Κάλαντα Χριστουγέννων: Το έθιμο, ο συμβολισμός και η σημασία τους (vid)

Παραμονή Χριστουγέννων σήμερα και μετά από δύο χρόνια τα παιδιά ξεχύθηκαν και πάλι στους δρόμους να πούνε τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι. Πέρυσι λόγω lockdown, τα κάλαντα δεν είχαν επιτραπεί, και φέτος τα παιδά περίμεναν τη σημερινή ημέρα πως και πως.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα - Το έθιμο

Τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα είναι ένα ελληνικό έθιμο που διατηρείται από γενιά σε γενιά. Την παραμονή των Χριστουγέννων από νωρίς το πρωί τα παιδιά παίρνουν τα τριγωνάκια τους ή ακόμα και μουσικά όργανα που μπορεί να παίζουν και ξεχύνονται στους δρόμους. Πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν τα παραδοσιακά κάλαντα των Χριστουγέννων σκορπώντας χαρά και ευχές.

Κάθε φορά που χτυπούν ένα κουδούνι και ο νοικοκύρης τους ανοίγει, κάνουν την ερώτηση "Να τα πούμε;". Εάν η απάντηση που παίρνουν είναι θετική ξεκινούν το τραγούδι. Είθισται στο τέλος ο νοικοκύρης του σπιτιού να τους δίνει ένα συμβολικό ποσό ή κάποια λιχουδιά.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα - Ο συμβολισμός

Η λέξη κάλαντα προέρχεται από την λατινική λέξη "calenda" η οποία σημαίνει αρχή του μήνα και είναι ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Τα κάλαντα είναι ουσιαστικά τραγούδια φτιαγμένα από το λαό με ευχές και παινέματα που συνέπιπταν με την έναρξη του χειμερινού ηλιοστασίου η οποία και σηματοδοτούσε την αρχή της νέας χρονιάς. Τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα σε όλη τη γειτονιά για να μεταφέρουν ευχές όπως: ευημερία, υγεία, ελπίδα, χαρά και αισιοδοξία για τη νέα χρονιά.

Τα χριστιανικά χρόνια τα κάλαντα των Χριστουγέννων σχετίζονταν με τη γέννηση του Χριστού. Ήταν τραγούδια που αντιπροσώπευαν το σύμβολο της ζωής και της γονιμότητας και που μετέφεραν οι καλαντιστές σε όλα τα σπίτια.

Έτσι, μετέδιδαν το χαρμόσυνο μήνυμα της νέας ζωής που θα αρχίσει να σηματοδοτεί και μία καινούργια περίοδο που ξεκινά τη νέα χρόνια. Τα μικρά παιδιά είναι οι μεσολαβητές ανάμεσα στον υλικό και τον πνευματικό κόσμο και σαν αγγελιοφόροι μεταφέρουν μηνύματα χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας για την καινούργια περίοδο που ξεκινά. Επίσης, λόγω της αθωότητας αλλά και της παιδικότητά τους, πιστεύεται ότι διώχνουν το κακό και φέρνουν το καλό.

^{"Kάλαντα", πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα, πηγή: wikipedia.org}

Γιατί είναι σημαντικό τα παιδιά να λένε τα κάλαντα;

Τα κάλαντα έχουν ιδιαίτερη και ουσιαστική σημασία. Δεν είναι μόνο κομμάτι της ελληνικής παράδοσης και της ταυτότητάς μας, αλλά μαθαίνοντάς τα ουσιαστικά και όχι μηχανικά, τα παιδιά μπορούν να μάθουν ιστορικά γεγονότα και άλλα ελληνικά έθιμα και παραδόσεις που σχετίζονται με τα Χριστούγεννα.

Εξηγήστε τους τους στίχους, μιλήστε τους για τια δικά σας παιδικά χρόνια και δημιουργήστε όμορφες αναμνήσεις που θα θυμούνται κι εκείνα μεγαλώνοντας. Για τους περισσότερους άλλωστε τα κάλαντα συμβολίζουν την παιδική ηλικία και την αθωότητα και θα είναι σπουδαίο και τα παιδιά να έχουν αντίστοιχες αναμνήσεις ως ενήλικες.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα από όλη την Ελλάδα

Τα κλασικά κάλαντα που είναι γωνστά σε όλους είναι φυσικά τα παρακάτω:

Καλήν εσπέραν άρχοντες,
αν είναι ορισμός σας,
Χριστού τη Θεία γέννηση,
να πω στ' αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον,
εν Βηθλεέμ τη πόλει,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.

Εν τω σπηλαίω τίκτεται,
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών,
και ποιητής των όλων.

Πλήθος αγγέλων ψάλλουσι,
το Δόξα εν υψίστοις,
και τούτο άξιον εστί,
η των ποιμένων πίστις.

Εκ της Περσίας έρχονται,
τρεις μάγοι με τα δώρα,
άστρο λαμπρό τους οδηγεί,
χωρίς να λείψει ώρα.

Υπάρχουν όμως και πολλά ακόμα, παραδοσιακά που διαφοροποιούνται ανά περιοχή. Ακούστε τα και γνωρίστε τα παρακάτω.

Κάλαντα Δωδεκανήσων

Κάλαντα Κυκλάδων

Κρητικά κάλαντα Χριστουγέννων

Βυζαντινά κάλαντα

Κάλαντα Μακεδονίας

Κάλαντα Ανατολικής Θράκης

Ποντιακά κάλαντα

Κάλαντα Πελοποννήσου

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Ικαρίας