Να πώς θα βοηθήσετε τα παιδιά σας να διαχειριστούν καλύτερα την απογοήτευση

Η δική σας ανησυχία κάνει το παιδί να αγχώνεται περισσότερο

Πώς αισθάνεστε και τι σκέφτεστε όταν το παιδί σας απογοητεύεται; Η δική του απογοήτευση οδηγεί στη δική σας απογοήτευση; Πώς νιώθετε όταν διαβάζετε με το παιδί σας και εκείνο δεν καταλαβαίνει πώς να λύσει μία άσκηση ενώ του εξηγείτε τον τρόπο επί 20 λεπτά; Απογοητεύεστε και εσείς, ανησυχείτε; Και αν ναι, πως εκφράζετε την ανησυχία σας; Πώς αντιδράτε;

Παραμείνετε ήρεμοι για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να διαχειριστούν καλύτερα την απογοήτευση

Νέα ερευνητική μελέτη ρίχνει φως στο πώς η συναισθηματική κατάσταση του γονιού επηρεάζει τη συναισθηματική ευημερία του παιδιού του. Η ερευνητική ομάδα στο τμήμα ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, διεξήγαγε μια πειραματική μελέτη στην οποία συμμετείχαν παιδιά σχολικής ηλικίας και ο γονιός με τον οποίο διαβάζουν μαζί, χωρίς όμως καλή απόδοση. Η έρευνα κατέληξε στο ότι όταν οι γονείς παραμένουν ήρεμοι, μπορούν να βοηθήσουν το απογοητευμένο παιδί να αυτορυθμιστεί.

^{Photo by Jordan Whitt on Unsplash}

Από τη γέννηση και μετά...

Το πώς απαντάτε ως γονιός στο παιδί σας, από την ημέρα της γέννησής του, όταν είναι αναστατωμένο θα διαμορφώσει την ικανότητά του να αυτορυθμίζεται. Αν για παράδειγμα, ο γονιός πει στο παιδί που κλαίει «σταμάτα να κλαις», «ξεπέρασέ το» ή «δεν είναι κάτι σπουδαίο», το παιδί είναι πιθανό να παραμείνει αναστατωμένο. Το να φωνάξετε στο παιδί ή να του πείτε να πάει στο δωμάτιό του μέχρι να ηρεμήσει δεν το βοηθάει να μάθει να αυτορυθμίζεται ή να «ελέγχει» τα συναισθήματά του και συνήθως οδηγεί σε επανάληψη ή ακόμη και σε κλιμάκωση της υπερβολικής αντίδρασης σε απογοητευτικές περιστάσεις. Δεν είναι τυχαίο προφανώς όταν ένα μωρό κλαίει το πώς ηρεμεί και σταματάει το κλάμα όταν βλέπει ή ακούει τον γονιό του ή όταν το παίρνει αγκαλιά. Το να αγκαλιάζετε και να μοιράζεστε ενσυναίσθηση με το μικρό σας και η παροχή επιβεβαίωσης όταν είναι αναστατωμένο, το βοηθά να ηρεμήσει. Τα μεγαλύτερα παιδιά, μπορείτε να τα ενθαρρύνετε να εκφράσουν με λέξεις τα συναισθήματά τους. Όταν οι γονείς επανειλημμένα αγνοούν, απαντούν αρνητικά ή τιμωρητικά σε ένα παιδί συναισθηματικά αναστατωμένο, πιθανότατα το παιδί να αντιδρά υπερβολικά σε καταστάσεις απογοήτευσης πιο συχνά και πιο έντονα.

Πώς μπορώ να παραμείνω ήρεμος ως γονιός;

Βρέφος

Όταν έρχεστε αντιμέτωποι με ένα μωρό που κλαίει ή ένα αναστατωμένο και ανήσυχο παιδί, το πρώτο πράγμα είναι να ανασυνταχθείτε και να παραμείνετε ήρεμοι. Κάποιους ανθρώπους τους βοηθά για παράδειγμα να πάρουν μερικές βαθιές αναπνοές. Όταν νιώσετε λοιπόν ότι μπορείτε να ανταποκριθείτε ήρεμα ή ουδέτερα, θα βοηθήσετε το παιδί σας επειδή ασυνείδητα αντιλαμβάνεται την ηρεμία – σαν να του την μεταδίδετε - κάτι που με τη σειρά του θα κάνει το νευρικό του σύστημα να ηρεμήσει και να νιώσει ασφάλεια.

^{Photo by Zika Radosavljevic on Unsplash}

Μεγαλύτερο παιδί

Ένα μεγαλύτερο παιδί μπορείτε να το βοηθήσετε να μάθει δεξιότητες όπως για παράδειγμα βαθιές αναπνοές, αναπλαισίωση (να μάθει δηλαδή να βλέπει την κατάσταση με πιο θετικό τρόπο) καθώς και χρήση λέξεων για να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Πόσο συχνά βλέπετε το παιδί σας να κλαίει, να φωνάζει ή να χτυπάει επίμονα κάτω τα πόδια του χωρίς όμως να εκφράζει αυτό που θέλει ή αυτό που του συμβαίνει εκείνη τη στιγμή; Πιθανά το παιδί να μην έχει αναπτύξει επαρκώς το «συναισθηματικό λεξιλόγιο». Καιρός λοιπόν να το βοηθήσετε να μάθει να εκφράζεται και συνήθως τέτοιες «κρισούλες» είναι μία καλή ευκαιρία. Όταν το παιδί μπορεί να πει πώς νιώθει και γιατί, μπορείτε να το βοηθήσετε να μάθει να λύνει προβλήματα ή/και να μπορεί να αποδέχεται κάποιες καταστάσεις, παρόλο που θα ήθελε να είναι διαφορετικές. Όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνετε για να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει να αναπτύσσει δεξιότητες αντιμετώπισης, τόσο λιγότερες συναισθηματικές εκρήξεις θα έχει και το ίδιο. Αυτό θα επιτρέψει στη συνέχεια να το βοηθήσετε να εκφράσει τις ανάγκες του και σε άλλους ανθρώπους αλλά και να κατανοεί ευκολότερα και τις ανάγκες των άλλων, να αναπτύξει δηλαδή ενσυναίσθηση.

Το να ακούτε το παιδί σας δεν σημαίνει ότι θα υποχωρήσετε ή θα εκπληρώσετε κάθε επιθυμία του, αλλά το βοηθά να αισθάνεται αποδεκτό και πιο ανοιχτό στο να σας ακούσει, ώστε να μπορείτε να του διδάξετε δεξιότητες αντιμετώπισης, όπως είναι η συναισθηματική ρύθμιση και η επίλυση προβλημάτων, ως ενσυναίσθηση και κατανόηση των άλλων.

Κάποιες τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν να παραμείνετε ήρεμοι, αναφέρονται στο βιβλίο του R. Myers, The Well-Balanced Family:

• Πάρτε μερικές βαθιές αναπνοές και/ή μετρήστε σιωπηλά έως το 10 εάν αισθάνεστε αναστατωμένοι.
• Κοιτάξτε το παιδί σας και δώστε προσοχή σε τυχόν συναισθηματικά σημάδια, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας του σώματος, του τόνου της φωνής και των λέξεων, εάν τα χρησιμοποιεί.
• Επικυρώστε ήρεμα τα συναισθήματά του λέγοντας: «Βλέπω ότι είσαι (θυμωμένος, αναστατωμένος, απογοητευμένος, λυπημένος κ.λπ.)»
• Στη συνέχεια, προσπαθήστε να καταλάβετε γιατί είναι αναστατωμένο. Εάν δεν είστε σίγουροι, μπορείτε να πείτε, «Πες μου τι σε κάνει…;» Εάν δεν μπορεί να σας πει, περιγράψτε αυτό που παρατηρείτε λέγοντας: «Μου φαίνεται ότι είσαι ___ λόγω ___; Καταλαβαίνω πώς θα μπορούσε να ___.
• Με τα μικρότερα παιδιά, αυτή μπορεί να είναι η στιγμή να πείτε, "Λυπάμαι που είσαι ___" και στη συνέχεια να πείτε: "Ω, κοίτα ____. Στοιχηματίζω ότι μπορείς ____ με αυτό."
• Για τα μεγαλύτερα παιδιά, ίσως χρειαστεί να είστε κατηγορηματικοί λέγοντας, "Ξέρω ότι αυτό σε κάνει να νιώθεις ___ αλλά ___ " (εξηγήστε ή αναφέρετε τον λόγο που η επιθυμία τους δεν είναι ρεαλιστική).
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, η επίλυση προβλημάτων μπορεί να είναι μια κατάλληλη προσέγγιση.
• Το να αφιερώνετε χρόνο για να διδάξετε βασικές δεξιότητες αντιμετώπισης στα μικρά και μεγαλύτερα παιδιά είναι σίγουρα ενδεδειγμένο.

Μαρίνα Μόσχα
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια