Μηπώς τελικά πιέζουμε αρκετά τα παιδιά μας;

Μπορούμε και διατηρούμε όλες τις παραπάνω θετικές συμπεριφορές ή παραδινόμαστε ψυχή τε και σώματι στις καταστάσεις που μας πιέζουν μέσω της απόσυρσης ή χάνοντας το κίνητρο για προσπάθεια και βελτίωση;

Η υπερβολική πίεση μπορεί να αποδειχθεί καταστρεπτική τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά. Στη σημερινή κοινωνία, οι περισσότεροι δεχόμαστε πιο αυξημένες πιέσεις από ό,τι οι προηγούμενες γενιές, και δυστυχώς τα παιδιά το βιώνουν αυτό πολύ έντονα.

Μεταξύ του σχολείου, των σχολικών καθηκόντων, τις εξωσχολικές δραστηριότητες, την οικογένεια και τους φίλους, τα παιδιά μπορεί να έχουν ελάχιστο κενό χρόνο. Όπως όμως έχουμε πει και σε προηγούμενο άρθρο, τα παιδιά χρειάζονται χρόνο για να είναι παιδιά χωρίς να έχουν να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις της ενήλικης ζωής. Όταν τους επιτρέπουμε να συμπεριφερθούν ως παιδιά και ανάλογα με την ηλικία τους, τότε ενισχύεται η φαντασία και η δημιουργικότητά τους. Αντίθετα, όταν οι πιέσεις που δέχονται είναι υπερβολικές, οι συνέπειες είναι αρνητικές και μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Πώς επηρεάζει η υπερβολική πίεση τα παιδιά;
Όταν δεχόμαστε υπερβολική πίεση από το περιβάλλον μας, ταυτόχρονα αυξάνονται και τα επίπεδα στρες που βιώνουμε. Το αποτέλεσμα είναι να επηρεαζόμαστε με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, και τα παιδιά δεν αποτελούν εξαίρεση. Έρευνες δείχνουν, πως τα παιδιά είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και θέματα αυτοπεποίθησης όταν νιώθουν ότι δέχονται μεγάλη πίεση από το οικογενειακό τους περιβάλλον.

Μπορεί να αποσυρθούν και να αισθάνονται άσχημα με τον εαυτό τους – κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έλλειψη ικανοποίησης σε πολλούς τομείς ακόμα και στην ενήλικη ζωή. Επιπλέον, όταν τα παιδιά δέχονται πάρα πολλή πίεση από το περιβάλλον τους, αμφισβητούν τη νοημοσύνη τους και τις ικανότητές τους, και αυτό με τη σειρά του θα εμποδίσει την περαιτέρω ικανότητά τους να μάθουν και να ωριμάσουν.

Δεν είναι όμως μόνο το συναισθηματικό κομμάτι των παιδιών που επηρεάζεται αρνητικά από την πίεση, μπορεί να δείξουν και σωματικά συμπτώματα. Για παράδειγμα, μπορεί να επηρεαστεί ο ύπνος με αποτέλεσμα να επηρεαστεί η διάθεση, η λειτουργικότητα, οι γνωστικές και σωματικές επιδόσεις. Μπορεί να επηρεαστεί το ανοσοποιητικό σύστημα και να εμφανίζονται συχνά κρυολογήματα, ζαλάδες και πονοκέφαλοι.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Είναι φυσικό για τους γονείς να θέλουν τα παιδιά τους να έχουν καλές επιδόσεις στο σχολείο, στον αθλητισμό και στη ζωή γενικότερα. Όταν όμως οι γονείς πιέζουν να κάνουν τα πάντα με τελειότητα, τα παιδιά υποφέρουν. Οι έρευνες δείχνουν πως τα παιδιά έχουν περισσότερα οφέλη όταν οι γονείς επικεντρώνονται στους μαθησιακούς στόχους και όχι στους στόχους απόδοσης.

Για παράδειγμα, οι γονείς θα μπορούσαν αντί να πιέζουν ένα παιδί να τα πάει καλά σε ένα μεγάλο τεστ, να το ενθαρρύνουν να μάθει μέσα από αυτό. Αν δεν τα πάει καλά, θα μπορούσαν να το ενθαρρύνουν να πει ό,τι έμαθε από την εμπειρία αυτή (πχ. για το επόμενο τεστ θα μελετήσω περισσότερο και θα κοιμηθώ πιο νωρίς). Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί μαθαίνει όχι μόνο μέσα από την επίδοσή του, αλλά και από τα λάθη του, κάτι που είναι πολύ πιο παραγωγικό από την πίεση να αποδίδει πάντοτε καλά.

Βλέποντας τη ζωή και την καθημερινότητα των παιδιών να είναι πλήρης και να ξεχειλίζει από δραστηριότητες, μπορεί να σκεφτόμαστε ότι κάτι τέτοιο τους προκαλεί ευχαρίστηση και απόλαυση. Ωστόσο, η συμμετοχή και η γνώμη των παιδιών για το πρόγραμμά τους είναι κάτι που πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν από τους γονείς. Τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνονται να μιλάνε για το πώς βιώνουν το καθημερινό τους πρόγραμμα, αν νιώθουν πίεση ή κούραση. Αν για παράδειγμα νιώθουν πως δεν έχουν χρόνο για να απολαύσουν πράγματα, μπορεί να χρειαστεί να περιοριστούν ή να αφαιρεθούν πιέσεις από το πρόγραμμα.

Προσοχή όμως, τα παιδιά είναι πολύ πιθανό να μην εξωτερικεύσουν την πίεση που νιώθουν, γιατί φοβούνται πως θα απογοητεύσουν τους γονείς τους για αυτό και προσαρμόζονται στις δικές τους διαθέσεις. Οι γονείς σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν άλλου είδους συμπεριφορές (πχ. επιθετικότητα, γκρίνια) που είναι πολύ πιθανό να συνδέονται με την πίεση που βιώνουν.
Η θέσπιση προτεραιοτήτων είναι εξίσου σημαντική. Όταν προσπαθούμε να κάνουμε πολλά πράγματα ταυτόχρονα, μπορεί να νιώσουμε μεγάλη πίεση και άγχος. Τα παιδιά που μαθαίνουν να βάζουν προτεραιότητες μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν καλύτερα την πίεση στη ζωή τους. Επομένως, δεν είναι αρκετό να κάνουμε τα πράγματα σωστά, είναι πιο σημαντικό να κάνουμε σωστά τα σωστά πράγματα. Μια λίστα με τα πράγματα που θέλει να κάνει το παιδί θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη για να καταλάβει το παιδί ποιο είναι το πιο σημαντικό που πρέπει να γίνει πρώτα για να προχωρήσει στα επόμενα.

Τέλος, οι γονείς θα πρέπει να θυμούνται πως όταν τα παιδιά νιώθουν μεγάλη πίεση, το περιβάλλον του σπιτιού είναι αυτό που θα αρχίσει να βάζει την κατάσταση υπό έλεγχο. Θα πρέπει να βεβαιωθούν επομένως πως δεν είναι οι ίδιοι η πηγή της μη φυσιολογικής πίεσης που νιώθει το παιδί. Εξάλλου, κανένα μέρος δεν συγκρίνεται με την ζεστασιά, τη θαλπωρή και την ηρεμία του σπιτιού μας, και αυτό είναι που θα πρέπει να εξασφαλίσουν οι γονείς για τα παιδιά τους!

Ελένη Σίγκου BSc, MSc Ψυχολογίας, Professional Certification στις Μαθησιακές Δυσκολίες – Δυσλεξία) Parentshelp.gr