Λοιμώδης μονοπυρήνωση σε παιδιά: Συμπτώματα και αντιμετώπιση

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι μια μεταδοτική λοίμωξη που προκαλείται από έναν ιό του έρπητα που ονομάζεται Epstein-Barr. Η μόλυνση είναι κοινή μεταξύ των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων.

Τα άτομα εμφανίζουν υπερβολική κόπωση, πυρετό και πόνους στο σώμα. Η θεραπεία μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα έως ότου η ασθένεια υποχωρήσει από μόνη της.

Ο ιός περνά εύκολα από άτομο σε άτομο όταν κάποιος έρχεται σε επαφή με το σάλιο ενός μολυσμένου ατόμου. Μπορεί να μεταδοθεί με το φιλί (γι' αυτό και την αποκαλούν «η ασθένεια του φιλιού»). Τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν μονοπυρήνωση μοιράζοντας πράγματα όπως φλιτζάνια, καλαμάκια, οδοντόβουρτσες ή παιχνίδια που μπορεί να έχουν τα σάλια ενός μολυσμένου ατόμου.

Τι ακριβώς είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση;

Η μονοπυρήνωση είναι μια ασθένεια που προσβάλλει συνήθως εφήβους και νεαρούς ενήλικες, αλλά μπορεί να επηρεάσει και παιδιά. Οι ιοί, συνηθέστερα ο ιός Epstein-Barr (EBV), προκαλεί τη συγκεκριμένη λοίμωξη.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, δεν είναι σοβαρή λοίμωξη και βελτιώνεται χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, η υπερβολική κόπωση, οι πόνοι στο σώμα και άλλα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν το σχολείο, την εργασία και την καθημερινή ζωή. Με τη μονοπυρήνωση μπορεί να αισθάνεστε άρρωστοι για περίπου ένα μήνα.

Τι προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση;

Πάνω από το 90% των περιπτώσεων προκαλούνται από τον ιό Epstein-Barr. Άλλοι ιοί και ορισμένες λοιμώξεις μπορεί επίσης να προκαλέσουν την ασθένεια. Τα συμπτώματα μπορεί να αναπτυχθούν εξαιτίας:

• Αδενοϊού
• Κυτομεγαλοϊού(CMV)
• Ηπατίτιδας Α , Ηπατίτιδας Β και Ηπατίτιδας C
• ιού του απλού έρπητα (HSV)
• ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)
• Ερυθράς
• Τοξοπλάσμωσης

Πόσο συχνή είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση;

Ο ιός Epstein-Barr (EBV) που προκαλεί συνήθως την προκαλεί είναι εξαιρετικά κοινός. Δεν εμφανίζουν συμπτώματα όλοι όσοι έχουν τον ιό — μερικοί άνθρωποι φέρουν μόνο τον ιό.

Ποιος μπορεί να νοσήσει από λοιμώδη μονοπυρήνωση;

Υπάρχουν συχνά δύο αιχμές όταν οι άνθρωποι αποκτούν EBV: παιδιά πρώιμης σχολικής ηλικίας και πάλι γύρω από την εφηβεία/νεανική ηλικία. Τα μικρά παιδιά είναι συχνά ασυμπτωματικά, ενώ οι έφηβοι και τα άτομα στα 20 τους είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν τη λοίμωξη.

Είναι μεταδιδόμενη λοίμωξη;

Το Epstein-Barr είναι ένας τύπος ιού του έρπητα. Είναι διαφορετικός από τον ιό του απλού έρπητα (HSV) που προκαλεί έρπητα των γεννητικών οργάνων και του στόματος. Και οι δύο ιοί μπορούν να μεταδοθούν σεξουαλικά. Ωστόσο, το EBV είναι πιο πιθανό να εξαπλωθεί μέσω άλλων μέσων όπως η κοινή χρήση ποτών ή το φιλί.

Οι ιοί που προκαλούν τη μονοπυρήνωση είναι πολύ μεταδοτικοί. Αυτοί οι ιοί μεταδίδονται μέσω:

• Μεταγγίσεις αίματος
• Βήχας ή φτέρνισμα
• Ασπασμός
• Σεξουαλική επαφή
• Κοινή χρήση φαγητού, ποτών ή διατροφικών σκευών
• Μεταμοσχεύσεις οργάνων

Οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί φέρουν τον ιό για μια ζωή, ακόμη και μετά τη διακοπή των συμπτωμάτων και ακόμη και αν δεν είχαν συμπτώματα. Ο ιός είναι τότε «αδρανής» ή ανενεργός.

Μερικές φορές ο αδρανής ιός «ξυπνά» και βρίσκει τον δρόμο του στο σάλιο ενός ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι μεταδοτικό από καιρό σε καιρό κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ακόμη και όταν δεν έχουν συμπτώματα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της μονοπυρήνωσης;

Τα συμπτώματα ποικίλλουν και μπορεί να είναι ήπια ή σοβαρά. Τείνουν να εμφανίζονται σταδιακά.

Εάν αρρωστήσετε με μονοπυρήνωση, πιθανότατα θα συμβεί τέσσερις έως έξι εβδομάδες αφού έρθετε σε επαφή με το EBV. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν για τέσσερις εβδομάδες ή περισσότερο:

• Διογκωμένoς σπλήνας ή συκώτι
• Εξαιρετική κούραση
• Πυρετός
• Πονοκέφαλοι
• Απώλεια όρεξης
• Μυϊκοί πόνοι ή αδυναμία
• Εξάνθημα
• Πονόλαιμος
• Πρησμένοι λεμφαδένες στο λαιμό, τις μασχάλες ή τη βουβωνική χώρα

Λιγότερο συχνά συμπτώματα είναι πρησμένα μάτια, ναυτία, έντονος πονοκέφαλος, ευαισθησία στο φως, πόνος στο στήθος και δυσκολία στην αναπνοή. Ένα παιδί που έχει λάβει πρόσφατα θεραπεία με αμπικιλλίνη ή αμοξικιλλίνη μπορεί να έχει ροζ εξάνθημα σε όλο το σώμα.

Τα μικρά παιδιά έχουν συνήθως πιο ήπια συμπτώματα, όπως ελαφρύ πυρετό, κούραση και κακή όρεξη. Οι έφηβοι μπορεί να έχουν περισσότερα συμπτώματα και να αισθάνονται τόσο κουρασμένοι και αδύναμοι που θα μείνουν στο κρεβάτι περισσότερο από μία εβδομάδα.

Πώς γίνεται η διάγνωση της μονοπυρήνωσης;

Ο γιατρός θα αξιολογήσει τα συμπτώματα για να κάνει μια διάγνωση. Θα ελέγξει ιδιαίτερα για διογκωμένους λεμφαδένες στο λαιμό και σημάδια μεγεθυσμένου σπλήνα ή συκωτιού.

Οι εξετάσεις αίματος ανιχνεύουν τα αντισώματα που παράγει το σώμα για να καταπολεμήσει τον ιό Epstein-Barr. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ελέγξει για υψηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων (λεμφοκύτταρα) που υποδηλώνουν μόλυνση.

Πώς αντιμετωπίζεται η λοιμώδης μονοπυρήνωση;

Δεν υπάρχει εμβόλιο ή θεραπεία για τη λοιμώδη μονοπυρήνωση. Τα αντιβιοτικά για την καταπολέμηση της βακτηριακής λοίμωξης και τα αντιιικά φάρμακα για να σκοτώσουν άλλους ιούς δεν λειτουργούν έναντι της συγκεκριμένης λοίμωξης. Αντίθετα, οι θεραπείες επικεντρώνονται στο να βοηθήσουν να νιώσουν οι ασθενείς καλύτερα ανακουφίζοντας τα συμπτώματα. Η φροντίδα μπορεί να περιλαμβάνει:

Ξεκούραση: Η μονοπυρήνωση κουράζει πολύ. Ο ύπνος βοηθά το σώμα να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις.

Ενυδάτωση: Πολλά υγρά για να αποφυγή της αφυδάτωσης.

Αντιμετώπιση του πόνου: Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) ανακουφίζουν από τον πυρετό, τη φλεγμονή, τους πονοκεφάλους και τους μυϊκούς πόνους. Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν την ιβουπροφένη και ναπροξένη. Η ακεταμινοφαίνη λειτουργεί καλά επίσης.

Μην δώσετε ασπιρίνη εκτός εάν σας το πει ο γιατρός σας. Η ασπιρίνη έχει συνδεθεί με μια σοβαρή ασθένεια στα παιδιά και τους εφήβους που ονομάζεται σύνδρομο Reye, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική ανεπάρκεια και θάνατο.

Καταπραϋντικά για τον πονόλαιμο: Μπορείτε να κάνετε γαργάρες με αλατόνερο και να χρησιμοποιήσετε παστίλιες για το λαιμό.

Αποφυγή αθλημάτων: Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να ασκήσει υπερβολική πίεση σε μια μεγέθυνση σπλήνα, αυξάνοντας τον κίνδυνο ρήξης. Θα πρέπει να αποφεύγετε τα αθλήματα επαφής και την έντονη άσκηση ενώ αν υπαρχουν συμπτώματα και για έως και τέσσερις εβδομάδες μετά.

Αποφύγετε την άρση βαρών, το τραχύ ή ενεργό παιχνίδι για ένα μήνα μετά την αποθεραπεία.

Επειδή ένας ιός προκαλεί τη μονοπυρήνωση, τα αντιβιοτικά (όπως η πενικιλίνη) δεν θα βοηθήσουν εκτός εάν το παιδί έχει άλλη λοίμωξη που προκαλείται από βακτήρια. Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν από μόνα τους μετά από μερικές εβδομάδες.

Η καλύτερη θεραπεία είναι η άφθονη ξεκούραση, η κατανάλωση πολλών υγρών και η υγιεινή διατροφή.

Εάν οι αμυγδαλές ή οι λεμφαδένες στο λαιμό είναι πολύ διογκωμένοι και προκαλούν δυσκολία στην αναπνοή, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει ένα στεροειδές φάρμακο.

Πρόληψη

Δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της μονοπυρήνωσης. Ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψετε τη μονοπυρήνωση είναι να μείνετε μακριά από άτομα που έχουν μολυνθεί. Αποφύγετε να φιλάτε οποιονδήποτε με μονοπυρήνωση ή να μοιράζεστε ποτά, τρόφιμα ή προσωπικά αντικείμενα όπως οδοντόβουρτσες. Πλένετε τα χέρια καλά και συχνά. Πλένετε τα πιάτα και τα δοχεία φαγητού χωριστά σε ζεστό σαπουνόνερο ή στο πλυντήριο πιάτων. Ο ιός μπορεί να παραμείνει στο σάλιο ενός μολυσμένου ατόμου για πολλούς μήνες, ακόμη και αφού είναι καλά.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της λοιμώδης μονοπυρήνωσης;

Τα συμπτώματα τείνουν να βελτιώνονται σταδιακά σε περίπου τέσσερις εβδομάδες. Το αίσθημα κόπωσης μπορεί να παραμείνει για μήνες.

Ένας διευρυμένος σπλήνας που σπάει (εκρήγνυται) είναι η μεγαλύτερη ανησυχία με τη μονοπύρηνωση σε προηγουμένως υγιή άτομα. Αυτός ο αδένας στην πάνω αριστερή κοιλιά βοηθά στο φιλτράρισμα του αίματος. Εάν ο σπλήνας σας υποστεί ρήξη , μπορεί να αιμορραγήσει στην κοιλιά σας. Η εσωτερική αιμορραγία από μια ρήξη σπλήνα μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή και απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Ο γιατρός σας θα σας πει να αποφύγετε την έντονη άσκηση, τα αθλήματα επαφής και την άρση βαρέων βαρών μέχρι να νιώσετε καλύτερα.

Πώς η μονοπυρήνωση επηρεάζει την εγκυμοσύνη;

Οι μέλλουσες μαμάδες που αναπτύσσουν μονοπυρήνωση από EBV έχουν συνήθως υγιείς εγκυμοσύνες. Καλέστε τον γιατρό σας εάν αναπτύξετε πυρετό, ο οποίος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αποβολής και πρόωρου τοκετού . Αν και υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να μεταδώσετε τον ιό Epstein-Barr στο μωρό σας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό ενώ θηλάζετε , τα περισσότερα μωρά δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Εάν το η μονοπυρήνωση προκλήθηκε από λοίμωξη από CMV κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, υπάρχει πιθανότητα το βρέφος σας να επηρεαστεί και πρέπει να το συζητήσετε με τον γυναικολόγο σας.

Πότε πρέπει να καλέσω τον γιατρό;

Θα πρέπει να καλέσετε τον γιατρό σας εάν έχετε μονοπυρήνωση και αντιμετωπίζετε:

• Δυσκολία στην αναπνοή ή στην κατάποση
• Ζάλη ή λιποθυμία
• Ακραία μυϊκή αδυναμία στα χέρια ή στα πόδια
• Έντονους πόνους στο σώμα
• Επίμονο υψηλό πυρετό
• Σοβαρούς πονοκεφάλους
• Έντονο πόνο στην άνω αριστερή κοιλιακή χώρα

Αγγελική Ρέβελα
Γενικός-Οικογενειακός Ιατρός ΜD,MSc,PhD
email: drrevela@gmail.com