Τα τρομερά δίχρονα: Η πρώτη εφηβεία αρχίζει στην ηλικία των 2 ετών

Για να μετατραπεί το πρόβλημα σε ευκαιρία, προϋπόθεση είναι η κατανόηση των μειζόνων αλλαγών (αύξηση της κινητικότητας, έναρξη χρήση της γλώσσας, αυτογνωσία).

Στόχος δεν είναι να αποτρέψουμε αυτή την πρώτη εφηβεία, ως μία αναπτυξιακή φάση, αλλά να βοηθήσουμε τα παιδιά να περάσουν μέσα από αυτή καθώς αξίζει να θυμόμαστε ότι τα «ιδανικά» παιδιά δεν συμφωνούν πάντα με τους γονείς τους.

Μετά την κατάκτηση του περπατήματος, το παιδί σταδιακά εμφανίζει μια έντονη τάση να κάνει τις δικές του επιλογές. Σε αυτή τη γνωστή ως «τρομερά δίχρονα» περίοδο (1 ½ -3 χρονών), το χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι η αντιδραστική συμπεριφορά. Τώρα λοιπόν, όταν του ζητάς να κάνει κάτι, αρνείται. Προφανώς και είναι δυσάρεστο να έχεις κάποιον που διαφωνεί με πάθος μαζί σου. Όταν αυτή η αντίδραση έρχεται από τον μικρό σου θησαυρό, η κατάσταση είναι ακόμα πιο δυσφορική και ενδεχομένως να γίνεται αντιληπτή και ως αντιφατική. Τα λατρεμένα μας παιδιά ενστικτωδώς θέλουν να κάνουν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θέλουμε. Έχουμε τις καλύτερες και λογικότερες προσδοκίες και λένε ΌΧΙ ή απλά ξεσπούν σε κλάματα. Ας πούμε ότι πρέπει να πάτε κάπου πολύ γρήγορα.

Ο γιός σας έχει καταπληκτική διάθεση όλη μέρα, μέχρι την στιγμή που λέτε «Πρέπει να φύγουμε. Μπείτε αμέσως στο αυτοκίνητο». Και φυσικά θα θελήσει να κάνει οτιδήποτε άλλο από το να μπει στο αυτοκίνητο. Σε αυτή την φάση της ανάπτυξής τους έχουν μεγάλη δυσκολία να επιλέξουν αυτό που τόσο πολύ θέλουν να κάνουν. Το ρωτάς τι θέλει γα φαγητό και λέει μακαρόνια. Του φτιάχνεις μακαρόνια και πολύ γρήγορα σου λέει ότι δεν θέλει να φάει. Είναι απολύτως φυσιολογικό για εκείνον να αλλάξει την απόφασή του αμέσως μόλις την έχει πάρει, γιατί σε αυτή του την φάση διαφωνεί ακόμα και με τον εαυτό του. Η επιθυμία του είναι να κάνει κατάλληλες επιλογές.

Είναι η περίοδος της ανάπτυξης του παιδιού κατά την οποία αρχίζει να κάνει τις δικές του επιλογές. Αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι δεν χρειάζεται πάντα να θέλει αυτό που θέλει ο κηδεμόνας του αλλά μπορεί να έχει την δική του άποψη και επιθυμία. Είναι η περίοδος που συχνά διεκδικούν αυτή την ικανότητά τους απλά διαφωνώντας με τους κηδεμόνες τους. Αυτό το συμπεριφοριστικό πρόβλημα το βλέπουμε συχνά στους εφήβους αλλά είναι και ένα ορόσημο των τρομερών δίχρονων. Εξού και ο χαρακτηρισμός της περιόδου των τρομερών δίχρονων ως «πρώτη εφηβεία». Όμως κατά την περίοδο αυτή τα παιδιά μπορεί να μην γνωρίζουν πραγματικά την σκέψη τους. Μπορεί να αντιδρούν μόνο και μόνο επειδή κατανοούν ότι δεν χρειάζεται να συμφωνούν με κάποιον άλλον.

Κι αν αυτή η περίοδος είναι δύσκολη για τους γονείς, είναι επίσης δύσκολη και για τα παιδιά. Όταν τα παιδιά παίρνουν μια θέση κόντρα στην άποψη των γονέων τους, έχουν έντονα συναισθήματα. Παρ` όλο που οδηγούνται προς την μοναδικότητά τους, θέλουν να ευχαριστούν και τους γονείς τους. Ακόμα και τώρα που είμαστε ενήλικες, όταν κάνουμε κάτι με το οποίο διαφωνούν οι γονείς μας, νοιώθουμε την σύγκρουση μέσα μας κι ας ζούμε μακριά τους, κι ας έχουμε κάνει τις ώριμες επιλογές μας, κι ας έχουμε σκεφτεί αρκετά πριν πάρουμε την απόφαση – και παρόλα` αυτά παραμένει δύσκολο. Για ένα παιδί που μαθαίνει να κάνει επιλογές, ενώ εξαρτάται από τους γονείς του για το φαγητό, την στέγη και την συναισθηματική στήριξη, είναι ακόμα πιο έντονο. Τα δάκρυα είναι μια αναμενόμενη εκδήλωση της εσωτερικής σύγχυσης που είναι τόσο αληθινή για τα παιδιά.

Υπάρχουν πολλά που αξίζει να μάθουν τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά από την πρώτη εφηβεία. Για να επιβιώσουν λοιπόν οι γονείς αυτή την περίοδο, πρέπει να θυμούνται ότι τα παιδιά σε αυτή την ηλικία δεν είναι ούτε σκεπτόμενα ούτε ορθολογιστές. Είναι πολύ μικρά και συχνά έχουν κίνητρο μόνο να δείξουν ότι είναι ανεξάρτητα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να πάρουν μια απόφαση απλά για να δείξουν ότι μπορούν , κι όχι επειδή πραγματικά θέλουν το αποτέλεσμα ή επειδή προσπαθούν να θυμώσουν κάποιον άλλον.

Επιτρέποντάς τους να κάνουν μικρές επιλογές θα τους βοηθήσουμε να αποκτήσουν δεξιότητες λήψης αποφάσεων τις οποίες θα χρειαστούν για το υπόλοιπο της ζωής τους και επίσης θα τους διδάξει πώς να ζουν με αποφάσεις που μπορεί να μην έχουν πάρει με ευχάριστη διάθεση ή που δεν εξελίχθηκαν όπως θα ήθελαν. Εκτός από τις δεξιότητες λήψης αποφάσεων και πώς να ζουν με τις αποφάσεις τους, θα μάθουν και τί να κάνουν όταν δεν τους αρέσουν οι επιλογές τους και πώς να διαφωνούν χωρίς να εκρήγνυνται.

Οι ενήλικες θα μάθουν πώς να διαχειρίζονται την αντιδραστικότητα και πώς να διατηρούν τον έλεγχο ενώ υποχωρούν στην μάχη λήψης αποφάσεων. Παρ` όλο που οι γονείς δεν είναι δεδομένο ότι θα θελήσουν να σκεφθούν το μεθαύριο, τα τρομερά δίχρονα μπορούν να τους διδάξουν περισσότερα σχετικά με τί να περιμένουν όταν τα παιδιά τους γίνουν έφηβοι. Παρ` όλο που είναι μια περίοδος που χαρακτηρίζεται από αντιδραστική συμπεριφορά, δεν χρειάζεται απαραιτήτως να είναι μια περίοδος που προκαλεί θυμό, δάκρυα, ξεσπάσματα ή φθορά στις στενές σχέσεις.

Δώστε τους επιλογές – σε κάθε ευκαιρία - οι οποίες είναι στο πλαίσιο των ορίων σας. Το παιδί έχει ανάγκη ακόμα την ασφάλεια για να γνωρίζει ότι δεν έχει ξεφύγει. Όταν είναι η ώρα να φάει, προτείνετέ του 2 εναλλακτικές. Έτσι θα νοιώθει τόσο σίγουρος ότι δεν έχει ξεφύγει από τα όρια που θέτετε και την ίδια στιγμή νοιώθει ελεύθερος να προβάλει την δύναμή του εντός αυτών των ορίων. Αν υπάρχουν 2 πράγματα που πρέπει να κάνει, εφόσον γίνεται, αφήστε τον να αποφασίσει ποιο θα κάνει πρώτα. Αν του δίνετε κοφτές εντολές χωρίς επιλογές θα θυμώνει και θα το δείχνει, κι απ[ την άλλη αν έχει πολλές εναλλακτικές, θα χαθεί και πάλι θα θυμώσει.

Συχνά παρομοιάζω αυτή τη διαδικασία με την γέννα. Ο τοκετός είναι μια πολύ έντονη εμπειρία. Πόνος, και ξανά πόνος που εν τέλει δημιουργεί κάτι πανέμορφο – ένα μωρό γεννιέται. Τα επεισόδια της αντιδραστικής συμπεριφοράς στην πρώτη εφηβεία είναι ψυχολογικοί πόνοι γέννας – μια δύσκολη κατάσταση, μετά μια άλλη, κι άλλη μία και σαν αποτέλεσμα η προσωπικότητα του παιδιού σας γεννιέται ψυχικά.

Μια πολύ όμορφη (αλλά δύσκολη) στιγμή με ένα πραγματικά αξιοσημείωτο αποτέλεσμα. Ενώ έχετε μεγάλη επιρροή ως γονείς στην διαδικασία αυτή, να θυμάστε ότι δεν προκαλείται από κάτι που κάνατε λάθος και φυσικά δεν θα διαρκέσει για πάντα.

Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com

Διαβάστε επίσης:
Νυχτερινός τρόμος: Γιατί τα παιδιά φοβούνται και ζητούν τη μαμά ή τον μπαμπά στο δωμάτιο;
Δεν υπάρχουν «δύσκολα παιδιά» αλλά ναρκισσιστικοί γονείς
Εξωσχολικές δραστηριότητες : Πόσο στρεσάρουν το παιδί μας;