Βία και παιδιά: Τα διαφορετικά της πρόσωπα

Δυστυχώς έχουμε φτάσει στο σημείο κάθε μέρα να ακούμε για ακόμα ένα περιστατικό παιδικής κακοποίησης σε συνδυασμό και με άλλες μορφές βίας ενηλίκων. Αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει, γιατί έχει τόσο μεγάλη έξαρση η βία στις μέρες μας, γιατί κακοποιούνται ακόμα και οι μικρές παιδικές ψυχούλες, πόσα πρόσωπα τέλος πάντων έχει η παιδική βία;

Η βία είναι μία μορφή κακοποίησης. Στην ουσία, το «δυνατό» άτομο που ασκεί βία, χρησιμοποιεί αυτή τη δύναμή του - σωματική ή άλλη δύναμη, ακόμα και απειλές για να επιβάλλει την εξουσία του, επιβάλλει τις επιθυμίες του με έναν επιθετικό τρόπο. Πιο απλά, ο δυνατός ασκεί βία στον πιο αδύναμο με σκοπό να του επιβληθεί.

Όταν λοιπόν μιλάμε για την βία στα παιδιά, θα πρέπει και πάλι να την διαχωρίσουμε στη βία που τους ασκούν οι ενήλικες και στη βία που τους ασκούν άλλα παιδιά, όπου έχουμε τον εκφοβισμό ή bullying.

Μορφές κακοποίησης

Οι μορφές βίας και κακοποίησης είναι διάφορες ενώ μπορούν να συνυπάρχουν ακόμα και συνδυαστικά.

• Λεκτική
• Σωματική
• Ψυχολογική
• Σεξουαλική
• Ηλεκτρονική
• Παραμέληση/εγκατάλειψη
• Οικονομική
• Οπαδική
• Έμφυλη
• Ενδοοικογενειακή
• Κοινωνική

Όποια μορφή και αν έχει η βία και η κακοποίηση, το μόνο σίγουρο είναι ότι κακοποιεί το θύμα-πόσο περισσότερο όταν πρόκειται για παιδί, όπου η βία ασκείται τις περισσότερες φορές από άτομα που «εμπιστεύεται» ή θεωρεί κοντά του, προκαλώντας μεγάλο ψυχοσυναισθηματικό αντίκτυπο.

Το παιδί αρχίζει και αναπτύσσει αγχώδεις και φοβικές καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές, καθώς τα τραύματα αυτά μπορούν να παραμείνουν ανοιχτά για πολλά χρόνια, αν η κακοποίηση, αν η βία διαρκέσει πολλά χρόνια ή αν είναι έντονη και βίαιη στον ψυχισμό του.

Η βία γεννάει βία. Πώς μπορεί να σταματήσει αυτός ο φαύλος κύκλος;

Η απόδοση ευθυνών από μόνη της δεν μπορεί να δώσει αποτέλεσμα, η διαχείριση μιας κατάστασης είναι αυτή που δίνει καρπούς. Άρα λοιπόν, για να σταματήσει ο φαύλος κύκλος πρώτα από όλα χρειάζεται να ξεκινήσουμε από εκεί που γεννιέται η βία, άρα από τους γονείς, όπου είτε είναι και εκείνοι βίαιη ή δεν γνωρίζουν πως να μάθουν στο παιδί τους την έννοια του σεβασμού. Και όταν μιλάμε για σεβασμό, χρειάζεται πρώτα το παιδί να μάθει να σέβεται τον εαυτό του για να μπορεί στη συνέχεια να σεβαστεί και τους συνανθρώπους του. Άρα το πρώτο είναι οι γονείς να είναι δίπλα στα παιδιά τους όχι ελεγκτικά αλλά με ενδιαφέρον, ώστε να αναπτύξουν μία καλή σχέση μαζί τους. Το κράτος επίσης, χρειάζεται να αναλάβει το δικό του μερίδιο ευθύνης, οργανώνοντας δομές που λειτουργούν όμως και που θα ελέγχονται αυστηρά για το έργο τους, να υπάρξει έλεγχος στα σχολεία, στήριξη και εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, σχολικοί ψυχολόγοι, κλπ. Πιο απλά, χρειάζεται μία συνολική προσπάθεια για την καταπολέμηση της βίας και όχι μεμονωμένες σπασμωδικές αντιδράσεις που δεν φέρνουν αποτέλεσμα.

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας