Σχολική φοβία: Προσοχή! Η άρνηση για σχολείο δεν είναι το ίδιο με το σκασιαρχείο

Ένας μικρός αριθμός παιδιών περιμένουν πώς και πώς αυτή την επιστροφή. Ακόμα και οι γονείς δυσφορούν που πρέπει να αφήσουν πίσω την καλοκαιρινή ανεμελιά και να επιστρέψουν στα πρωινά ξυπνήματα και τις ατελείωτες ρουτίνες.

Είναι απολύτως φυσιολογικό ακόμα και για παιδιά με πολλούς φίλους και καλές επιδόσεις στο σχολείο, να γκρινιάζουν τις πρώτες εβδομάδες. Κάποια όμως είναι ακόμα πιο αρνητικά, με μεγαλύτερη αντίσταση, παραπονιούνται κάθε πρωί και έχουν την ανάγκη επαναλαμβανόμενης παρότρυνσης από τους γονείς για να εγκαταλείψουν το κρεβάτι το πρωί. Μπορεί να είναι εκνευριστικό αλλά κι αυτό φυσιολογικό είναι.

Για έναν μικρό πληθυσμό παιδιών, το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Μερικά παιδιά αρνούνται να πάνε στο σχολείο ή δίνουν μάχη κάθε πρωί για να πάνε. Αυτό το φαινόμενο δεν είναι πρόβλημα συμπεριφοράς. Δεν μπορείς να τιμωρήσεις το παιδί σου λόγω της άρνησής του να πάει σχολείο. Αντίθετα, είναι μια μορφή άγχους που απαιτεί βοήθεια για να ξεπεραστεί. Ως γονείς όμως, πρωτίστως οφείλετε να γνωρίζετε τι σημαίνει.

Πρώτον και κύριον, δεν είναι το ίδιο με το σκασιαρχείο. Στην αρχή πιστεύετε μπορεί να φοβάστε πολύ ότι τα παιδιά θα εγκαταλείψουν το σχολείο ή ότι όπου να ναι θα σας καλέσει ο διευθυντής για να σας πει ότι το παιδί σας έκανε κοπάνα. Όμως η αντίσταση είναι κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό. Τα παιδιά που κάνουν κοπάνα δεν θέλουν να πάνε γιατί προτιμούν να κάνουν κάτι άλλο – και συχνά επινοούν περίπλοκα σενάρια για να το σκάσουν από το σχολείο. Παρατηρείται συχνότερα σε πιο μεγάλα παιδιά και εφήβους, ενώ η άρνηση και ο φόβος μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία και εμφανίζει κάποιες συγκεκριμένες συμπεριφορές.

Το συνηθέστερο σημάδι είναι παράπονα για σωματικά συμπτώματα όπως πόνος στην κοιλιά, ως αιτία για να μην πάει καθόλου ή να φύγει από το σχολείο. Συχνά πηγαίνουν στον σύμβουλο ή την δασκάλα γιατί νοιώθουν αδιαθεσία. Αν επιτραπεί στο παιδί να μείνει στο σπίτι, τα συμπτώματα πολύ γρήγορα εξαφανίζονται. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί λέει ψέματα. Τα συμπτώματα μπορεί να αποτελούν μια σωματική εκδήλωση του άγχους.

Επίσης πολλές φορές υπάρχει ιστορικό άγχους αποχωρισμού, ή μπορεί ξαφνικά να αναπτύξουν φόβους όταν αποχωρίζονται γονείς, παππούδες ή άλλους ανθρώπους που έχουν στο άμεσο και καθημερινό τους περιβάλλον.

Οι αλλαγές στη διάθεση ή στην συμπεριφορά είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα. Έντονη προσκόλληση, άγχος, αιφνίδια ξεσπάσματα, δυσκολία συγκέντρωσης και απόδοσης στο σχολείο ή και ξένες για τον χαρακτήρα τους συμπεριφορές.

Αυτή η μορφή άγχους και η άρνηση επηρεάζουν το 25% των παιδιών και παρατηρείται συχνότερα μεταξύ των ηλικιών 5 -6 και μετά πάλι στα 10-11. Τα παιδιά που αρνούνται να πάνε στο σχολείο συχνά είναι έξυπνα και έχουν ιστορικό πολύ καλών επιδόσεων. Οι αρνητικές εμπειρίες στο σχολειό, όπως ο εκφοβισμός, ένας δύσκολος δάσκαλος, κάποιο τραύμα ή γενικευμένος φόβος για το σχολείο, μπορούν να προκαλέσουν μια αλυσίδα αντιδράσεων που οδηγούν σε άρνηση για το σχολείο. Είναι υψίστης σημασίας να βρείτε τι συμβαίνει στο σχολείο προκειμένου να καταλάβετε από πού προκύπτει η άρνησή του.

Πώς θα τα βοηθήσετε όμως;

Όταν ένα παιδί δεν θέλει να πάει στο σχολείο, συνήθως αντιμετωπίζεται σαν ένα πρόβλημα συμπεριφοράς ή αγνοείται ελπίζοντας να περάσει. Αλλά για τα παιδιά που φοβούνται το σχολείο, η πίεση να πάει μπορεί να αποδειχθεί πολύ αγχωτική και επιβλαβής. Με αυτό τον τρόπο, το να πάει στο σχολείο γίνεται κάτι σαν φοβία. Σκεφτείτε πώς θα νοιώθατε αν σας πίεζαν να κάνετε κάτι που σας τρομάζει. Έτσι ακριβώς αισθάνεται και το παιδί σας.

Φυσικά και το να μην πάει στο σχολείο δεν είναι εναλλακτική, άρα οι γονείς πρέπει να βρουν τρόπους να υποστηρίξουν τα παιδιά τους ενώ τα βοηθούν να πάρουν την εκπαίδευση που χρειάζονται. Αν αρχίζει να αρνείται λοιπόν, κανονίστε μια συνάντηση με τον σχολικό σύμβουλο ή με έναν ψυχολόγο εκτός σχολείου. Τα περισσότερα παιδιά έχουν τη ανάγκη να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους με ένα ψυχοθεραπευτή. Μπορεί επίσης να βοηθήσει και η οικογενειακή θεραπεία, ώστε να βρείτε τρόπους να στηρίξετε το παιδί σας.

Καλό θα ήταν να αποφύγετε κάποια πράγματα!! Ο τρόπος που θα αντιδράσετε στην άρνησή του μπορεί να χειροτερεύσει την κατάσταση που ήδη υπάρχει. Θα βοηθούσε να μην τον απορρίπτετε, να μην του μιλάτε ντροπιαστικά, μην τον τιμωρήσετε, και μην τον απειλήσετε για αυτή του την συμπεριφορά, αλλά αντιθέτως να δράσετε ως υποστηρικτικός συνεργάτης και ακροατής Μην ξεχνάτε ότι είστε ο πιο μεγάλος του σύμμαχος κι αν νοιώσει ότι δεν μπορεί να βασιστεί σε εσάς, μπορεί να νοιώσει ακόμα περισσότερο άγχος. Εξίσου σημαντικό είναι να μιλήσετε μαζί του για τους λόγους που το κάνουν να μην θέλει να πάει σχολείο. Αναφερθείτε σε συνήθη θέματα όπως επιθετικά παιδιά και δασκάλους που δεν συμπαθούν.

Μιλήστε επίσης για τις θετικές πτυχές του σχολείου (φίλους, ή το αγαπημένο του μάθημα) χωρίς όμως να αγνοείτε τα υπάρχοντα αρνητικά του συναισθήματα.
Αποφύγετε επίσης να μιλήσετε στους φίλους ή τους συμμαθητές του για το άγχος του. Το ίδιο επιβλαβές θα είναι και το να κάνετε πλάκα μαζί του ή να επιτρέψετε στα αδέρφια του να αστειευθούν που δεν πάει σχολείο.

Συναντήστε τον δάσκαλό του για να συζητήσετε το πρόβλημα. Είναι απαραίτητο να γνωρίζει ο δάσκαλός του όπως και να μεθοδεύσετε από κοινού την επανένταξή του. Μαζί με αυτή την συνεργασία, καλό είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να φτιάξει ένα σύστημα στήριξης. Αν δυσκολεύεται να κάνει φιλίες, βοηθήστε το να βρει νέες δραστηριότητες που του αρέσουν ώστε να συναντήσει εκεί παιδιά με παρόμοια ενδιαφέροντα.

Και τέλος, μην υποθέσετε ότι το πρόβλημα θα λυθεί μόνο του με τον καιρό. Τα παιδιά που αρνούνται να πάνε στο σχολείο χρειάζονται βοήθεια από ειδικό προκειμένου να επαναφέρουν τα πράγματα στην κανονική και ωφέλιμη για τα ίδια πορεία.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com

Δείτε εδώ όλα τα θέματα Back to School του Mothersblog.gr