Υπνική άπνοια στα παιδιά: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Η υπνική άπνοια είναι μια κατάσταση που επηρεάζει τον αεραγωγό και τον τρόπο που αναπνέουμε. Κατά την αναπνοή, ο αέρας διέρχεται από τη μύτη, όπου φιλτράρεται, θερμαίνεται και υγραίνεται.

Στη συνέχεια ταξιδεύει στον ανώτερο αεραγωγό στους πνεύμονες. Το οξυγόνο που περιέχεται στον αέρα περνά στην κυκλοφορία του αίματος μέσω των πνευμόνων και μεταφέρεται εκεί όπου απαιτείται στο σώμα.

Κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι μύες του σώματος χαλαρώνουν φυσικά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο λαιμό. Οι χαλαροί μύες προκαλούν στένωση, η οποία μπορεί να μειώσει τη ροή του αέρα και να δυσκολέψει την αναπνοή σε μερικούς ανθρώπους, ιδιαίτερα σε αυτούς που έχουν μεγάλες αμυγδαλές ή αδενοειδείς εκβλαστήσεις. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ροχαλητό και ακανόνιστη αναπνοή.

Όταν η αναπνοή διακόπτεται ή μειώνεται, μπορεί να υπάρξει πτώση του επιπέδου του οξυγόνου στο σώμα και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες προσπάθειες αναπνοής. Η αναπνοή συχνά ξαναρχίζει με αναπνοή ή ροχαλητό και αυτό επαναφέρει τον αεραγωγό και την αναπνοή στο φυσιολογικό, επιτρέποντας στο άτομο να επιστρέψει στον ύπνο. Όταν το πρόβλημα είναι σοβαρό, αυτό μπορεί να συμβεί πολλές φορές κάθε βράδυ και να διαταράξει την ποιότητα του ύπνου.

Τι προκαλεί υπνική άπνοια στην παιδική ηλικία;

Η πιο κοινή αιτία στην παιδική ηλικία είναι η μεγέθυνση των αμυγδαλών στο πίσω μέρος του λαιμού, των αδενοειδών στο πίσω μέρος της μύτης και των σωληνίσκων (μικρές οστικές δομές) στην αναπνευστική οδό. Οι αμυγδαλές και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις αναπτύσσονται πιο γρήγορα μεταξύ δύο και επτά ετών. Η αφαίρεση των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων θεραπεύει το 80-90 τοις εκατό των παιδιών. Μερικές φορές, οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις αναπτύσσονται ξανά. Εάν τα συμπτώματα επανέλθουν, το παιδί σας μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω χειρουργική επέμβαση.

Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν:

• παχυσαρκία
• μακροχρόνια αλλεργία
• ορισμένες ιατρικές καταστάσεις που σχετίζονται με αδύναμους μύες ή χαμηλό μυϊκό τόνο, όπως το σύνδρομο Down
• πολύ μικρά σαγόνια ή επίπεδα πρόσωπα στα παιδιά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου;

Μπορεί να παρατηρήσετε ότι το παιδί σας:

• έχει δυνατό ροχαλητό, παύσεις ή και δυσκολία στην αναπνοή
• λαχανιάζει ή ρουθουνίζει στον ύπνο του
• είναι ανήσυχο και ιδρωμένο ενώ κοιμάται
• κοιμάται σε ασυνήθιστες στάσεις, π.χ. στηριγμένο ψηλά σε μαξιλάρια
  αναπνέει από το στόμα αντί από τη μύτη τη νύχτα
• έχει πονοκεφάλους ή/και είναι κουρασμένο το πρωί
• έχει βουλωμένη μύτη, κακή όρεξη και/ή προβλήματα στην κατάποση

Μερικές φορές, τα μόνα προβλήματα που μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί είναι δυσκολίες στην προσοχή, προβλήματα συμπεριφοράς και μαθησιακές δυσκολίες.

Το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρούν οι περισσότεροι γονείς είναι το ροχαλητό. Το ροχαλητό είναι ο ήχος που παράγεται από τον αεραγωγό που δονείται καθώς ανοίγει ξανά μετά από μερική κατάρρευση. Οι γονείς μπορεί επίσης να παρατηρήσουν ότι το παιδί τους κοιμάται σε μια ασυνήθιστη στάση σώματος που μπορεί να το βοηθήσει να αναπνέει πιο εύκολα. Τα επαναλαμβανόμενα αναπνευστικά προβλήματα μπορεί επίσης να προκαλέσουν συχνές, σύντομες αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας και αυτό μπορεί να κάνει το παιδί να νυστάζει κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Τα μικρότερα παιδιά που υποφέρουν από στέρηση ύπνου μπορεί στην πραγματικότητα να είναι υπερκινητικά ή επιθετικά, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να αισθάνονται κουρασμένα. Ένα παιδί με άπνοια ύπνου μπορεί να δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί ή να συμπεριφέρεται διαφορετικά. Μπορεί να ξυπνήσουν από τον ύπνο νιώθοντας κουρασμένα και δυστυχισμένα, με πονοκέφαλο ή μπορεί να αρνηθούν το πρωινό. Μπορεί επίσης να παρατηρηθούν κακή ανάπτυξη και αύξηση βάρους, κακή σχολική επίδοση, έλλειψη συγκέντρωσης και επιθετική συμπεριφορά.

Εξετάσεις για αποφρακτική άπνοια ύπνου

Ο γιατρός σας θα κοιτάξει στο λαιμό του παιδιού σας για να ελέγξει τις αμυγδαλές του. Ο γιατρός μπορεί να στείλει το παιδί σας σε έναν ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο, εάν φαίνεται ότι οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις και οι αμυγδαλές του παιδιού σας είναι η αιτία της αποφρακτικής άπνοιας του παιδιού σας.

Για να βοηθήσετε τους γιατρούς να καταλάβουν εάν πρόκειται για αποφρακτική άπνοια ύπνου, το παιδί σας μπορεί να χρειαστεί να υποβληθεί σε μια μελέτη ύπνου - που ονομάζεται πολυυπνογραφία. Αυτό περιλαμβάνει τη διανυκτέρευση στο νοσοκομείο (με έναν γονέα), έτσι ώστε οι ειδικοί να μπορούν να παρακολουθούν την αναπνοή, τον καρδιακό ρυθμό, το επίπεδο οξυγόνου και τη δραστηριότητα του εγκεφάλου, των ματιών και των μυών του παιδιού σας ενώ κοιμάται.

Μερικά παιδιά μπορεί να κάνουν μια εξέταση οξυμετρίας . Αυτό το τεστ μετρά επίσης τον καρδιακό ρυθμό και τα επίπεδα οξυγόνου του παιδιού σας ενώ κοιμάται, αλλά μπορεί να γίνει στο σπίτι.

Αυτές οι εξετάσεις δεν είναι συνήθως επώδυνες ή άβολες.

Πώς γίνεται η διάγνωση της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου;

Η ολονύκτια μελέτη ύπνου είναι η κύρια μέθοδος διερεύνησης και διεξάγεται καλύτερα από τεχνολόγους/φυσιολόγους με εμπειρία στην εργασία με παιδιά.
Η μελέτη ύπνου περιλαμβάνει καταγραφή διαφόρων μετρήσεων, όπως ο ρυθμός αναπνοής, ο καρδιακός ρυθμός και τα επίπεδα οξυγόνου ενώ το παιδί κοιμάται. Θα πραγματοποιηθεί επίσης εγγραφή βίντεο και ήχου. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων ερμηνεύονται από έναν παιδιατρικό ιατρό ύπνου, ο οποίος μπορεί να κάνει διάγνωση.

Θεραπεία αποφρακτικής άπνοιας ύπνου

Η θεραπεία για την αποφρακτική άπνοια ύπνου εξαρτάται από το ποια είναι η αιτία.
Εάν το παιδί σας έχει σοβαρή υπνική άπνοια και η αιτία είναι η διόγκωση των αδενοειδών εκβλαστήσεων ή των αμυγδαλών, οι γιατροί συνήθως συνιστούν χειρουργική επέμβαση αμυγδαλεκτομής για την αφαίρεσή τους. Η ήπια άπνοια ύπνου συχνά βελτιώνεται χωρίς χειρουργική επέμβαση με την πάροδο του χρόνου.
Εάν ο γιατρός σας πιστεύει ότι η αιτία είναι ο αλλεργικός πυρετός ή η αλλεργία, ο γιατρός μπορεί να προτείνει μια δοκιμή ρινικών κορτικοστεροειδών ή φαρμακευτική αγωγή για μερικές εβδομάδες.

Εάν η παχυσαρκία είναι μέρος της αιτίας, ο γιατρός σας θα συστήσει ένα πρόγραμμα βάρους και άσκησης .

Ορισμένα παιδιά που έχουν ειδικές ιατρικές καταστάσεις ή σοβαρές περιπτώσεις αποφρακτικής άπνοιας ύπνου μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν μηχάνημα συνεχούς θετικής πίεσης αεραγωγών (CPAP) .

Άλλες θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση ρινοφαρυγγικού αεραγωγού (NPA) που λειτουργεί ως «νάρθηκας» για να διατηρείται ένας ανοιχτός αεραγωγός και να μην πέφτει η γλώσσα προς τα πίσω. Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιείται κυρίως σε παιδιά ηλικίας κάτω του ενός έτους.

Μια άλλη εναλλακτική θεραπεία είναι η χρήση ρινικών στεροειδών ή μοντελουκάστης για την εκκαθάριση τυχόν φλεγμονής της ρινικής οδού. Οι ορθοδοντικές επεμβάσεις μπορεί επίσης να είναι κατάλληλες, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης της κάτω γνάθου για την κίνηση της γνάθου προς τα εμπρός.

Τι συμβαίνει μετά;

Εάν το παιδί σας έχει διαγνωστεί με υπνική άπνοια και έχει λάβει θεραπεία ή αποφασίστηκε να περιμένει και να παρακολουθείτε η πρόοδος, θα κανονιστεί μια μελέτη παρακολούθησης ύπνου. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα να αξιολογήσουν εάν έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς ή εάν απαιτείται εναλλακτική θεραπεία. Η θεραπεία σε παιδιά και νέους έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στη μάθηση, τη συμπεριφορά και την ποιότητα ζωής, για να μην αναφέρουμε τα μακροπρόθεσμα νευροαναπτυξιακά και καρδιαγγειακά οφέλη.

Υπνική άπνοια στα παιδιά: Βασικά σημεία που πρέπει να θυμάστε

Το δυνατό ροχαλητό, οι παύσεις στην αναπνοή και η δυσκολία στην αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι σημάδια ότι ένα παιδί έχει αποφρακτική άπνοια ύπνου.
Τα παιδιά μπορεί να αισθάνονται υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, να έχουν μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς ή ιατρικά προβλήματα.
Η ολονύκτια παρακολούθηση στο σπίτι ή στο νοσοκομείο μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση. Τα περισσότερα παιδιά θα θεραπευτούν με την αφαίρεση των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων.

Η πιο κοινή αιτία της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου στα παιδιά είναι οι μεγεθυσμένες αδενοειδείς εκβλαστήσεις ή αμυγδαλές. Η αποφρακτική άπνοια ύπνου συνδέεται επίσης με την παχυσαρκία, τις αλλεργίες και τον αλλεργικό πυρετό.

Αγγελική Ρέβελα
Γενικός-Οικογενειακός Ιατρός ΜD,MSc,PhD
email: drrevela@gmail.com