Μάθετε στα παιδιά σας να διαλέγουν τους σωστούς φίλους και να είναι καλοί φίλοι και τα ίδια

Πολύ γρήγορα μου το εμπλουτίζουν με «να έχουν θετικές επιρροές στη ζωή τους» και προς το κλείσιμο αυτής της επισήμανσης, «οι φίλοι είναι το παν». Αυτό που τους τονίζω είναι ότι έχουν ανάγκη τη βοήθειά τους για να μάθουν πώς να επιλέγουν τους σωστούς φίλους για αυτούς – άτομα δηλαδή που θα τους στηρίζουν, θα τους ενθαρρύνουν, αλλά και που οι ίδιοι θα θέλουν να υποστηρίξουν και να έχουν στη ζωή τους. Κι εκεί αρχίζουν τα δύσκολα «δεν υπάρχουν αληθινοί φίλοι», «η εποχή μας δεν δίνει αξία στην φιλία» και τα συναφή γνωστά.

Τα παιδιά έχουν ανάγκη τους φίλους από τα 4 τους περίπου. Μέσα από τις επαφές τους με συμμαθητές τους, με παιδιά στην γειτονιά, με ξαδερφάκια και παιδιά φίλων των γονέων τους. Νωρίτερα παίζουν με άλλα παιδιά αλλά συνήθως παράλληλα και το καθένα με την δική του απασχόληση, αφοσιωμένο στις ανακαλύψεις του με στόχο να ικανοποιήσει την επιθυμία του, ξεχωριστά από το άλλο παιδάκι στο χώρο. Μετά τα 4, είναι πιο δεκτικά στον συντονισμό, αρχίζει να συμβιβάζεται και είναι καλύτερο στο να αισθάνεται τι μπορεί να θέλει ή να νοιώθει το άλλο παιδάκι. Συνήθως η φιλία ξεκινάει με την διαμεσολάβηση κάποιου γονέα και καλλιεργείται μέσα από όσα παρατηρεί στις φιλίες των γονέων του. Οι γονείς είναι αυτοί που πολλές φορές χωρίς να το συνειδητοποιούν έχουν μάθει τα πάντα για τις φιλίες στα παιδιά τους. Τα παιδιά παρατηρούν πώς επικοινωνούμε, πώς μοιραζόμαστε, πώς ενθαρρύνουμε τους άλλους αλλά και τι χαρακτηριστικά προτιμάμε να έχουν οι άνθρωποι με τους οποίους κάνουμε παρέα. Γι' αυτό είναι σημαντικό στις πρώτες φιλίες τους να έχουμε τον διακριτικό έλεγχο ώστε και να τα βοηθήσουμε να φροντίσουν μια φιλία και να περνούν όμορφα την ώρα τους με την παρέα, αλλά και να περιορίσουν μια όχι και τόσο καλή σχέση.

Εμείς τους μαθαίνουμε πώς να φέρονται στους άλλους, πώς να καλοδέχονται κάποιον στην παρέα και πώς να μην απορρίπτουν με εχθρικότητα και εγωισμό, πώς να αντιδρούν όταν τα πιέζει ο φίλος του και πώς να αντιμετωπίσει μια άσχημη συμπεριφορά. Ο τρόπος που μιλάμε στους φίλους μας αλλά και εν γένει στους ανθρώπους, πώς φερόμαστε στους άλλους και πώς μας κάνουν να αισθανόμαστε, όλα αυτά τα παρατηρούν και είναι ένας έμμεσος τρόπος να μαθαίνουν την φιλία.

Για να μπορέσει όμως να κάνει αληθινές φιλίες, όπου θα υπάρχει εμπιστοσύνη και ειλικρίνεια, αγάπη και έγνοια, θα πρέπει να μάθει τι σημαίνει να είναι και το ίδιο «καλός φίλος» διερευνώντας τα βασικά χαρακτηριστικά που αυξάνουν τις πιθανότητες να διατηρήσεις μια φιλία στο πέρασμα των ετών και των δύσκολων ή άτυχων στιγμών. Μια φιλία ιδίως σε αυτές τις ηλικίες, δεν μπορεί να δομηθεί εύκολα αν δεν υπάρχει κάποιο κοινό ενδιαφέρον. Μπορεί να είναι συμμαθητές, συμπαίκτες, γείτονες ή συνομήλικοι.

Κάτι θα τα φέρει αρχικά κοντά, κάτι που θα τα κάνει να περνούν όμορφα μαζί, άσχετα αν η φιλία τους αργότερα θα στηριχθεί σε πιο σημαντικά πράγματα. Εκεί μπορείτε να βάλετε το χεράκι σας βοηθώντας τα να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντα τους και να βρουν πράγματα που τα ευχαριστούν. Εν συνεχεία να τα στηρίξετε στα ενδιαφέροντά τους και να ενθαρρύνετε όποια πρόσθετη ενασχόληση στο μαζί τους. Μπορεί να του αρέσει να κάνει κάποια πράγματα με τον συμμαθητή του αλλά να τον ευχαριστεί να περνάει χρόνο στο σπίτι του με τον γείτονά του. Όπως ξέρουμε οι φίλοι μας μαρκάρουν πολλά κουτάκια στην λίστα μας αλλά όχι όλα. Κάποια από τα κουτάκι μας μαρκάρονται από άλλους ανθρώπους που μπορεί να μην είναι οι πιο στενοί μας φίλοι. Κι αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό.

Μέσα από τις σχέσεις μας μπορούμε να τους μάθουμε ένα δεύτερο σημαντικό συστατικό μιας φιλίας που είναι η στήριξη στις καλές αλλά και στις δύσκολες στιγμές μας / τους. Ένας καλός φίλος θα στηρίξει στην στεναχώρια και τον πόνο, θα ενθαρρύνει στην αναστάτωση και τον φόβο, θα αγκαλιάσει και θα γιορτάσει στην χαρά και στις επιτυχίες, θα κάνει τον κλόουν όταν το κλίμα είναι φορτισμένο. Γιατί το άτομο αυτό είναι σημαντικό για εκείνον. Εκεί μπορείτε να το βοηθήσετε όταν σας μοιραστεί ότι ο φίλος του δεν είναι καλά ή ότι κατάφερε κάτι μεγάλο, να το ενθαρρύνετε να γιορτάσει το καλό νέο του φίλου του και να μείνει κοντά του στην δυσκολία του. Είναι σημαντικό να νικήσει το τέρας της ζήλειας στις επιτυχίες του άλλου και να το νοιώσει σαν ομαδική νίκη.

Κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τηλεφωνήσετε για εκείνον στο σπίτι του φίλου του και να δώσετε συγχαρητήρια στην μητέρα του φίλου του για την επιτυχία του φίλου του, να το κάνετε!

Προσέξτε πώς μιλάτε για τους ανθρώπους που αποκαλείται φίλους σας. Είναι σημαντικό να μάθει ότι η εμπιστοσύνη, η ειλικρίνεια και η έγνοια μιας φιλίας δεν χτίζονται πάνω σε κουτσομπολιά και αρνητικά σχόλια όταν δεν είναι παρόντες. Μπορούν να έρχονται στους γονείς τους όταν κάτι τους έκανε να νοιώσουν άσχημα ή χρειάζονται βοήθεια να καταλάβουν κάποιες καταστάσεις αλλά ιδίως στις σχολικές ηλικίες κατά τις οποίες ξεκινούν οι κλίκες και η πίεση από το ένα παιδί στο άλλο, το να μιλάνε άσχημα για τους φίλους τους δεν τους βοηθάει να κερδίσουν κάτι παρά μόνο να πληγώσουν τον άλλον. Θα βοηθούσε να παίξετε ρόλο δείχνοντας τους πώς είναι να είσαι αυτός που γίνεται αντικείμενο σχολιασμού από τους άλλους ενώ δεν είναι παρών.

Είναι σημαντικό να νοιώσουν πώς είναι να είσαι στη θέση του άλλου. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση που ακούει άλλους να μιλάνε άσχημα για το δικό του φίλο. Από μέρους σας θα χρειαστεί να του δείξετε ότι πρέπει να προσέξει την θέση που θα πάρει διότι είναι άλλη μία περίπτωση που έχει την ευκαιρία να στηρίξει τον φίλο του. Είναι καλή ευκαιρία για να μάθει να ξεχωρίζει τους καλούς φίλους, και ένας καλός φίλος δεν μιλάει άσχημα για τον άλλον. Ένας κακός φίλος μπορεί να μην μιλάει με καλά λόγια αλλά επίσης δεν ακούει, δεν τον νοιάζουν τα συναισθήματα του άλλου και μπορεί να αγνοήσει κάποιον αλλά και να του κάνει άσχημη πλάκα.

Μπορεί να θέλετε το παιδί σας να ανοίγεται για τα συναισθήματά του μόνο σε εσάς. Αλλά όσο και αυτό να μοιάζει πιο ασφαλές και για τους γονείς και για το παιδί, τα χρόνια περνούν και τα παιδιά θέλουν να μπορούν να σχετιστούν με τους φίλους τους, κάτι που εμπεριέχει και την αλληλεπίδραση σε πιο προσωπικά θέματα. Θα βοηθήσει να τους ενθαρρύνετε να μοιράζονται με άτομα που νοιώθουν όμορφα αλλά μην τα ωθήσετε σε κάτι για το οποίο δεν είναι έτοιμοι. Καθώς μεγαλώνουν και ωριμάζουν, είναι καλό να ακούτε και να οδηγείτε με διακριτικότητα τις συζητήσεις σε προσωπικά θέματα ώστε να καταλάβουν πώς να ανοίγονται και τι είδους ερωτήσεις είναι κατάλληλο να κάνουν προκειμένου να γνωρίσουν τον άλλον.

Και πάμε στο θέμα που μαγκώνει πολλούς ενήλικες. Οι διαφωνίες. Τι πιο φυσικό για τους φίλους να διαφωνούν κατά καιρούς, όπως με τους γονείς τους και τα αδέρφια τους ; Το σημαντικό είναι να μπορούν να επικοινωνούν. Αυτό όμως απαιτεί αυτοπεποίθηση, δηλαδή να μπορεί να πάρει την ευθύνη της δικής του θέσης σε μια διαφωνία, να έχει τη διάθεση να απολογηθεί αν έχει λάθος και να τα βρουν. Τα απαραίτητα συστατικά μιας καλής φιλίας. Ίσως χρειαστεί ως γονείς να παρέμβετε σε μια συζήτηση για να τους βοηθήσετε να δουν τι οδήγησε στην διαφωνία, βοηθώντας και τους δύο να πουν την γνώμη τους, πριν φθάσουν σε μια κοινή λύση που θα κάνει και τους δύο χαρούμενους.

Άλλο ένα θέμα το οποίο πρέπει να προσέξουμε πώς το παραδειγματίζουμε στα παιδιά, είναι το τι γίνεται με τους παλιούς φίλους όταν κάνουμε νέες φιλίες. Είναι καλό να τους ενθαρρύνετε να μην εγκαταλείπουν τους παλιούς όπως και να τα έχουν φέρει οι συνθήκες αλλά αντιθέτως να τους γνωρίζουν μεταξύ τους και να γίνονται μια μεγάλη παρέα. Σαφώς και δεν θα ταιριάζουν όλοι αλλά μπορούν να βρουν τρόπους να συμμετέχουν. Μπορεί πολύ εύκολα να χάσουν τον έλεγχο των αληθινών σχέσεων και να γίνουν «οι δημοφιλείς» κάτι που δεν ταυτίζεται με την αληθινή φιλία που έχει διάρκεια μεγαλύτερη των 5 λεπτών ενασχόλησης και ουσία που δεν εντοπίζεται στην δημοτικότητα.

Όπως θα καταλάβατε τα παιδιά μαθαίνουν τα περισσότερα για την φιλία από τους γονείς τους. Αν σας βλέπουν να περιτριγυρίζεστε από θετικούς, υποστηρικτικούς ανθρώπους που σας αγαπούν, τότε θα μάθουν να επενδύουν την ενέργειά τους σε φιλίες όπως αυτές που γνωρίζουν.

Αν είστε απομονωμένοι και εσωστρεφείς, τότε η φιλία είναι εκτός της καθημερινότητάς σας αλλά πιθανώς να έχετε 1-2 σταθερές σχέσεις και να μπορείτε να μιλήσετε στα παιδιά σας περισσότερο για τις αξίες που καλό είναι να αναζητήσουν στις σχέσεις τους όπως και αυτές που θα ήταν ωφέλιμο να αποφύγουν.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com

Διαβάστε επίσης:
Δεκαπέντε σοφές συμβουλές από ένα 12χρονο αγόρι προς όλα τα παιδιά
Πως διαμορφώνονται οι φιλίες από τη γέννηση μέχρι και την εφηβεία
Όταν συμπαθείς τον φίλο του παιδιού σου αλλά όχι τους γονείς του