Αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV): Πώς ο μητρικός εμβολιασμός μπορεί να προφυλάξει το βρέφος

Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV) είναι ένας εξαιρετικά μεταδοτικός ιός με σημαντική επιβάρυνση στα βρέφη με μεγαλύτερο φορτίο στα πρόωρα. Ωστόσο, όλα τα βρέφη μπορεί να νοσήσουν (κυρίως τους 6 πρώτους μήνες ζωής) αλλά και οι ηλικιωμένοι. Η φυσική λοίμωξη εμφανίζεται σε όλους τους ανθρώπους μέχρι την ηλικία των 2-3 ετών, αλλά δεν παρέχει μακροπρόθεσμη προστασία και οι επαναλοιμώξεις μπορούν να συμβούν καθ 'όλη τη διάρκεια ζωής. Η κυκλοφορία του ιού ακολουθεί εποχιακά κύματα (έναρξη το φθινόπωρο και κορύφωση το χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο), και οι εκδηλώσεις του ποικίλουν από ήπια λοίμωξη που μοιάζει με κοινό κρυολόγημα έως σοβαρή λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού (πνευμονία/βρογχιολίτιδα) που μπορεί να οδηγήσει σε απειλητική για τη ζωή αναπνευστική ανεπάρκεια [1].

Στοιχεία από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι κάθε χρόνο ο RSV συνδέεται με περίπου 1.500.000 επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία, 500.000 επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών, 60.000-80.000 νοσηλείες και 100-300 θανάτους σε παιδιά κάτω των 5 ετών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα όσων νοσηλεύονται με RSV δεν έχουν υποκείμενες παθήσεις, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη να προστατευτούν όλα τα βρέφη [2]. Αντίστοιχα στην ΕΕ, κάθε χρόνο κατά μέσο όρο 245.244 εισαγωγές στα νοσοκομεία σχετίστηκαν με RSV σε παιδιά κάτω των 5 ετών, με τις περισσότερες περιπτώσεις (75%) να εμφανίζονται σε παιδιά κάτω του 1 έτους. Στην ίδια ανάλυση, υπολογίζεται ότι κατά μέσο στην Ελλάδα έχουμε περίπου 83 νοσηλείες ανά 1000 βρέφη κάτω των 2 μηνών, ποσοστό που είναι από τα υψηλότερα μεταξύ των 28 Ευρωπαικών χωρών [3].

Μετά από πολλές δεκαετίες έρευνας, χάρη στην καλύτερη κατανόηση της δομής συγκεκριμένων πρωτεινών στην επιφάνεια του ιού, η πρόληψη του RSV φαίνεται πλέον εφικτή [4]. Για τα παιδιά, οι δύο κυρίαρχες στρατηγικές που δοκιμάζονται είναι η παθητική ανοσία με τη μεταφορά των αντισωμάτων από την εμβολιασμένη μητέρα και η παθητική χορήγηση αντισωμάτων στο βρέφος. Toν Αύγουστο του 2023, ο FDA και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκριναν ένα νέο εμβόλιο για χρήση σε εγκύους, χορηγούμενο σε 1 εφάπαξ δόση μεταξύ 2^ου και 3^ου τριμήνου κύησης για την προστασία των νεογνών τους 6 πρώτους μήνες ζωής [5], [6]. Η μεγάλη πολυκεντρική μελέτη MATISSE έδειξε αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι της νοσηλείας από RSV 81,8% και 69,4% για τις πρώτους 3 μήνες και 6 μήνες της ζωής αντίστοιχα και έναντι της νόσου που θα οδηγήσει το παιδί στο γιατρό 67,7% και 56,8% για τα ίδια διαστήματα. Το εμβόλιο έδειξε ένα καλό προφίλ ασφάλειας τόσο για τις μητέρες όσο και τα νεογνά τους [7]. Εξάλλου, ήδη από τα τέλη του 2022 στην Ευρώπη (πρόσφατα και στην Αμερική) έχει εγκριθεί ένα μονοκλωνικό αντίσωμα νέας τεχνολογίας και μακράς δράσης το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά στα βρέφη αυξημένου κινδύνου [8].

Καθώς τα νέα αυτά ελπιδοφόρα μέσα πλησιάζουν την κυκλοφορία τους και η αποκαλούμενη ως ‘’τριπλή επιδημία’’ γρίππης/ RSV/ Covid19 αναμένεται και φέτος να επιβαρύνει τα ήδη φορτισμένα συστήματα υγείας, απαιτείται περισσότερη έρευνα για την καλύτερη κατανόηση του φορτίου της νόσου σε εθνικό επιπεδο και του αναμενόμενου αντίκτυπου αυτών των πολλά υποσχόμενων προληπτικών μέτρων.

^{Αναφορές}

1. ^{Hall CB et al. The burden of respiratory syncytial virus infection in young children. N Engl J Med. 2009 Feb 5;360(6):588-98.}
2. ^{Respiratory Syncytial Virus-Associated Mortality (RSV-Associated Mortality) Available at: https://ndc.services.cdc.gov/case-definitions/respiratory-syncytial-virus-associated-mortality-2019/}
3. ^{Del Riccio M et al. Defining the Burden of Disease of RSV in the European Union: estimates of RSV-associated hospitalizations in children under 5 years of age. A systematic review and modelling study. J Infect Dis. 2023 May 29:jiad188.}
4. ^{McLellan JS et al. Structure-based design of a fusion glycoprotein vaccine for respiratory syncytial virus. Science. 2013 Nov 1;342(6158):592-8.}
5. ^{European Commission Approves Pfizer’s ABRYSVO™ to Help Protect Infants through Maternal Immunization and Older Adults from RSV | Business Wire Available at https://www.businesswire.com/news/home/20230822321932/en/}
6. ^{FDA Approves First Vaccine for Pregnant Individuals to Prevent RSV in Infants. Available at https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-approves-first-vaccine-pregnant-individuals-prevent-rsv-infants}
7. ^{Kampmann B et al. Bivalent Prefusion F Vaccine in Pregnancy to Prevent RSV Illness in Infants. N Engl J Med. 2023 Apr 20;388(16):1451-1464.}
8. ^{Beyfortus approved in the EU for the prevention of RSV lower respiratory tract disease in infants. Available at: https://www.astrazeneca.com/media-centre/press-releases/2022/beyfortus-approved-in-the-eu-for-the-prevention-of-rsv-lower-respiratory-tract-disease-in-infants.html}

Αντωνία Χαρίτου, Παιδίατρος- Νεογνολόγος- Εντατικολόγος

Συντονίστρια Διευθύντρια Νεογνικού Τμήματος και ΜΕΝΝ Νεογνών, Μαιευτηρίου ΡΕΑ, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής, τ. Πρόεδρος Ελληνικής Νεογνολογικής Εταιρείας, μέλος του Executive Board της Union of European Neonatal and Perinatal Societies