σε κάποια μαθήματα καλά, μην τον αποπάρετε. Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή, γιατί ίσως απογοητευτεί και τα παρατήσει εντελώς. Ενθαρρύνετε την προσπάθειά του στα υπόλοιπα μαθήματα κι όταν τελειώσουν όλα, δώστε λίγο χρόνο στον μαθητή να ηρεμήσει και μετά συζητήστε ψύχραιμα μαζί για το τι μπορεί να έφταιξε.

10. Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες που βασίζονται στις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα του παιδιού. Οι υπέρμετρες φιλοδοξίες, επηρεάζουν τις επιλογές τους και τους κάνουν να θέτουν μη-ρεαλιστικούς στόχους αναλογικά με τις δυνατότητές τους. Οι εξωπραγματικές προσδοκίες αυξάνουν το άγχος του παιδιού κι αυτό φαίνεται άμεσα στην περίοδο των εξετάσεων. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία νευρωτικών ατόμων που μισούν την μάθηση καθώς βιώνουν την επένδυση των άλλων στην απόδοσή τους, κι αυτό τα αγχώνει ακραία.

11. Να τους ακούμε πραγματικά. Αυτό έχουν μεγάλη ανάγκη κι όχι τις χιλιοειπωμένες συμβουλές.

12. Να θυμόμαστε ότι η επίδοσή του στις εξετάσεις αφορά μόνο την προσπάθεια που καταβάλλει στην συγκεκριμένη περίσταση κι όχι εν γένει την αξία του. Ας κάνει την καλύτερή του προσπάθεια και σε περίπτωση αποτυχίας θα είναι εξίσου αποδεκτός. Σε περίπτωση που θελήσει να ξαναδοκιμάσει όμως, σίγουρα την επόμενη χρονιά κάποια πράγματα σίγουρα πρέπει να αλλάξουν τουλάχιστον όσον αφορά την οργάνωση και την μελέτη του.

13. Να του υπενθυμίζουμε ότι δεν θα ακούει πάντα την αλήθεια από τους συμμαθητές του σχετικά με το πόσο διάβασε. Δεν είναι ψεύτες απλά προσπαθούν να διαχειριστούν το δικό τους άγχος.

14. Αποφύγετε όποιου είδους δωροδοκία ή απειλή σε σχέση με επιτυχία ή αποτυχία (δώρο, διακοπές ή απαγόρευση). Ο έφηβος εκλαμβάνει ως απόρριψη, φράσεις τύπου «εγώ δεν πληρώνω φροντιστήρια και δεύτερη χρονιά», «δε δίνω χρήματα για εξωτερικό», «έχω επενδύσει οικονομικά στο μέλλον σου και πρέπει να μου το ξεπληρώσεις».

15. Καθώς μπαίνει όλη η οικογένεια σε κατάσταση συναγερμού, οι γονείς πρέπει να μπορέσουμε να διαχειριστούμε το δικό μας άγχος χωρίς να το μεταφέρουμε στο παιδί. Οι εξετάσεις αφορούν κυρίως το παιδί και όχι τους γονείς. Απορροφημένοι από την δική μας συμμετοχή στην όλη κατάσταση, δεν τα ρωτάμε πώς βιώνουν την εξεταστική περίοδο. Μια απλή συζήτηση δείχνει κατανόηση και συμπαράσταση κάνοντάς τον να ελέγχει καλύτερα το άγχος του.

16. Οι δύο γονείς να κρατούν κοινή στάση. Όποιες διαφορές ας παραμεριστούν αυτή την περίοδο ώστε να τους νοιώσει σύμμαχους του. Πόσο μάλλον αν του πείτε ότι θα είστε δίπλα του σε ότι χρειαστεί ανεξαρτήτως του αποτελέσματος... ΚΑΙ ΝΑ ΤΟ ΕΝΝΟΕΙΤΕ !

Μια πολύ βοηθητική άσκηση και για τους γονείς και για τους υποψηφίους, είναι να ρίξετε μια ματιά γύρω σας – στο περιβάλλον σας – και να σκεφτείτε με απόλυτη ειλικρίνεια ποιοι είναι οι άνθρωποι που σας εμπνέουν, σας μεταδίδουν μια αίσθηση ασφάλειας, ηρεμίας και σιγουριάς, που νοιώθετε ότι είναι ευτυχισμένοι με τις επιλογές τους, που αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της ζωής, που έχουν κάποια χαρίσματα τα οποία και εφαρμόζουν σε διάφορους τομείς της καθημερινότητάς τους. Σκεφτείτε τα πιθανά τους εφόδια (γνώσεις, πτυχία, ταλέντα). Πόσοι από αυτούς διακρίθηκαν λόγω μόνο του πτυχίου τους και πόσοι λόγο της πολύπλευρης προσωπικότητάς τους. Μια ελπιδοφόρα και αισιόδοξη οπτική είναι απαραίτητη και στους γονείς και στους υποψηφίους καθώς σε πιθανή αποτυχία, οι εναλλακτικές είναι πολλές προς το όνειρό τους. Γιατί εκεί αναλαμβάνει η αυτοεκτίμηση!

Η πίστη στον εαυτό με απλά λόγια. Κι όταν πιστεύω στον εαυτό μου, ξέρω πως οτιδήποτε και να μου συμβεί, θα μπορέσω να το αντιμετωπίσω, να το διαχειριστώ, να βρω λύση ή λύσεις! Δεν μοιάζει σαν να μας κάνει Μάγους η αυτοεκτίμηση; Έτσι ακριβώς είναι! Όταν διαθέτεις αυτοεκτίμηση, τόσα και περισσότερα μπορείς! Γιατί έχεις την δυνατότητα να πέσεις και να ξανασηκωθείς, να βλέπεις τα λάθη σαν ευκαιρία να μάθεις κι από εκεί να εξελιχθείς, οδηγείσαι σε εναλλακτικές επιλογές χωρίς περιορισμούς σε άσπρο ή μαύρο.

Εξετάστε τις φιλοδοξίες σας κι αν έχετε ψηλά τον πήχη, ρίξτε τον. Εξετάστε τις αρνητικές προσδοκίες κι αν είναι πολλές, κάντε εικόνα ότι καλύτερο μπορείτε να σκεφτείτε. Εξετάστε την έμφαση στον ανταγωνισμό κι αν είναι έντονη, βγείτε άμεσα από την μάχη δύναμης. Εξετάστε την εστίασή σας στα λάθη, κι αν το παρακάνετε, υπενθυμίστε στον εαυτό σας την μεγάλη αλήθεια ότι όλοι κάνουμε λάθη – και σε αυτό έχουν δικαίωμα και οι γονείς και οι υποψήφιοι.

Φεύγοντας από το σπίτι, το πρωινό των διαγωνισμών, πρέπει να ξέρω ότι έχω την αγάπη τω δικών μου και θα τους έχω συνοδοιπόρους κυρίως στην όποια μου αποτυχία καθώς ανθρώπινη και φυσιολογική και αυτή. Ο στόχος είναι δικός μου και όχι των γονιών μου. Τα όπλα μου είναι η υπομονή των γονιών μου και η άνευ όρων αγάπη τους.

Εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία ελπίδα σε υποψηφίους και συμπαραστάτες γονείς και φίλους. Κι αν κάτι σας μείνει από μένα, ας είναι ότι οι δυσκολίες της ζωής είναι κάτι δεδομένο και η ζωή είναι ένα παιχνίδι. Τι λέτε; Το πάμε χορεύοντας;

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com