Τα παιδιά δεν γεννιούνται ρατσιστές - Μπορούν όμως να γίνουν

Τα παιδιά αναπτύσσουν φυλετικές προκαταλήψεις για διάφορους λόγους.

Για παράδειγμα, παρατηρούν ότι οι ήρωες στις τηλεοπτικές εκπομπές είναι συνήθως λευκοί (και συχνά, οι κακοί δεν είναι), ότι οι περισσότεροι πολιτικοί είναι λευκοί, ότι οι πιο πλούσιες οικογένειες είναι λευκές.

Στο βιβλίο της « Γιατί όλα τα μαύρα παιδιά κάθονται μαζί στην καφετέρια; Και άλλες συζητήσεις για τη φυλή», η ψυχολόγος Beverly Tatum του Spelman College γράφει ότι «ο πολιτιστικός ρατσισμός - οι πολιτισμικές εικόνες και τα μηνύματα που επιβεβαιώνουν την υποτιθέμενη ανωτερότητα των λευκών και την υποτιθέμενη κατωτερότητα των έγχρωμων ανθρώπων - είναι σαν αιθαλομίχλη στον αέρα. Και καθημερινά, λίγο λίγο, την εισπνέουμε».

Έτσι τα παιδιά «αναπνέουν» αυτόν τον ρατσιστικά φορτισμένο αέρα και αν οι γονείς και οι δάσκαλοι δεν τους εξηγήσουν τι σημαίνει, τα παιδιά αρχίζουν να διαμορφώνουν τις δικές τους απόψεις.

Συχνά συμπεραίνουν ότι υπάρχουν φυλετικές ιεραρχίες και έτσι αρχίζουν να πιστεύουν ότι οι λευκοί είναι προνομιούχοι επειδή είναι εγγενώς καλύτεροι και πιο έξυπνοι. «Πιστεύουν ότι πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος και αφού κανείς δεν τον εξηγεί, επινοούν τους δικούς τους λόγους», εξηγεί η Rebecca Bigler, ομότιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας.

Τα παιδιά έχουν επίσης μεταδοτικό συλλογισμό υποθέτοντας ότι όταν οι άνθρωποι μοιάζουν με έναν τρόπο (όπως το χρώμα του δέρματος) είναι όμοιοι και με άλλους τρόπους (π.χ. είναι όλοι εξίσου έξυπνοι ή ικανοί). Επιπλέον, τείνουν να προτιμούν άτομα που είναι μέλη ομάδων στις οποίες ανήκουν. Μπορεί υποσυνείδητα να σκεφτούν ότι «αυτό το παιδί μου μοιάζει, άρα μου αρέσει και, αντίθετα, αυτό το παιδί δεν μου μοιάζει, οπότε θα κρατήσω αποστάσεις».

Μιλήστε ανοιχτά για τον ρατσισμό

Πώς λοιπόν ξετυλίγουμε και αμφισβητούμε τις ρατσιστικές ιδέες που σχηματίζονται στο μυαλό των παιδιών; Πρέπει, για αρχή, να κάνετε τακτικές συζητήσεις μαζί τους για το χρώμα του δέρματος. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2011, η Brigitte Vittrup, αναπτυξιακή ψυχολόγος στο Texas Woman's University, και ο George Holden, ψυχολόγος στο Southern Methodist University, ζήτησε από τους γονείς να συζητήσουν το θέμα της φυλής με τα λευκά παιδιά τους 5 έως 7 ετών κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Στη συνέχεια, τα παιδιά που είχαν αυτές τις συνομιλίες με τους γονείς τους έδειξαν λιγότερη φυλετική προκατάληψη από τα παιδιά που δεν το έκαναν.

Δυστυχώς, όμως, οι γονείς σπάνια κάνουν τέτοιες συζητήσεις με τα παιδιά τους.

Σε μια μελέτη του 2010, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Northwestern και άλλα ιδρύματα, έβαλαν μαθητές δημοτικού να διαβάσουν ένα βιβλίο για τις προσπάθειες ενός δασκάλου να προωθήσει τη φυλετική ισότητα. Για τους μισούς μαθητές, οι προσπάθειες του δασκάλου περιγράφηκαν αόριστα, όπως «πρέπει να επικεντρωθούμε στο πόσο μοιάζουμε με τους γείτονές μας και όχι στο πόσο διαφορετικοί είμαστε». Για τους άλλους μισούς, η δασκάλα αναφέρθηκε ρητά στη φυλή, καθώς είπε πράγματα όπως «θέλουμε να δείξουμε σε όλους ότι η φυλή είναι σημαντική επειδή οι φυλετικές διαφορές μας κάνουν τον καθένα μας ξεχωριστό». Αφού οι μαθητές διάβασαν τα βιβλία, κλήθηκαν να αναγνωρίσουν τον ρατσισμό. Τα παιδιά που άκουσαν τον δάσκαλο να αναφέρεται ρητά στη φυλή ήταν σε θέση να διακρίνουν την προκατάληψη σε αντίθεση με τα υπόλοιπα παιδιά στα οποία δόθηκαν ασαφή μηνύματα για την καλοσύνη και την ισότητα.

Τι πρέπει λοιπόν να πείτε στα παιδιά;

Ξεκινήστε εξηγώντας γιατί τα χρώματα του δέρματος ποικίλλουν: λόγω της ποσότητας μελανίνης που έχουν οι άνθρωποι στο δέρμα τους. Μπορείτε να τονίσετε τις ομοιότητες μεταξύ των φυλών και τις διαφορές μεταξύ τους. Μπορείτε να επισημάνετε ότι οι φίλες σας είναι μεν λευκές αλλά διαφέρουν με διάφορους τρόπους. Ομοίως, μπορείτε να τονίσετε ότι παρόλο που ένας Μολδαβός, Κινέζος ή μιας άλλης εθνικότητας έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, έχουν πολλά κοινά.

Εάν τα παιδιά σας λένε ή κάνουν κάτι ρατσιστικό, θα πρέπει να τα βοηθήσετε να καταλάβουν γιατί δεν είναι σωστό.

Η πρόθεση δεν έχει σημασία. Ακόμα κι αν το παιδί σας δεν ήθελε να πει ή να κάνει κάτι ρατσιστικό, όταν συμβεί δεν θα πρέπει να το αντιμετωπίσετε με αδιαφορία ή σιωπηλή αποδοχή.

Ομοίως, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι μπορεί να κάνετε ρατσιστικά πράγματα ακόμα κι αν δεν θεωρείτε τους εαυτούς μας ρατσιστές.

Είναι πολύ σημαντικό να δείξετε στα παιδιά σε νεαρή ηλικία ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν αρκεί όλοι μας να προσπαθούμε να γινόμαστε καλύτεροι όχι εις βάρος των άλλων.

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατισμού και των Φυλετικών Διακρίσεων εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου.

Με πληροφορίες από τη washingtonpost.com