Μητρικός θηλασμός ή τεχνητή διατροφή;
Θηλασμός και τεχνητή διατροφή σε νεογνά - Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι μέλλουσες μαμάδες ή οι θηλάζουσες.
Ο μητρικός θηλασμός είναι το καλύτερο είδος διατροφής για το νεογέννητο και είναι αναντικατάστατος. Το προτεινόμενο χρονικό διάστημα είναι οι πρώτοι έξι μήνες ζωής, και μετέπειτα ο σταδιακός εμπλουτισμός του διατροφολογίου του βρέφους με πολτοποιημένες τροφές. Πολλές φορές ωστόσο η τεχνητή διατροφή, για διάφορους λόγους, παίρνει τη θέση του θηλασμού. Ως τεχνητή διατροφή ορίζεται η σίτιση του νεογνού με τροποποιημένο (εξανθρωποποιημένο) γάλα. Και οι δύο μέθοδοι σίτισης έχουν πολλά πλεονεκτήματα καθώς και μειονεκτήματα.
Ας απαριθμήσουμε αρχικά τα οφέλη του μητρικού θηλασμού , που κατά πάσα πιθανότητα πολλά από αυτά θα είναι ήδη γνωστά.
Έτσι λοιπόν , το γάλα της μητέρας:
- Προσφέρει στο νεογνό έτοιμα αντισώματα και είναι ισχυρό αντιμικροβιακό υλικό
- Είναι ,πάντα ,έτοιμο στη σωστή αραίωση, αποστειρωμένο και στη σωστή θερμοκρασία
- Πλεονεκτεί ως προς τις αναλογίες, την αφομοίωση και την απορρόφηση των στοιχείων του
- Δημιουργεί ισχυρούς ψυχικούς δεσμούς μεταξύ της μητέρας και του παιδιού
- Δεν κοστίζει - είναι πάντα δωρεάν
- Προφυλάσσει από τις αλλεργίες της παιδικής ηλικίας
- Επιταχύνει την παλινδρόμηση της μήτρας και την απώλεια βάρους της μητέρας
- Έχει μακροπρόθεσμα οφέλη στη μητέρα, όπως ο ελαττωμένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού
Τι γίνεται όμως στη περίπτωση που μια μητέρα δε μπορεί να θηλάσει;
Τότε ναι η τεχνητή διατροφή είναι μια ικανοποιητική μέθοδος σίτισης του νεογνού.
Ας δούμε λοιπόν και τους λόγους που μπορεί να οδηγήσουν σε αυτή την επιλογή. Πρώτα απ’ όλα θα αναφερθούμε στις απόλυτες αντενδείξεις του μητρικού θηλασμού, οι οποίες με τη σειρά είναι:
- Τα οξέα χρόνια νοσήματα της μητέρας
- Τα ψυχικά νοσήματα ( π.χ επιλόχειος κατάθλιψη)
- Η λήψη φαρμάκων από τη μητέρα
- Τα βαρέως πάσχοντα ή με συγγενικές ανωμαλίες νεογνά
Υπάρχουν όμως καταστάσεις όπως τα ασθενικά – αδύναμα νεογνά ,τα πρόωρα νεογνά και τα νεογνά με λαγόχειλο όπου παρατηρείται αδυναμία θηλασμού. Η αδυναμία αυτή πρέπει να συνεκτιμάται με διάφορες άλλες παραμέτρους ,όπως η προθυμία της μητέρας , το οικογενειακό περιβάλλον καθώς και η βαρύτητα της κατάστασης ώστε να αποφασιστεί η καταλληλότερη μέθοδος της σίτισης.
Ειδικά θέματα προς εξέταση αποτελούν το νυσταγμένο νεογνό, το ανήσυχο – νευρικό νεογνό, η αργή πρόσληψη βάρους, ο ίκτερος, οι ανωμαλίες των θηλών των μαστών, η ραγάδα της θηλής και ο θηλασμός των διδύμων. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός μπορεί να μην είναι πάντοτε εφικτός, με αποτέλεσμα να συστηθεί η μικτή διατροφή. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει πως κάποια από τα γεύματα του νεογνού αντικαθίστανται με τεχνητή σίτιση ή η τεχνητή σίτιση μπαίνει ως συμπλήρωμα μετά από κάθε θηλασμό.
Όλα τα προαναφερθέντα αφορούν την παθοφυσιολογία μητέρας – νεογνού. Ωστόσο υπάρχουν και προσωπικά ή και οικονομικά αίτια που οδηγούν μια μητέρα στην απόφαση να χρησιμοποιήσει τη τεχνητή διατροφή.
Οι συνήθεις αιτίες είναι:
- Η κούραση που δημιουργείται λόγω του τοκετού αλλά και η ίδια η ταλαιπωρία κατά τη γαλουχία και την έλλειψη ύπνου
- Η έλλειψη ή και η κακή πληροφόρηση γύρω από το θηλασμό
- Η αμφιθυμία – αβεβαιότητα της γυναίκας
- Το αίσθημα της ντροπής
- Η παρανόηση – παρεξήγηση της φυσιολογικής συμπεριφοράς του νεογνού
- Η ανεπαρκής – ελλιπής στήριξη από το μαιευτήριο και το οικογενειακό περιβάλλον
- Η ευκολία που προσφέρει η τεχνητή σίτιση
- Η εύκολη διάθεση της τεχνητής τροφής κατά την παραμονή στο μαιευτήριο
- Η υπερβολική διαφήμιση της τεχνητής τροφής από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας – κοινωνικής δικτύωσης
- Η ελλιπής διαθεσιμότητα της τράπεζας γάλακτος
- Η ελλιπής στήριξη από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό
- Η ανάγκη για επιστροφή στην εργασία
Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν αντενδείξεις θηλασμού ή ενίσχυσης της άποψης περί τεχνητής διατροφής. Είναι όμως εξίσου σημαντικοί λόγοι για τον καθορισμό της σίτισης και σίγουρα χρήζουν έγκαιρης διάγνωσης, εξέτασης και άμεσης αντιμετώπισης.
Κάποιοι από τους τρόπους αντιμετώπισης θα μπορούσαν να είναι:
- Η αξιόπιστη επιμόρφωση του ζεύγους κατά τη προγεννητική και τη περιγεννητική περίοδο για τα οφέλη αλλά και για τους μύθους γύρω από το θηλασμό
- Η έγκαιρη διάγνωση του προβλήματος
- Ο περιορισμός της έκθεσης και παραπληροφόρησης μέσω διαφημίσεων για τη τεχνητή τροφή
- Η υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον
- Η υποστήριξη από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό , καθώς και η ενημέρωση και η εκπαίδευση του ζευγαριού για τη γαλουχία από αυτό
- Η προώθηση του θηλασμού από τα μαιευτήρια μέσω σεμιναρίων και ο περιορισμός της διάθεσης τεχνητής τροφής
- Η κυβερνητική στήριξη και ενίσχυση της θηλάζουσας μητέρας μέσω της νομοθεσίας
- Η δημιουργία , ενίσχυση ,υποστήριξη και προώθηση της τράπεζας γάλακτος
Εν κατακλείδι , ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός είναι η πρώτη επιλογή για το νεογνού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτελεί μοναδική επιλογή. Ο τρόπος σίτισης του νεογνού πρέπει αρχικά να συζητηθεί κατά την προγεννητική και έπειτα κατά την περιγεννητική περίοδο ώστε να παρθεί και η σωστότερη, για το νεογνό αλλά και για το ζευγάρι , απόφαση. Η μεγάλη ενθάρρυνση για το μητρικό θηλασμό σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να δώσει την εντύπωση στους γονείς, που δε μπορούν ή δε θέλουν να θηλάσουν , ότι κάνουν κακό στο παιδί τους. Όποια και να είναι η απόφαση για τη διατροφή , αν έχει παρθεί με τα σωστά κριτήρια, έχει «περίπου» τα ίδια αποτελέσματα και τον ίδιο ακριβώς σκοπό, δηλαδή την ανατροφή ενός υγιούς νεογνού.
Δρ Ελευθέριος Αναστασάκης
Επιμελητής Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
ΜΙΥΑ Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών- Πλωτάρχης ΛΣ (ΥΙ)
Διδάκτωρ Πανεπιστήμιου Αθηνών
Μαρία Κορυφίδη, Μαϊα
