«Μαμά τι είναι bullying;»

Η Δανάη είναι 12 ετών, ο Βαγγέλης είναι εννέα κι ο Αρης στα οκτώ. Και οι τρεις, ιδέα δεν έχουν τι είναι μπούλινγκ. Ξεκινώ το ρεπορτάζ έχοντας κατά νου τον σοφό Παρμενίδη που έλεγε: «Η αλήθεια είναι ξινή»...

Γράφει η Γεωργία Λινάρδου

Η Δανάη, ο Βαγγέλης κι ο Αρης παίζουν μαζί σχεδόν τρεις μέρες την εβδομάδα. Γειτονάκια. Οι μαμάδες τους περνούν καλά μαζί αυτές τις ώρες.

Αρκετές φορές η Δανάη έχει αποκαλέσει τον Αρη «χοντρό» (είναι ο γεματούλης της παρέας). Για δώρο γενεθλίων επιλέγει ρούχα τρία νούμερα μεγαλύτερο, ακόμη κι αν επιπλέουν στο σώμα του. Η Δανάη είναι αδυνατούλα και μέτρια στο ύψος για την ηλικία της. Ο Βαγγέλης είναι λίγο οξύθυμος. Κανονικός στο ύψος, αλλά «αδύναμος» στις επιδόσεις στο σχολείο, απ' ότι λέει η μητέρα του. Η μητέρα της Δανάης είναι αυτό που λέμε «δεσποτική», η μητέρα του Βαγγέλη είναι «δεν ξέρω ακριβώς τι θα' θελα να 'μαι» και η μητέρα του Αρη λίγο αψυχολόγητη.

Αυτό είναι το background των τριών μαμάδων που μου «εμπιστεύθηκαν» τα παιδιά τους για ένα ενσταντανέ περί μπούλινγκ.

Ξεκινώ το ρεπορτάζ με την σκέψη: είναι μπούλινγκ όταν η Δανάη στον πρώτο της θυμό-αντιζηλία-συναισθηματική ανασφάλεια, κατηγορεί τον Αρη: «Είσαι χοντρός»; Είναι μπούλινγκ όταν ο Βαγγέλης –ηλικιακά ορμώμενος- συμπαρίστανται στην Δανάη έναντι του Αρη ξεστομίζοντας κάτι ανάλογο; Είναι θύμα ή θύτης ο Αρης;

Εχουν μαζευτεί γύρω από τ' αναμμένο τζάκι στο σαλόνι του σπιτιού μου. Τους κρατάει σε απόσταση ένα τετράγωνο τραπέζι που πάνω του υπάρχουν χάντρες για βραχιόλια που φτιάχνει η κόρη μου, ένα tablet, μία ανοιχτή τηλεόραση και η αίσθηση των μαμάδων που βρίσκονται στην κουζίνα πίνοντας καφέ.

Αφήνω τους συνομιλητές μου να «ζεσταθούν». Να κάνουν ό,τι θέλουν. Στέκομαι σε «απόσταση ασφαλείας».Αναλογίζομαι κάτι «ξινό». Ενα παιδί δεν θα περιπαίξει ένα άλλο κατηγορώντας το πως είναι «χοντρό» ή «βλαμμένο», επειδή το DNA του γράφει «θύτης bullying». Ενας έφηβος δεν θα κοροϊδέψει έναν συνομήλικο του για τις ερωτικές του επιλογές ή τις όποιες επιλογές, επειδή κάτι ανάλογο επιβάλλει το γενετικό του υλικό. Κι ένα θύμα bullying δε διαθέτει κατ' ανάγκην, αντί για χρωμοσώματα τα γράμματα της λέξης «θύμα». Τουτέστιν, όλη η «ζημιά» στο μεγάλωμα γίνεται....

Ξεκινώ. Κάθομαι δίπλα δήθεν αδιάφορα να χαζέψω τηλεόραση.
Η Δανάη είναι η μεγαλύτερη της παρέας. Στις παιδαγωγικές συνήθειες της μητέρας της συμπεριλαμβάνεται και το ξύλο που βγήκε απ' τον... παράδεισο. Αυτό το ξέρω από περιγραφές της μητέρας της και κάποια στιγμιότυπα από την ίδια. Η Δανάη είναι επιθετική στη συμπεριφορά της. Δεν χτυπάει, αλλά επιτίθεται... ψυχολογικά. Η αλλιώς, έχει μια «αγωνία» να επιβάλλει την... «υπεροχή» της. Κι ο Βαγγέλης μεγαλώνει υπό ανάλογες συνθήκες: τιμωρία γιατί δεν τρώει, τιμωρία γιατί δεν διαβάζει, τιμωρία όταν αντιμιλάει, τιμωρία γενικώς διότι δεν ακολουθεί τα πρότυπα της... «κοινής γνώμης». Ο Αρης είναι το «χύμα» παιδί της παρέας. Η μητέρα του δεν έχει σηκώσει χέρι ποτέ πάνω του κι έχει υψώσει τη φωνή της μόνο σε καταστάσεις που κρίνει ότι κινδυνεύει η ασφάλεια του. Ακόμη κι όταν τον λένε «χοντρό» στο σχολείο, δε στεναχωριέται και δε δείχνει να επηρεάζεται. Ο Αρης δεν είναι χοντρός, αλλά δεν είναι σαν τους... άλλους.

-Εσύ που είσαι η μεγαλύτερη, ξέρεις τι είναι bullying; Αιφνιδιάζω την Δανάη.

«Βασικά δεν ξέρω ακριβώς, αν και η μαμά μου έχει μιλήσει κάποιες φορές» απαντά, ενώ ο Βαγγέλης κι ο Αρης έχουν βρει καταφύγιο στο tablet παίζοντας Minecraft.
Την παρατηρώ να κοιτάει τα δύο μικρότερα αγόρια θυμωμένα και λίγο υπεροπτικά. Εκείνα είναι στον... κόσμο τους.

Κάποια στιγμή εξοργίζεται.
«Καλά, είστε τελείως χαζά;»
-Μπούλιγνκ; Την ρωτώ..
«Τι;»
-Εκανες μπούλιγνκ τώρα;
«Σιγά καλέ, αφού είναι χαζά. Κι εγώ έχω tablet και Minecraft ».

Ο Βαγγέλης ενοχλείται: «Είσαι μ@λ@κισμένη».
«Κι εσύ παιδάκι μου, βλαμμένο», συνεχίζει εκείνη σα... μεγάλη.
Ο Άρης απορροφημένος στο παιχνίδι.
-Βαγγέλη γιατί την λες έτσι;
«Γιατί είναι»
-Τι σημαίνει μ@λ@κισμένη;
«Ω, άσε μας κι εσύ τώρα!»

Μήπως έπεσα κι εγώ θύμα... μπούλινγκ;
Τους αφήνω. Επισκέπτομαι τις μανάδες. Βάζω καφέ, ανάβω τσιγάρο και κάθομαι παρέα. Δεν έχω καμία όρεξη να παρέμβω στην κουβέντα τους και το δείχνω.

Η συζήτηση είναι αγχωτικά κριτική για κάποιους που δεν γνωρίζω. Οι δύο από αυτές είναι σα να συζητούν μόνον με τον εαυτό τους. Η τρίτη κουνά συγκαταβατικά το κεφάλι της.
Ακούω την κόρη μου να φωνάζει απ' τον πάνω όροφο του σπιτιού: «Μαμά δε σου έχω πει να μην καπνίζεις;»
Μήπως είμαι θύμα μπούλινγκ; Η εγώ είμαι θύτης;

Επιστρέφω στην παρέα του... τζακιού. Η Δανάη είναι απορροφημένη στην τηλεόραση. Οταν πλησιάζω με ρωτά αν μπορεί να χρησιμοποιήσει το tablet για να μπει στο facebook. Μου μιλά λες και είμαστε συνομήλικες. Οι άλλοι δύο είναι απορροφημένοι στο παιχνίδι. Σα να μην υπάρχω γι' αυτούς. Είναι μπούλινγκ αυτή η σιωπή;

Θυμάμαι τα λόγια της Αλις Μίλερ απ' το βιβλίο της «Το σώμα δεν ψεύδεται ποτέ» (Εκδόσεις Ροές 2009): «Κατά τη γνώμη μου, αν δεν έχουμε συνείδηση τι μας συνέβη κατά τα πρώτα στάδια της ζωής μας, όλη η υπόθεση του πολιτισμού δεν είναι παρά μια φάρσα».

-Άρη, ξέρεις τι είναι μπούλινγκ;
«Όχι».
-Βαγγέλη, τι είναι μπούλινγκ;
«Είσαι τρελή; Όποιος μου κάνει μπούλινγκ στο σχολείο τον κλοτσάω. Πηγαίνω καράτε»
-Δανάη;
«Σιγά μην ξέρουν. Εμένα κάποια φορά μ' έβρισε μια φίλη μου για τα σιδεράκια που φοράω. Με είπε απαίσια, αλλά εκείνη είναι κι όχι εγώ».

Η κουβέντα πάει στις μανάδες. Οι δύο από τις τρεις πηγαίνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό σχολείο. Η τρίτη που το πηγαίνει σε δημόσιο μου περιγράφει: «Α, είναι πολύ μεγάλο το πρόβλημα. Έχουμε φτάσει σε σημείο να απομονώσουμε ένα παιδί και τη μάνα του μαζί».
-Γιατί;

«Είναι μία επιδειξιομανής που ότι δεν έχει καταφέρει στη ζωή της, θέλει να το κάνει το παιδί. Καταλαβαίνεις. Εχει συμβεί στο μάθημα της γυμναστικής και σε ομαδικό παιχνίδι, το παιδί της να μην τα έχει πάει καλά κι έχει πάει στον δάσκαλο να του απαιτήσει να επαναληφθεί ο αγώνας. Η δε μαμά εφαρμόζει την τακτική μπούλινγκ γονέων».
-Δηλαδή;

«Έλα ρε, αυτές οι μαμάδες που 'χουν το στυλ: εγώ τα ξέρω όλα...»
Οι άλλες δύο αλλάζουν κομψά την συζήτηση.

Τους καληνυχτώ.
Ετοιμάζω την κόρη μου για ύπνο.

«Μαμά τι είναι μπούλινγκ;»
-Που να σου εξηγώ τώρα...