Γιατί δεν πρέπει να λέτε το παιδί σας «τεμπέλη»

«Είσαι τεμπέλης». Πώς είμαι τεμπέλης κυρία μαμά; Έχεις μετρήσει πόσες ώρες κάνω μαθήματα κάθε μέρα; «Αυτή είναι η δουλειά σου», λέει, «Κι εσύ πόσες ώρες έκανες τη δική σου δουλειά;», σκέφτομαι εγώ. Όταν δεν έχεις μαγειρέψει και παίρνεις φαγητό απ' έξω, σε λέει κανείς τεμπέλα; Όταν δεν έχεις σκουπίσει ή σιδερώσει, έρχεται κανείς να σου γκρινιάξει; Γιατί δηλαδή εσύ επιτρέπεται να μην κάνεις κάτι κι εγώ έτσι και δεν το κάνω είμαι τεμπέλης; Είμαι παιδί. Έπρεπε να παίζω και όχι να κάθομαι πολλές ώρες κάθε μέρα σε μια σκληρή καρέκλα και να πρέπει να προσέξω τις βαρετές βλακείες που μας λένε στο σχολείο.

Και μετά να γυρίζω σπίτι και να έχω ένα σωρό πράγματα να κάνω για την άλλη μέρα και να έχω και αγγλικά και να έχω και γαλλικά, και να παλεύω να τα κάνω όλα και, αν αφήσω ένα τόσο δα πραγματάκι, τότε να με λέτε αμέσως τεμπέλη. Τελικά δεν έχει σημασία πόσο προσπαθώ. Πάντα κάτι δεν θα κάνω καλά και τότε θα είμαι ο τεμπέλης. Έτσι μου 'ρχεται να τα παρατήσω και να μάθουν εκείνοι... Στο κάτω κάτω, για να το λένε συνέχεια ίσως και να έχουν δίκιο, ίσως να είμαι πραγματικά τεμπέλης.»

Ανδρέας, 11 χρονών

Είναι αλήθεια πως συνηθίζουμε την κριτική και την γκρίνια και τις παρατηρήσεις και τις βαρύγδουπες αποστροφές του τύπου «Με απογοήτευσες», «Δεν το περίμενα αυτό από σένα» και άλλα τέτοια τραγικά. Μπορεί το παιδί μας να κάνει πέντε καλά πράγματα μέσα στη μέρα, αλλά εμείς θα κολληθούμε στο ένα που δεν έκανε. Εκείνο το ένα θα μας φανεί τεράστιο και θα επιβεβαιώσει την αρχική «διάγνωση» μας: είναι τεμπέλης (ή τεμπέλα). Κι αν αρχίσουμε να θεωρούμε ένα παιδί τεμπέλικο, τότε η υπόθεση είναι τελειωμένη. Παρατηρούμε όλο και λιγότερο αυτά που κάνει και όλο και περισσότερο αυτά που δεν κάνει.

Οπότε όλο και πιο συχνά του μεταφέρουμε μια αίσθηση απογοήτευσης ή και θυμού και το θα παιδί νιώθει όλο και χειρότερα. Νιώθει παρεξηγημένο, μόνο, ίσως και προδομένο. Σιγά σιγά αποκτά ηττοπάθεια. Αρχίζει να αισθάνεται πως όσο κι αν προσπαθεί τίποτα δεν είναι αρκετό. Πως πάντα θα υστερεί και θα υπολείπεται των άλλων. Αυτό το κάνει να αποθαρρύνεται όλο και περισσότερο. Στο τέλος δεν αποκλείεται καθόλου να παραιτηθεί και να τεμπελιάζει πραγματικά.

Γιατί, όμως, να βλέπουμε περισσότερο αυτό που δεν κάνει και όχι αυτό που κάνει; Πώς; αρχίζει αυτός ο φαύλος κύκλος; Πολύ συχνά η αφετηρία βρίσκεται σε αυτό που κουβαλάμε εμείς μέσα στο μυαλό μας πριν καν έρθει το παιδί στη ζωή μας. Πρώτα απ' όλα, έχουμε διδαχτεί να βλέπουμε αρνητικά τον άλλον από τα γεννοφάσκια μας, μια και γενιές ολόκληρες έχουν εκπαιδευτεί μέσα από την αρνητική κριτική (και όχι μέσα από την ενθάρρυνση και την επιβράβευση). Επιπλέον, ενδέχεται να είχαμε κι εμείς μια τέτοια ταμπέλα ως παιδιά και τη μεταφέρουμε τώρα στο δικό μας παιδί.

Σοφία Ανδρεοπούλου
Παιδοψυχολόγος

*απόσπασμα από το βιβλίο των εκδόσεων διόπτρα «Γονείς ακούστε μας... Τα παιδιά μας μιλάνε, εμείς τα καταλαβαίνουμε;»

Διαβάστε επίσης:
Όχι ένα, ούτε δύο αλλά 22 πράγματα που μπορείτε να κάνετε όταν το παιδί σας λέει, «Μαμά, βαριέμαι»

«Μαμά βαριέμαι...» Γιατί βαριέται ένα παιδί;