Η ψυχική κατάσταση επηρεάζει τη γονιμότητα;

Ο γυναικολόγος του Mothersblog Μενέλαος Λυγνός, εξηγεί πώς η ψυχολογία επηρεάζει τη γονιμότητα μιας γυναίκας.

Πριν την πρόοδο, που γνώρισε η επιστήμη της αναπαραγωγής τις τελευταίες δεκαετίες, οι ιατροί είχαν την τάση να αποδίδουν την πλειοψηφία των περιπτώσεων υπογονιμότητας αγνώστου αιτιολογίας σε ψυχολογικούς παράγοντες.

Έκτοτε η εντατική έρευνα στο αντικείμενο της ανθρώπινης αναπαραγωγής έχει περιορίσει σημαντικά το ποσοστό των περιπτώσεων ανεξήγητης υπογονιμότητας, ενώ παράλληλα έχουν βελτιωθεί θεαματικά και τα ποσοστά επιτυχίας των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Παρ’ όλες τις εξελίξεις στην έρευνα το ερώτημα του κατά πόσον η ψυχολογική πίεση, που αισθάνεται ένας άνθρωπος μπορεί να επηρεάσει τις αναπαραγωγικές του δυνατότητες, παραμένει.

Είναι γεγονός, πως η ψυχολογική πίεση μπορεί να έχει αρνητική επίδραση σε πλευρές της αναπαραγωγικής διαδικασίας. Έτσι μπορεί να προκαλέσει μείωση της ερωτικής διάθεσης, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να αναστείλει τελείως τον εμμηνορρυσιακό κύκλο και συνεπώς να παρεμποδίσει δια του τρόπου αυτού τη γονιμοποίηση. Μπορεί όμως η ψυχολογική πίεση να μειώσει ουσιαστικά τις πιθανότητες ενός ζευγαριού να τεκνοποιήσει;

Στη διεθνή βιβλιογραφία μπορεί κανείς να εντοπίσει πλήθος μελετών, οι οποίες πραγματεύονται το θέμα αυτό. Συνήθως τέτοιες μελέτες αφορούν ζευγάρια, τα οποία πρόκειται να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Υπάρχουν μάλιστα και κάποιες μελέτες, που καταλήγουν στο συμπέρασμα, πως όντως η ψυχολογική πίεση μπορεί να δράσει ανασταλτικά σε ό,τι αφορά την τεκνοποίηση. Εντούτοις, η μεθοδολογία των μελετών αυτών παρουσιάζει κάποια κενά, οπότε τα συμπεράσματά τους δεν είναι καταληκτικά.

Η βασική μεθοδολογική αδυναμία των μελετών αυτών είναι, πως βασίζονται κατά κύριο λόγο σε κάποια ερωτηματολόγια, τα οποία αφορούν την ψυχική κατάσταση των ζευγαριών και συσχετίζουν μεν την ψυχική αυτή διάθεση με την πιθανότητα απόκτησης παιδιού, αλλά δεν διερευνούν την ενδεχόμενη επιρροή, που η διάθεση αυτή έχει σε βιοχημικές παραμέτρους. Για παράδειγμα, είναι γνωστό, πως όταν κάποιος βρεθεί σε συνθήκες πίεσης, τότε επηρεάζονται σημαντικά κάποιοι ορμονικοί του δείκτες. Οι δείκτες αυτοί με τη σειρά τους ενδεχομένως να συμμετέχουν στην αναστολή του μηχανισμού αναπαραγωγής. Επομένως οι μελέτες αυτές δεν προσπαθούν να εντοπίσουν το «βιοχημικό σύνδεσμο», που ενδεχομένως συνδέει την ψυχική πίεση με την υπογονιμότητα.

Λίγες είναι οι μελέτες, που διερευνούν συγχρόνως την επιρροή ψυχολογικών παραγόντων, αλλά και των αντίστοιχων ορμονικών μεταβολών στις πιθανότητες ευόδωσης της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οι λίγες αυτές μελέτες δεν φαίνεται να καταδεικνύουν την ύπαρξη συσχέτισης των ψυχολογικών παραγόντων και των ορμονικών μεταβολών με τις πιθανότητες επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Τον Ιανουάριο του 2015 όμως δημοσιεύθηκε μια ενδιαφέρουσα μελέτη, η οποία αντικείμενό της είχε μία πρωτεΐνη: την επονομαζόμενη RFRP3. Οι επιστήμονες παρατήρησαν, πως όταν αρουραίοι βρεθούν κάτω από πίεση, η παραγωγή της πρωτεΐνης αυτής σε μια περιοχή του εγκεφάλου, που ονομάζεται υποθάλαμος αυξάνεται, ενώ η γονιμότητα των ζώων παρεμποδίζεται ακόμα και αφού αρθεί η πίεση. Αντίθετα, αν με κάποιες γενετικές τεχνικές η παραγωγή της πρωτεΐνης αυτής ανασταλεί, τότε ακόμα και όταν τα ζώα βρίσκονται υπό πίεση η γονιμότητά τους δεν αναστέλλεται.

Η πρωτεΐνη αυτή παράγεται και στον εγκέφαλο του ανθρώπου. Είναι επομένως λογικό να υποθέσει κανείς, πως, αν καταφέρουμε και αναστείλουμε την παραγωγή της πρωτεΐνης αυτής και στον άνθρωπο, ίσως να αντιμετωπίσουμε την υπογονιμότητα, που ενδεχομένως να συνδέεται με την ψυχολογική πίεση. Φυσικά αυτό δεν αποτελεί προς το παρόν τουλάχιστον τίποτα άλλο από μία «γοητευτική» υπόθεση, η οποία παρασάγγας απέχει από την ενσωμάτωσή της στην πάγια κλινική πρακτική. Όμως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός, πως φαίνεται πιθανό να εντοπίστηκε ένας «βιοχημικός σύνδεσμος», ο οποίος συνδέει την υπογονιμότητα με την ψυχική πίεση. Περαιτέρω μελέτη θα καταδείξει, αν αυτή η υπόθεση θα αποδειχθεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.

Τελικά η ψυχολογική πίεση επηρεάζει ή όχι την γονιμότητα; Ξεκάθαρη απάντηση δεν μπορεί να δοθεί. Τα στοιχεία ακόμα είναι ελλιπή και δεν θα ήταν φρόνιμο να αποδώσουμε ελαφρά τη καρδία το πρόβλημα της τεκνοποίησης ενός υπογόνιμου ζευγαριού στην ψυχική τους κατάσταση και να τους συμβουλέψουμε «να ηρεμήσουν και όλα θα έρθουν». Η συμβουλή αυτή μπορεί να επιβαρύνει έτι περαιτέρω την ήδη βεβαρημένη ψυχολογία τους, αφού κάθε άλλο παρά εύκολο είναι για ανθρώπους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα, «να ηρεμήσουν». Επόμενο είναι λοιπόν οι δέκτες αυτής της συμβουλής να σκεφτούν «αφού δεν μπορώ να ηρεμήσω, εγώ φταίω που δεν μπορούμε να κάνουμε παιδί.....».

ΔείτεΕΔΩ πότε είναι οι γόνιμες ημέρες σας!

Θα χαρώ να απαντήσω σε οποιαδήποτε απορία σας εδώ

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr