«Το Σπίτι του Παιδιού»: Ένα Κέντρο παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους

«Το Σπίτι του Παιδιού» είναι ένα Κέντρο Ημέρας Εξατομικευμένης Παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σε Παιδιά και Εφήβους, θύματα κακοποίησης, παραμέλησης, ενδοοικογενειακής βίας, παιδιά θυματοποιημένα, εμπλεκόμενα σε περιστατικά bullying και γενικά παιδιά που έχουν εκτεθεί πρόσφατα ή παλαιότερα σε έντονες ψυχοτραυματικές εμπειρίες και ως εκ τούτου αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, προσαρμογής ή συμπεριφοράς που δημιούργησε «Το Χαμόγελο του Παιδιού», στο πλαίσιο της πολυετούς δράσης, εμπειρίας και τεχνογνωσίας που έχει αποκτήσει ανά τα χρόνια, στον Τομέα της Παιδικής Προστασίας

Πρόκειται για μία ειδικευμένη υπηρεσία, μοναδική στην Ελλάδα και πρωτοποριακή σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, οι δαπάνες λειτουργίας του οποίου καλύπτονται από το Υπουργείο Υγείας, με εξειδικευμένους ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς.

Μάθαμε για τις δράσεις και τις υπηρεσίες του Κέντρου Ημέρας, μιλώντας με τρεις ανθρώπους του, από τρεις διαφορετικές οπτικές: την κα. Λωράνς Μενετιάν, Επιστημονικά Υπεύθυνη, την κα Μαρίνα Διβριώτου, Δοιηκητικά Υπέυθυνη αλλά και με την κα Γιώτα Τσιντζέλη, Κοινωνική Λειτουργό του Κέντρου.

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για να αξιοποιήσετε προς όφελος δικό σας αλλά και των οικείων σας, τις υπηρεσίες που παρέχει εντελώς δωρεάν «Το Σπίτι του Παιδιού». 9 +1 ερωτήσεις που απαντώνται διεξοδικά.

Τι ακριβώς είναι το Κέντρο Ημέρας «Το Σπίτι του Παιδιού» του Οργανισμού «Το Χαμόγελο του Παιδιού»;

Δ.Υ.: Το Κέντρο Ημέρας «Το Σπίτι του Παιδιού» αποτελεί ένα Κέντρο παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους, θύματα κακοποίησης ή / και παραμέλησης. Επομένως, ο βασικός μας στόχος είναι να λειτουργήσουμε θεραπευτικά σε παιδιά που έχουν ιστορικό κακοποίησης / παραμέλησης. Κάπως έτσι, για να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε τον εν λόγω πληθυσμό, το Κέντρο μας διαθέτει μία διεπιστημονική ομάδα, η οποία απαρτίζεται από ψυχολόγο - επιστημονικά υπεύθυνη, ψυχολόγο - διοικητικά υπεύθυνη, πέντε ψυχοθεραπευτές, έναν εργοθεραπευτή, μία λογοθεραπεύτρια, μία ειδική παιδαγωγό, μία ψυχίατρο παιδιών και εφήβων, ένα ψυχίατρο ενηλίκων και δύο κοινωνικούς λειτουργούς.

Κ.Λ.: Να επισημάνουμε, επίσης, πως «Το Σπίτι του Παιδιού» παρέχει δωρεάν υπηρεσίες, καθημερινά, 09:00 - 20:00, εκτός Σαββατοκύριακου, σε παιδιά και εφήβους θύματα που μεγαλώνουν με την οικογένειά τους ή εναλλακτικά που βρίσκονται σε αναδοχή / υιοθεσία ή που διαμένουν σε πλαίσια φιλοξενίας (ξενώνες, οικοτροφεία, δομές προσφύγων κ.λπ.). Παράλληλα, υποστηρίζουμε και τις οικογένειες των παιδιών (βιολογικοί γονείς, ανάδοχοι, θετοί), αλλά και το φροντιστικό προσωπικό του εκάστοτε πλαισίου, παρέχοντας συμβουλευτική.

Ποια η διαφορά του Κέντρου Ημέρας «Το Σπίτι του Παιδιού» από τα Σπίτια του «Χαμόγελου» που μεγαλώνουν παιδιά κακοποιημένα, παραμελημένα κ.λπ.;

Δ.Υ.: Το Κέντρο αποτελεί μια υπηρεσία διαγνωστικού και θεραπευτικού χαρακτήρα. Ουσιαστικά, λοιπόν, ο πληθυσμός που εξυπηρετείται προσέρχεται σε προγραμματισμένο χρόνο για να λάβει υπηρεσίες, ενώ δεν παρέχονται υπηρεσίες διαμονής, όπως στα Σπίτια του Οργανισμού.

Ε.Υ.: Και για να το κάνουμε ακόμα πιο σαφές, οι υπηρεσίες που παρέχονται στο Κέντρο Ημέρας αφορούν σε εγκαιρη παρέμβαση - αξιολόγηση - συμβουλευτική υποστήριξη - θεραπεία. Αναλυτικότερα παρέχουμε:

• Διάγνωση και θεραπεία όλου του φάσματος των παιδοψυχιατρικών προβλημάτων
• Σφαιρική αντιμετώπιση όλων των ενδεχόμενων παράλληλων αναγκών, συμπεριλαμβανομένων της διάγνωσης και θεραπείας ειδικών μαθησιακών αναγκών και της παροχής υπηρεσιών λογοθεραπείας, εργοθεραπείας και ειδικής διαπαιδαγώγησης
• Συμβουλευτική σε γονείς, φροντιστές και λοιπά πρόσωπα αναφοράς
• Συνεργασία με όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες (κρατικές και ιδιωτικές) με στόχο την ολιστική πλαισίωση των περιστατικών
• Εποπτεία και εκπαίδευση του φροντιστικού προσωπικού των πλαισίων παιδικής προστασίας και φροντίδας παιδιών

Κ.Λ.: Αξιοσημείωτο είναι πως οργανώνουμε και δράσεις ευαισθητοποίησης - ενημέρωσης της κοινότητας με στόχο την πρόληψη κάθε μορφής φαινομένου παιδικής κακοποίησης, ενώ βασικός μας στοχος είναι και η παρακολούθηση - καταγραφή - στατιστική επεξεργασία των αναγκών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης που απορρέουν από τα περιστατικά κακοποίησης των παιδιών.

Τα παιδιά με το εν λόγω ιστορικό πως βρίσκουν το Κέντρο;

Κ.Λ.: Αυτό έχει να κάνει επί της ουσίας με τις πηγές παραπομπής. Αυτές μπορεί να είναι κρατικές, δηλαδή Εισαγγελίες, Κοινωνικές Υπηρεσίες Δήμων, Παιδοψυχιατρικά Τμήματα Νοσοκομείων, Σχολεία, ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. ή μπορεί να είναι ιδιωτικές, παραδείγματος χάριν πλαίσια φιλοξενίας παιδιών είτε εντός είτε εκτός του Οργανισμού, άλλες δράσεις του Οργανισμού, όπως η Εθνική Γραμμή για τα παιδιά SOS 1056, τα Ιατρικά και τα Κέντρα Στήριξης. Φυσικά, μπορεί να είναι φορείς εκτός του Οργανισμού που ασχολούνται με παιδιά. Βεβαίως, υπάρχουν και οικογένειες που προσεγγίζουν μόνες τους το Κέντρο Ημέρας έχοντας λάβει πληροφόρηση από άλλους εξυπηρετούμενους ή από το διαδίκτυο.

Τι είναι μια συμβουλευτική; Τι περιλαμβάνει;

Ε.Υ.: Στο Κέντρο Ημέρας η συμβουλευτική που γίνεται αφορά είτε στους βιολογικούς / θετούς / ανάδοχους γονείς, είτε γενικότερα στους φροντιστές των παιδιών που εξυπηρετούμε, παραδείγματος χάριν παρέχουμε συμβουλευτική υποστήριξη στους φροντιστες των παιδιών / εφήβων που διαμένουν σε πλαίσια παιδικής προστασίας. Σε γενικές γραμμές, η συμβουλευτική γονέων αποτελεί μια διαδικασία όπου εξειδικευμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας παρέχουν υπηρεσίες υποστήριξης, ενδυνάμωσης και καθοδήγησης σε γονείς σχετικά με θέματα που αφορούν στην ανατροφή και στη φροντίδα των παιδιών τους. Ουσιαστικά, η συμβουλευτική γονέων θα μπορούσαμε να πούμε πως έχει διττό ρόλο, αφενός στοχεύει στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γονέων πάνω σε ζητήματα που αφορούν στην ανάπτυξη των παιδιών, αφετέρου ενισχύει την ενεργή και λειτουργική συμμετοχή τους ως βασικά πρόσωπα αναφοράς στη ζωή των παιδιών τους. Ευρύτερος στόχος είναι η δημιουργία μιας καλής διαπροσωπικής σχέσης που διέπεται από ανοιχτή επικοινωνία, αμοιβαία εμπιστοσύνη, αλληλοσεβασμό και εκτίμηση.

Δ.Υ.: Αξίζει να σημειωθεί πως οι λόγοι για τους οποίους οι γονείς αναζητούν συμβουλευτική ποικίλουν και περιλαμβάνουν την ανάγκη να αντιμετωπίσουν προκλήσεις στην ανατροφή των παιδιών τους, όπως προβλήματα συμπεριφοράς, διαταραχές στη διάθεση, άγχος, εκρήξεις θυμού, μαθησιακά προβλήματα, ζητήματα που αφορούν στην εφηβεία και άλλα παρόμοια. Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να πούμε πως η συμβουλευτική τους βοηθά να δώσουν μία ερμηνεία στα όσα βιώνουν, ενώ παρέχεται ένας χώρος να συζητήσουν τις ανησυχίες και τα συναισθήματά τους ανοιχτά, με βασικό στόχο την υποστήριξη και την καλύτερη κατανόηση των παιδιών τους.

Κ.Λ.: Επιπλέον, οι γονείς αναζητούν συμβουλευτική υποστήριξη λόγω ανησυχιών που μπορεί να έχουν σχετικά με την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών τους, καθώς και λόγω προσωπικών ή οικογενειακών δυσκολιών, όπως ένα διαζύγιο ή η απώλεια αγαπημένων προσώπων. Νομίζω πως είναι σημαντικό να επισημάνουμε πως η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να βελτιώσουν τις γονικές τους δεξιότητες και τελικώς να έχουν μία πιο αποτελεσματική επικοινωνία με τα παιδιά τους που συνήθως είναι και το ζητούμενο.

Μπορείτε να μας πείτε ένα περιστατικό που διαχειριστήκατε στο Κέντρο Ημέρας; Ένα περιστατικό που κρίνετε ότι μπορεί να αναφερθεί στην εν λόγω συνέντευξη.

Ε.Υ.: Πολλά είναι τα περιστατικά που έχουμε διαχειριστεί και διαχειριζόμαστε, τα οποία είναι δύσκολα. Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε στο έπακρο το εκάστοτε παιδί και να σκύψουμε πάνω από τις ανάγκες του. Αυτά που είναι πιο έντονα στο μυαλό μου είναι όσα περιστατικά έχουμε δουλέψει καιρό και βλέπουμε τελικά να υπάρχει μία θετική έκβαση. Ένα τέτοιο παράδειγμα που θυμάμαι τώρα είναι ένα παιδί το οποίο μεγάλωσε στο «Χαμόγελο» και συνεχίζει να έρχεται για υποστήριξη στο Κέντρο, το οποίο όμως παρά τα τραύματα που κουβαλάει, έχει βρει το σθένος να αντιμετωπίσει τους φόβους του, να κοιτάξει κατάματα τις δυσκολίες του και να τις δουλεύει. Χαιρόμαστε που έχει καταφέρει να ανεξαρτητοποιηθεί κατά κάποιο τρόπο και που κυνηγάει τα όνειρά του.

Πώς διαχειρίζεται το ίδιο περιστατικό η Επιστημονικά Υπεύθυνη, η Διοικητικά Υπεύθυνη και η Κοινωνική Λειτουργός;

Κ.Λ.: Ο βασικός ρόλος του Κοινωνικού Λειτουργού στο Κέντρο Ημέρας είναι η διαχείριση των παραπομπών και των αιτημάτων. Ουσιαστικά, ο Κοινωνικός Λειτουργός είναι ο πρώτος άνθρωπος που έρχεται σε επαφή με τους γονείς / φροντιστές που προσέρχονται στο Κέντρο, αλλά και ο πρώτος άνθρωπος που μιλά με τις υπηρεσίες που παραπέμπουν. Ο στόχος, αρχικά, είναι να γίνει λήψη του ψυχοκοινωνικού ιστορικού του εκάστοτε νέου περιστατικού και αφού ολοκληρωθεί η εν λόγω διαδικασία, ο Κοινωνικός Λειτουργός, παρουσιάζει στη Διεπιστημονική Ομάδα του Κέντρου το εκάστοτε αίτημα με στόχο η ομάδα, με το συντονισμό της Επιστημονικά Υπέυθυνης πάντα, να αποφανθεί πώς μπορεί να υποστηριχθεί και να βοηθηθεί το εν λόγω παιδί και η οικογένεια / φροντιστές του.

Ε.Υ.: Σε συνέχεια αυτού που αναφέρει η συνάδελφος, η επιστημονική ευθύνη του Κέντρου αφορά επί της ουσίας στην ανάληψη ευθύνης για την ορθή διαχείριση των περιστατικών του Κέντρου, ενώ υψίστης σημασίας είναι η γενικότερη υποστήριξη της ομάδας όσον αφορά τις θεραπευτικές παρεμβάσεις που παρέχει στα παιδιά, στους εφήβους, στους γονείς / φροντιστές και στα πλαίσια παιδικής προστασίας.

Δ.Υ.: Αναφορικά με ρόλο της Διοικητικά Υπεύθυνης, θα έλεγα πως είναι κατά βάση έμμεσος όσον αφορά στη διαχείριση και στην υποστήριξη των περιστατικών του Κέντρου. Αρχικά, η συμμετοχή στη Διεπιστημονική Ομάδα παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας των περιστατικών και τοποθέτησης όσον αφορά στη διαχείρισή τους. Επιπλέον, από τη σκοπιά της διοικητικής ευθύνης παρέχεται φροντίδα στους ανθρώπους που βλέπουμε μέσω της επίβλεψης των αναγκών του κτιρίου, μέσω της υποστήριξης των εργαζομένων σε επίπεδο διοικητικό. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται, εμμέσος όπως προανέφερα, η ευρυθμία στο Κέντρο και τελικώς η υποστήριξη των παιδιών που είναι και το ζητούμενο.

Πώς πλαισιώνετε ένα παιδί που έρχεται σε εσάς; Υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα που εφαρμόζετε;

Ε.Υ.: Όντως υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα και μια διαδικασία την οποία ακολουθούμε, αλλά σίγουρα προσεγγίζουμε και το κάθε παιδί ανάλογα με τις ανάγκες και το βέλτιστο συμφέρον του. Αρχικά, προκειμένου να ξεκινήσει μια συνεργασία μεταξύ του Κέντρου και του παιδιού, η κοινωνική μας υπηρεσία λαμβάνει ένα πρώτο ψυχοκοινωνικό ιστορικό από τον γονέα ή κηδεμόνα ή φροντιστή του παιδιού.

Στη συνέχεια, το εκάστοτε περιστατικό πρέπει να συζητηθεί στην διεπιστημονική ομάδα όπου αποφασίζεται ένα θεραπευτικό πλάνο, ανάλογα με το αίτημα. Το θεραπευτικό πλάνο μπορεί να συμπεριλαμβάνει παιδοψυχιατρική αξιολόγηση, ψυχοθεραπεία, λογοθεραπεία, εργοθεραπεία ή/και παρακολούθηση από ειδικό παιδαγωγό. Επίσης, ανάλογα με το αίτημα, μπορεί να θεωρηθεί αναγκαίο να μπουν σε συμβουλευτική οι γονέας του παιδιού, εάν αυτό μένει με την οικογένειά του. Είναι επίσης απαραίτητο βήμα στην πλαισίωση του ανηλίκου, να υπάρχει ενημέρωση του γονέα/κηδεμόνα ή φροντιστή για την πορεία θεραπείας του καθώς επίσης και αναπροσαρμογή του θεραπευτικού πλάνου, εάν αυτό κριθεί αναγκαίο.

Τι σχέση δημιουργείται με τα παιδιά;

Δ.Υ.: Η σχέση που δημιουργούμε ως Κέντρο με τα παιδιά και γενικότερα με τους ανθρώπους που εξυπηρετούμε, επιθυμούμε και καθημερινά προσπαθούμε προς αυτήν την κατεύθυνση, να είναι μία σχέση εμπιστοσύνης, που διαπνέεται από ειλικρίνεια και νοιάξιμο, με στόχο τελικά την καλύτερη δυνατή υποστήριξη των περιστατικών μας.

Ε.Υ.: Νομίζω ότι το εξέφρασε η συνάδελφος με τον καλύτερο τρόπο. Άλλωστε το βασικότερο που ζητάει ένα παιδί είναι το αίσθημα ασφάλειας και αποδοχής, όπως και μια σταθερότητα, στοιχεία τα οποία τα περισσότερα παιδιά που έρχονται στο κέντρο έχουν στερηθεί.

Κ.Λ.: Από τη δική μου μεριά έχοντας συνεργασία με τους γονείς/φροντιστές των παιδιών θα ήθελα να τονίσω τη σημαντικότητα ανάπτυξης σχέσης και με εκείνους. Χρειάζεται να είναι συμμετοχικοί αλλά και να κινητοποιούν τα παιδιά να προσέρχονται στις θεραπείες τους. Η εγκαθίδρυση σταθερής συνεργασίας μαζί τους είναι πολύ βοηθητική και προωθεί τη δουλειά που γίνεται με τους ανηλίκους. Άλλωστε όπως μπορείτε να καταλάβετε και εσείς , είναι εκείνοι που φέρνουν τα παιδιά στο Κέντρο Ημέρας. Έχουμε δει αρκετές φορές θεραπείες παιδιών να ναυαγούν λόγω μη συνεργασίας των γονέων/φροντιστών και μη αποδοχής του θεραπευτικού πλαισίου που ορίζουμε.

Πώς προέκυψε η δημιουργία του Κέντρου Ημέρας «Το Σπίτι του Παιδιού»;

Δ.Υ.: «Το Χαμόγελο του Παιδιού» έχει μία πολυετή δράση στον Τομέα της Παιδικής Προστασίας. Επομένως, η εμπειρία και η τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια, οδήγησε το 2015 στην ίδρυση του Κέντρου Ημέρας «Το Σπίτι του Παιδιού». Βασικός στόχος του Κέντρου μας είναι να απαντήσει στις ανάγκες τόσο των παιδιών που φιλοξενούνται στο Σύλλογο, όσο και της ευρύτερης κοινότητας.

Για ποιος λόγους μπορεί να απευθυνθεί ένα παιδί ή ένας ενήλικας στο Κέντρο Ημέρας ;

Κ.Λ.: Το αναφερθέν αίτιο παραπομπής ποικίλει και αφορά σε ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα, κοινωνικοοικογενειακά ζητήματα, σε διαταραχές λόγου, διαταραχές συμπεριφοράς, ψυχωτικόμορφα συμπτώματα, μαθησιακές δυσκολίες, ΔΕΠ-Υ, ψυχοκινητικές διαταραχές και άλλα. Απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, αποτελεί το ανήλικο τέκνο να εμπίπτει βάση ιστορικού στον πληθυσμό που εξυπηρετούμε με βάση τα όσα έχουμε προαναφέρει. Διαφορετικά προχωρούμε σε παραπομπή του περιστατικού σε άλλο φορέα, ανάλογα με τις ανάγκες που μας αναφέρονται, όταν λαμβάνουμε το κοινωνικό ιστορικό.

Δ.Υ.: Να πούμε, επίσης, πως στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν υπάρχει η δυνατότητα υποστήριξης παιδιών με σύνδρομα, παραδείγματος χάριν Down, Rett ή παιδιών που βρίσκονται στο Φάσμα του Αυτισμού και είναι χαμηλής λειτουργικότητας. Ουσιαστικά, οι παράγοντες που εξετάζονται για να κριθεί αν ένα παιδί μπορεί να υποστηριχθεί από το πλαίσιο είναι η σοβαρότητα της διαταραχής με την οποία έχει διαγνωστεί, το νοητικό δυναμικό του παιδιού, η λειτουργικότητά του, αλλά και τα ελλείμματα που παρουσιάζει. Στις περιπτώσεις, λοιπόν, που υπάρχει χαμηλή λειτουργικότητα και πολλά ελλείμματα, παραπέμπουμε σε κατάλληλα και εξειδικευμένα πλαίσια, ώστε να υπάρξει μία σωστή πλαισίωση του παιδιού.