Δεν υπάρχουν «δύσκολα παιδιά» αλλά ναρκισσιστικοί γονείς

Τα παιδιά αντιδρούν συμπεριφοριστικά στην κοινωνία και στα συναισθήματα τους, χωρίς να γνωρίζουν την ευρύτερη κατάσταση.

Γι' αυτό και έχουν την ανάγκη από τους γονείς τους να τους εξηγήσουν, να τους διδάξουν, να τους καθοδηγήσουν και να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν. Και φυσικά μέχρι εκεί όλοι οι γονείς είναι σύμφωνοι και δεκτικοί. Όλοι τα ξέρουμε αυτά. Αλλά θεωρώ ότι υπάρχει ένα μέρος της γονικής ανατροφής που μερικοί δεν κατανοούν και αυτό είναι η δύναμη της ενσυναίσθησης.

Ο ακρογωνιαίος λίθος της ναρκισσιστικής γονικής ανατροφής είναι η απουσία ενσυναίσθησης και η ανικανότητα να προσφέρουν άνευ όρων αγάπη. Οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται από ναρκισσισμό δεν μπορούν να συντονιστούν στον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού τους και έτσι χάνουν την επαφή με τα καθημερινά συναισθήματα του παιδιού. Ανησυχούν περισσότερο για όσα κάνει το παιδί τους παρά για το ποιος είναι το παιδί τους. Αντιλαμβάνονται την συμπεριφορά του παιδιού τους σαν ένα καθρέφτισμα του εαυτού τους.

Δεν είναι καν σε επαφή με τα δικά τους συναισθήματα κι έτσι τα προβάλλουν στο παιδί τους. Αυτό οδηγεί το παιδί σε μια κατάσταση ερωτηματικών και σύγχυσης.

«Τι έκανα;»
«Εγώ φταίω που οι γονείς μου είναι στεναχωρημένοι;»
«Γιατί δεν με αγαπούν οι γονείς μου;»

Ενώ τραυματισμοί, χτυπήματα από κάποιο οικιακό αξεσουάρ και άλλες πράξεις σωματικού πόνου είναι πολύ ευκολότερο να εντοπιστούν, πρέπει να συζητήσουμε και να δώσουμε αξία στο κακό που προκαλείται από τον συναισθηματικό και ψυχολογικό πόνο όπως και την παραμέληση. Έχοντας δουλέψει με αρκετά ενήλικα παιδιά ναρκισσιστικών γονέων, το σημαντικότερο τραύμα και ίσως με την μεγαλύτερη επιρροή για την ενήλική τους ζωή είναι ένα σταθερό συναίσθημα ότι δεν είναι αρκετά καλοί και άξιοι να αγαπηθούν. Από πού προκύπτει αυτό;

Από την ανεπιτυχή προσπάθεια να ευχαριστήσουν τους γονείς ή να τους κάνουν να τους αγαπήσουν. Τρέχουν να κάνουν το καλό και βρίσκουν τοίχο ώστε καταλήγουν να νοιώθουν όλο και πιο ασήμαντοι. Οι ναρκισσιστικοί γονείς δεν μπορούν να δώσουν αυτό που δεν έχουν. Σαν να έχουν ένα κόκκινο καλογυαλισμένο ποδήλατο που εξωτερικά μοιάζει φανταστικό αλλά που να μην έχουν ιδέα πώς να το οδηγήσουν. Έτσι τα παιδιά τους οδηγούνται σε σύγχυση, ενώ παρατηρεί και ελπίζει με προσμονή.

Όμως η γονεικότητα δεν είναι μόνο η διασφάλιση τροφής, ένδυσης και στέγης. Όλα αυτά μπορείς να τα έχεις και σε ένα ορφανοτροφείο.

Η γονεικότητα έχει σχέση με την συναισθηματική υγεία του παιδιού και την έγνοια για το τι σκέφτεται και αισθάνεται. Να παρατηρείς ποιος πραγματικά είναι. Να τον ενθαρρύνεις να είναι ο ξεχωριστός, αυθεντικός του εαυτός. Είναι το αιώνιο επάγγελμα του γονέα στην καθοδήγηση, την φροντίδα και την εκτίμηση του παιδιού σε κάθε βήμα που κάνει. Γι' αυτό και συχνά μιλάω για μόνιμη γονεικότητα. Τα ενήλικα παιδιά ναρκισσιστικών γονέων σχεδόν πάντα μου λένε «Το μόνο που ήθελα είναι να φαίνομαι και να ακούγομαι».

Δεν είμαι σίγουρη ότι έχουμε δύσκολα παιδιά. Κάθε φαινομενικά δύσκολο παιδί που έχω δει, έχει μια άσχημη ιστορία να πει για την ζωή του. Όλοι έχουμε δει και ακούσει και πρόσφατα έως και φρικιαστικές ιστορίες βίαιων παιδιών μαζί με τις τραγικές τους πράξεις στα media. Αν θέλουμε να κάνουμε τη διαφορά, είναι απαραίτητο να συνεχίσουμε να ενημερώνουμε για τον γονεϊκό ναρκισσισμό. Αν τα παιδιά εκτίθενται σε ενδοοικογενειακή βία, αφιερώνουν σχεδόν όλο τον χρόνο τους σε παιχνίδια με βία, βλέπουν ταινίες βίας, και βλέπουν ακόμα και τις ειδήσεις που επιδοκιμάζουν γονεϊκές συμπεριφορές όπως να αποσύρουν το laptop του παιδιού ενώ τη ίδια στιγμή οι γονείς αυτών των παιδιών δεν είναι συντονισμένοι με τον συναισθηματικό τους κόσμο... Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα;

Το αντίδοτο στον ναρκισσισμό είναι η ενσυναίσθηση. Γονείς με ενσυναίσθηση, συντονίζονται με την συναισθηματική υγεία του παιδιού τους και κάνουν τη διαφορά. Είναι απαραίτητο για τους γονείς – τουλάχιστον – να μάθουν να στέκονται στα παπούτσια του άλλου, να μπορέσουν να δουν μέσα από τα δικά του μάτια και έτσι μόνο θα μπορέσουν να κάνουν το παιδί τους να νοιώσει και ότι φαίνεται και ότι ακούγεται.

Είναι στο χέρι σας...

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com