Διστακτικό παιδί: Οι διάφοροι τύποι των ντροπαλών παιδιών και πώς να τους διαχειριστείτε
Έχετε ένα ντροπαλό-διστακτικό παιδί; Τότε πρέπει να διαβάσετε παρακάτω!
Σας θυμίζει κάτι;
- Παιδιά που φαίνονται ντροπαλά όταν είναι με άλλα παιδιά. Έχουν νευρικότητα ή φοβούνται και δεν μιλούν πολύ. Συνήθως παίζουν μόνα τους στα διαλείμματα.
- Παιδιά που βλέπουν από μακριά τι κάνουν τα άλλα παιδιά αλλά δεν συμμετέχουν. Στα διαλείμματα παίζουν μόνα τους.
- Παιδιά πολύ ήσυχα. Δεν έχουν πολλά να πουν στα άλλα παιδιά.
Μιλάμε λοιπόν για τα παιδιά που ενδεχομένως να εξελιχθούν σε συναισθηματικά αγχωμένους και μοναχικούς έφηβους. Είναι παιδιά που δεν συναναστρέφονται με συνομήλικους λόγω της ντροπαλότητάς τους. Αυτή τα κρατάει πίσω. Νοιώθουν έξω από τα νερά τους και στρέφονται στον εαυτό τους. Ακόμα και μεταξύ οικείων προσώπων, συχνά καταλήγουν να παίζουν μόνα τους ή σιωπηρά να βλέπουν τους άλλους να περνάνε καλά χωρίς να συμμετέχουν.Ο φαύλος κύκλος όμως της ντροπαλότητας μπορεί να σπάσει.
Πολλά παιδιά παγιδεύονται σε αυτό τον φαύλο κύκλο που τους εμποδίζει να συνδεθούν με τα άλλα παιδιά. Λόγω της άβολης αίσθησης σε κοινωνικές συνευρέσεις, αποφεύγουν να συναναστραφούν με συνομήλικους. Αυτό σημαίνει ότι μιλούν και παίζουν πολύ λιγότερο με άλλους, κι έτσι έχουν λιγότερες ευκαιρίες να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες όπως να κάνουν συζητήσεις, να λύνουν διαφωνίες, να ακούν τον άλλον αφού μιλήσουν ή να ανακαλύψουν ευχάριστα πράγματα και δραστηριότητες να κάνουν μαζί. Η σχετική απουσία κοινωνικών δεξιοτήτων συμβάλλει στο να αισθάνονται άβολα και να θέλουν να αποφύγουν κοινωνικές καταστάσεις.
Κρατούν τον εαυτό τους απομονωμένο επειδή είναι πολύ απασχολημένοι με την δυσάρεστο συναίσθημα που βιώνουν. Για παράδειγμα περνούν το διάλειμμα διαβάζοντας και σιωπηρά κοιτούν τα άλλα παιδιά από απόσταση. Δυστυχώς το μήνυμα που στέλνουν στα άλλα παιδιά όταν φέρονται έτσι είναι ότι δεν θέλουν να είναι φίλοι. Εκείνα εν συνεχεία, αντιδρούν αρνητικά σε αυτή την ακατάδεκτη συμπεριφορά.
Συγκριτικά με τα παιδιά που δεν απομονώνονται από τα άλλα παιδιά, τα ντροπαλά είναι πιο πιθανό να εισπράττουν άμεσα την δυσαρέσκεια από τους συνομήλικους τους και τα ντροπαλά αγόρια κρίνονται πιο αυστηρά από ότι τα κορίτσια.
Υπάρχουν βέβαια διάφοροι τύποι ντροπαλών παιδιών με διαφορετικές συνήθειες στις κοινωνικές σχέσεις. Όλα αυτά τα παιδιά έχουν εμφανίσει τις ντροπαλές συμπεριφορές που αναφέραμε ήδη, αλλά εμφανίζουν και κάτι επιπλέον στην εικόνα τους το οποίο έχει σχέση με το πώς τους φέρονται τα άλλα παιδιά.
Τα συγκαταβατικά ντροπαλά παιδιά ενώ δεν ξεκινούν μια συζήτηση ή παιχνίδι, ανταποκρίνονται θετικά όταν τους πλησιάσει κάποιο άλλο παιδί. Είναι γενικά αποδεκτά από άλλα παιδιά και έχουν το ίδιο πολλούς φίλους με τα πιο κοινωνικά παιδιά. Τα άλλα παιδιά τα θεωρούν περισσότερο ευχάριστα και έξυπνα από τον μέσο όρο. Παρά την τάση τους να μένουν στην άκρη τους, η δεκτικότητά τους σε κινήσεις των άλλων παιδιών και πιθανώς οι θετικές σχέσεις στη οικογένεια τους τους επιτρέπουν να αναπτύξουν αρκετά καλές κοινωνικές δεξιότητες για να συναναστρέφονται με τους συνομήλικους.
Υπάρχουν και τα ανώριμα ντροπαλά παιδιά τα οποία αποστρέφονται τις κοινωνικές καταστάσεις αλλά όταν προσπαθούν να πλησιάσουν τους άλλους το κάνουν με τρόπο παιδικό ή ενοχλητικό. Για παράδειγμα, παιδιά που μόλις βγουν από κάποιο παιχνίδι επειδή έχασαν, επανειλημμένα ενοχλούν τα άλλα παιδιά ζητώντας να παίξουν άλλο παιχνίδι, παρ` όλο που οι υπόλοιποι ακόμα παίζουν το πρώτο. Συνήθως τα παραγκωνίζονται από τους συνομήλικους τους και πολλές φορές προκαλούν δυσαρέσκεια γιατί αμφιταλαντεύονται μεταξύ της απόσυρσης και της αναζήτησης προσοχής με τρόπο ενοχλητικό και εκνευριστικό. Έχουν λιγότερους φίλους από τον μέσο όρο.
Και υπάρχουν και τα επιθετικά ντροπαλά παιδιά. Ακούγεται αντιφατικό για ένα παιδί να είναι επιθετικό και ντροπαλό την ίδια στιγμή. Αλλά υπάρχουν και είναι αυτά που συνήθως κλείνονται στον εαυτό τους και όταν συναναστραφούν με συνομήλικους, το κάνουν με θυμό και εχθρικότητα. Συγκριτικά με τα πιο κοινωνικά παιδιά και άλλα ντροπαλά παιδιά, αυτά τα παιδιά έχουν την μεγαλύτερη δυσκολία στις σχέσεις με συνομήλικους. Έχουν πολλές πιθανότητες να απορριφθούν, να αποκλειστούν, ή να δεχθούν εκφοβισμό – εν μέρει λόγω της δυσάρεστης συμπεριφοράς τους και λόγω των ελάχιστων φίλων που θα μπορούσαν να τους προστατεύσουν ή να τους υποστηρίξουν.
Πώς λοιπόν μπορείτε να βοηθήσετε τα ντροπαλά παιδιά να σχετιστούν με τους συνομήλικους τους;
Αυτό που βοηθάει είναι να καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τις καταστάσεις που φοβούνται προκειμένου να αναπτύξουν πίστη στον εαυτό τους ότι μπορούν να διαχειριστούν αυτές τις καταστάσεις. Συνήθως οι γονείς το κάνουν με τρόπο καταπιεστικό που κάνει εμφανή τον προσωπικό τους φόβο και αγωνία. Στην περίπτωση που βλέπετε ότι δεν καταφέρνετε κάτι περισσότερο παρά μόνο κοντράρεστε, καλό είναι να δείτε ειδικό. Τόσο για τα ανώριμα όσο και για τα επιθετικά ντροπαλά παιδιά, το άγχος τους για τι σχέσεις με τους συνομήλικους έχει υπόσταση. Τα άλλα παιδιά πραγματικά έχουν την τάση να τα δέχονται με αρνητισμό. Η έκθεση λοιπόν σε όλο και περισσότερες απορρίψεις δεν θα βοηθήσει τα παιδιά να αποκτήσουν κοινωνική αυτοπεποίθηση. Τα ντροπαλά παιδιά θέλουν συγκεκριμένη καθοδήγηση στο πώς θα συνδεθούν με τα άλλα παιδιά θετικά, καθώς και συστηματική εξάσκηση σε αυτό ακριβώς.
Είναι ωφέλιμο λοιπόν να συνεργάζεστε κι όχι να διαφωνείτε όσον αφορά τον τρόπο που σχετίζεται το ντροπαλό σας παιδί. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μετατραπούν μαγικά σε εξωστρεφή άτομα που θα είναι η ψυχή του πάρτι προκειμένου να μπορέσουν να ενταχθούν σε παρέες και να κάνουν φίλους. Υπάρχει σαφώς χώρος και για λιγότερης έντασης σχετίζεσθαι. Χρειάζεται να βρουν τρόπους συναναστροφής που τους ταιριάζουν και που τους οδηγούν σε θετικές αντιδράσεις από τους άλλους. Τι εννοώ;
1. Τα ενδιαφέροντά του! Τα παιδιά κάνουν φίλους μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες που κάνουν με άλλους. Μια δραστηριότητα που το ευχαριστεί μπορεί να είναι το μέσο για την φιλία. Αν είναι εστιασμένο στην ευχάριστη δραστηριότητα, έχει κάτι να κάνει και να μιλήσει για αυτό με τους άλλους κι έτσι είναι λιγότερο πιθανό να τρέμει στην πιθανότητα μην μείνει μόνο ή απορριφθεί. Μερικά ντροπαλά παιδιά απλά έχουν ανάγκη να ξεπεράσουν το αρχικό κόλλημα και μετά είναι μια χαρά με τους συνομήλικους τους. Μια αγαπημένη δραστηριότητα λειτουργεί καταπληκτικά ως γέφυρα.
2. Κοινωνικά σενάρια! Οι περισσότερες κοινωνικές συναναστροφές δεν εμπεριέχουν το ευφυέστερο αστείο του κόσμου. Πολλά από αυτά που λέμε με τους άλλους είναι ρουτίνα και καθημερινότητα. Βοηθήστε το παιδί να μάθει μερικά κοινωνικά σενάρια μέσα από παίξιμο ρόλου. Για παράδειγμα, να χαιρετάει τους άλλους κάνοντας οπτική επαφή, να έχει καθαρή φωνή, και φιλικό χαμόγελο για να ξεκινήσει η φιλία. Ερωτήσεις του τι και του πώς ή το να κάνει ένα κομπλιμέντο είναι επίσης χρήσιμα και φιλικά σενάρια.
3. Δυαδικές συναναστροφές! Πολλά ντροπαλά παιδιά νοιώθουν πιο άνετα μόνο με ένα άτομο από ότι με μεγάλη παρέα. Κανονίστε και παραβρεθείτε σε play dates ώστε να δώσετε στο ντροπαλό παιδί την ευκαιρία να δοκιμάσει κοινωνικές δεξιότητες και να ενισχύσει φιλίες. Ακόμα κι ένας φίλος που αλληλοσυμπαθιούνται θα βοηθήσει το παιδί να νοιώσει πιο χαρούμενο και θα μειώσει τις πιθανότητες να γίνει στόχος εκφοβισμού. Αν χρειαστεί, εξηγήστε του πώς να φερθεί σε ένα play date πριν έρθει ο καλεσμένος του.
4. Φιλική ανταπόκριση! Οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα ντροπαλά παιδιά που μπορούν αν ανταποκριθούν θερμά στις φιλικές κινήσεις άλλων, περνούν όμορφα σε κοινωνικό πλαίσιο. Βοηθήστε το να αναζητήσει την καλοσυνάτη συμπεριφορά από άλλα παιδιά – αυτό θα μπορούσε να είναι σημάδι αρχής μιας φιλίας. Βοηθήστε το να εξασκηθεί να ανταποκρίνεται θετικά. Για παράδειγμα, αν κάποιος του κάνει κομπλιμέντο, η κατάλληλη αντίδραση είναι να πει ένα φιλικό «ευχαριστώ»!
5. Η οπτική γωνία του άλλου! Τα παιδιά χρειάζονται πολλά χρόνια για να μάθουν να φαντάζονται πώς μπορεί να αισθάνεται κάποιος άλλος σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Για να υποστηρίξετε τις δεξιότητες διαφορετικής οπτικής γωνίας του παιδιού σας, μιλήστε του για τις σκέψεις και τα συναισθήματα όπως έμφανίζονται στην καθημερινή ζωή ή σε βιβλία, σε τηλεοπτικές εκπομπές ή σε ταινίες. Αυτό θα τους βοηθήσει να ονοματίσουν και να κατανοήσουν την εσωτερική εμπειρία. Όταν βάζουν τον εαυτό τους στην θέση του άλλου νοητικά, μπορούν να οδηγήσουν τον εαυτό τους στο πώς να συναναστραφούν καλά. Κοιτάζοντας έξω από τον εαυτό τους, εστιάζοντας στο πώς να βοηθούν τους άλλους να νοιώσουν άνετα μπορεί να βοηθήσει τα ντροπαλά παιδιά να αποδράσουν από την ικανή-να-τα-παραλύσει εστίαση στον εαυτό.
6. Υπομονή!!!! Μπορεί να χρειαστεί καιρός να αλλάξουν οι φήμες. Οι συνομήλικοι του παιδιού σας μπορεί να μην δουν άμεσα ότι το παιδί σας έχει αλλάξει. Εκφράστε την πίστη σας στην ικανότητα του να εξελιχθεί και να μάθει. Με καθοδήγηση και επίμονη προσπάθεια, το παιδί σας θα αρχίσει να φτιάχνει σχέσεις με τα άλλα παιδιά.
Ήσασταν μήπως ντροπαλό ως παιδί; Μήπως είστε ακόμα;
Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com
