Απόκριες και παιδικές φοβίες: «Μαμά φοβάμαι τον κλόουν και όλους αυτούς τους μασκαράδες»

Όλοι για λίγες μέρες γίνονται ξανά παιδιά και βρίσκουν την παιδικότητά τους μέσα από τις στολές και τη συμμετοχή τους στο καρναβάλι και τα αποκριάτικα πάρτυ.

Τα περισσότερα παιδιά απολαμβάνουν αυτή τη γιορτή. Οι πριγκίπισσες, οι νεράιδες, οι υπερήρωες και πολλοί άλλοι παιδικοί ήρωες έχουν την τιμητική τους. Υπάρχουν όμως αρκετά παιδιά, που φοβούνται τους μεταμφιεσμένους ανθρώπους, με τις περίεργες μάσκες και τις αλλοπρόσαλλες περούκες.

Πριν σκεφτείτε «Μα γιατί το παιδί μου φοβάται;», θυμηθείτε ότι είναι φυσιολογική αντίδραση και καλό είναι να την αναγνωρίζουμε εγκαίρως και να την αποδεχθούμε καθώς μπορεί να καθιερωθούν φόβοι στην παιδική ψυχή.

Αρχικά κατανοήστε τους φόβους των παιδιών

Οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι ένας άνθρωπος που φοράει μάσκα ή έχει μακιγιαριστεί έντομα με πολύχρωμη ή περίεργη περούκα είναι λογικό να τρομάζει τα παιδιά. Τα μικρά παιδιά δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι πίσω από τη μάσκα κρύβεται ένας άνθρωπος που πολλές φορές μάλιστα είναι γνωστός τους. Η γνωστική τους αντίληψη δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα και έτσι τα παιδιά αντιλαμβάνονται αυτό που βλέπουν μπροστά τους ως πραγματικότητα. Επομένως, ένας κλόουν ή ένας άνθρωπος που φοράει μάσκα είναι ένα θέαμα αρκετά πρωτόγνωρο για τα παιδιά. Επίσης, οι μάσκες κρύβουν τα πραγματικά χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου, στα οποία βασίζονται τα παιδιά για να κρίνουν τις προθέσεις των άλλων.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των μασκαράδων είναι η περίεργη συμπεριφορά. Ξαφνικά τα παιδιά βλέπουν άγνωστους ανθρώπους με περίεργη εμφάνιση να τα πλησιάζουν, να τους λένε αστεία, να χορεύουν περίεργα, να μιλάνε με διαφορετική φωνή. Όλο αυτό το σκηνικό είναι λογικό να προκαλέσει άγχος στα παιδιά προσχολικής ηλικίας καθώς δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν.

Πώς διαχειριζόμαστε τους φόβους των παιδιών μας όμως;

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε και να αποδεχθούμε το γεγονός ότι το παιδί μας φοβάται τους μασκαράδες. Δεν χρειάζεται να υποτιμήσουμε τους φόβους του γιατί έτσι προκαλούμε ακόμη περισσότερο άγχος στο παιδί. Αν υποτιμούμε τους φόβους του, το παιδί δεν μαθαίνει πώς να τους διαχεριστεί και τους κρύβει μέσα του.

Αργά ή γρήγορα αυτοί οι παιδικοί φόβοι μπορεί να γίνουν μεγαλύτεροι ή να μεταβιβαστούν σε κάποιο άλλο αντικείμενο. Επομένως, φράσεις όπως: « Καλέ τι φοβάσαι, ένας κλόουν είναι μόνο!», « Μην γίνεσαι μωρό, δεν πρέπει να φοβάσαι!», « Κοίτα ο αδελφός σου που δεν φοβάται!», δεν βοηθούν σε τίποτα.

Ο φόβος για τις Απόκριες και τους μεταμφιεσμένους ανθρώπους είναι απόλυτα λογικό να συμβαίνει σε μικρή ηλικία. Σιγά σιγά με την πάροδο του χρόνου ο φόβος μειώνεται και το παιδί συνήθως απολαμβάνει τη διαδικασία της μεταμφίεσης. Επομένως, η υπομονή από τη μεριά των γονέων είναι πολύ σημαντική.

Πώς βοηθάμε το παιδί να μειώσει τους φόβους που νιώθει;

• Συζητάμε με το παιδί τι γίνεται τις απόκριες. Για ποιο λόγο μεταμφιέζονται οι άνθρωποι; Είναι έθιμο για να διασκεδάσουν, να τραγουδήσουν και να χορέψουν. Αν τα παιδιά πηγαίνουν στο παιδικό σταθμό θα έχει γίνει και εκεί κάποιος λόγος για τις Απόκριες και τα έθιμα, όπως για το γαϊτανάκι, επομένως μπορούν οι γονείς να μάθουν από τη νηπιαγωγό πώς προσέγγισε το θέμα.
• Μοιραζόμαστε προσωπικές εμπειρίες λέγοντας τι ντυνόμασταν εμείς ως παιδιά ή ακόμα και τώρα. Μπορούμε να δούμε μαζί με το παιδί φωτογραφίες από Απόκριες και να του δείξουμε οικεία πρόσωπα που ήταν μασκαράδες.
• Καλό είναι επίσης στην ασφάλεια του σπιτιού να παίξουμε με μάσκες. Έτσι θα διαπιστώσει το παιδί ότι πίσω από τη μάσκα κρύβεται ένας άνθρωπος και ότι η μάσκα δεν σε κάνει κάποιον άλλο.
• Συνήθως κάποιες λέξεις που χρησιμοποιούμε μπορούν να δώσουν διαφορετικό νόημα σε αυτά που λέμε. Είναι σημαντικό, όταν μιλάμε με το παιδί που φοβάται, να λέμε τις λέξεις: «μεταμφιέζεται», «προσποιείται», «κάνει τον...», «υποκρίνεται», «στα ψέματα» και γενικά όποια λέξη μπορεί να καταλάβει το παιδί. Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε «Κοίτα αυτήν που κάνει την μάγισσα» και όχι «Κοίτα την μάγισσα!»
• Μέσω του θεατρικού παιχνιδιού που μπορούμε να παίξουμε στο σπίτι εξηγούμε στο παιδί ότι όπως μεταμφιεζόμαστε για τους ρόλους του θεάτρου, το ίδιο κάνουμε και τις Απόκριες. Δεν γινόμαστε κακοί άνθρωποι, ούτε άλλοι άνθρωποι, απλά φοράμε κοστούμια.
• Διαλέγουμε κοστούμι αποκριάτικο μαζί με το παιδί και προτιμούμε κάποιον αγαπημένο ήρωα ή ρόλο με «καλές προθέσεις», όπως Ζορό, νεράιδα, γατούλα, μπαλαρίνα, πυροσβέστης, Σούπερμαν κλπ.

Είναι καλό να λαμβάνουμε υπόψη μας τους φόβους των παιδιών και να μην τους κοροϊδεύουμε. Αν το παιδί δεν θέλει να ντυθεί ή να συμμετέχει σε κάποια αποκριάτικη εκδήλωση δεν το πιέζουμε να το κάνει. Σεβόμαστε τους φόβους των μικρών μας φίλων, όπως θα θέλαμε να συμβεί και σε εμάς. Δεν καταφέρνουμε τίποτα όταν πιέζουμε τα μικρά παιδιά να ξεπεράσουν τους φόβους τους.

Υπομονή, λοιπόν, και Καλές Απόκριες!

Βασιλική Τσούτσου
Ψυχολόγος, M.Sc. Παιδαγωγική Ψυχολογία
Περικλέους 11, Μαρούσι
website: www.psychology4kids.gr