Τι είναι η επιλεκτική αλαλία και πότε την αναπτύσσει ένα παιδί;
Η επιλεκτική αλαλία (selective mutism) είναι μία πολύπλοκη αναπτυξιακή διαταραχή κατά την οποία ενώ το παιδί δεν έχει κάποιο γλωσσικό πρόβλημα, επίμονα αρνείται να μιλήσει σε συγκεκριμένο χώρο (π.χ. σχολείο) ή σε συγκεκριμένα άτομα (π.χ. στο γιατρό).
Αντίθετα, τα παιδιά με επιλεκτική αλαλία μιλάνε ελεύθερα σε ένα μικρό αριθμό ατόμων, με τους οποίους αισθάνονται άνετα ή όταν βρίσκονται σε οικεία περιβάλλοντα ή καταστάσεις.
Η επιλεκτική αλαλία παρουσιάζεται στην ηλικία των 5-6 ετών, όταν το παιδί αρχίζει το σχολείο και δεν έχει σχέση με την ανάπτυξη του λόγου, τις γνώσεις, τις συναναστροφές, ή τη διγλωσσία που είναι πολύ συνηθισμένη σήμερα. Η συχνότητα της διαταραχής αυτής είναι περίπου 7 στα 1000 παιδιά της προσχολικής και σχολικής ηλικίας.
Η πλειονότητα των παιδιών που παρουσιάζουν την διαταραχή έχουν μία γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση άγχους. Στην ουσία έχουν κληρονομήσει την τάση να άγχωνται υπέρμετρα από ένα ή περισσότερα μέλη της οικογένειας τους. Πολύ συχνά, λοιπόν εμφανίζουν σημεία έντονου άγχους, όπως άγχος αποχωρισμού, συχνές κρίσεις θυμού και κλάματος, κακοδιαθεσία, προβλήματα ύπνου, έλλειψη ευελιξίας και έντονη ντροπαλότητα από την βρεφική ηλικία και έπειτα.
Σύμφωνα με την Παιδιατρική Ένωση Κύπρου τα αίτια της κατάστασης αυτής βρίσκονται συνήθως μέσα σε οικογένειες που υπάρχει δυσαρμονία στις σχέσεις των γονιών (συχνοί τσακωμοί, έντονες συζητήσεις, χωρισμοί) αλλά και στην ίδια την ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Παιδιά που είναι πολύ ντροπαλά, αγχωτικά και υπερβολικά ευαίσθητα, μπορεί να αναπτύξουν τη διαταραχή αυτή.
Επίσης ένα παιδί μπορεί να αναπτύξει την διαταραχή αυτή μετά από κάποιο ψυχικό τραύμα όπως ο θάνατος κάποιου οικείου προσώπου. Στην περίπτωση αυτή το παιδί δεν μπορεί να διαχειριστεί την αρνητική αυτή εμπειρία και καταφεύγει στη σιωπή, η οποία εκδηλώνεται σε όλα τα επίπεδα και χώρους.
Δεν υπάρχουν μελέτες ή στοιχεία που να αποδίδουν την επιλεκτική αλαλία σε κακομεταχείριση, τραυματισμό ή παραμέληση.
Οι γονείς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί τους είναι μοναδικό όπως τα άλλα παιδιά, να του προσφέρουν στήριγμα και ασφάλεια, να καλλιεργούν συνέχεια τις σχέσεις μαζί του και να αποδεχτούν ότι το παιδί θα μιλήσει όταν μόνο του θα αποφασίσει. Δεν πρέπει να συζητούν με άλλους για το πρόβλημα αυτό μπροστά στο παιδί.
Ένας καλός τρόπος εξαναγκασμού για να μιλήσει είναι η λανθασμένη ονομασία πραγμάτων π.χ. το χιόνι είναι μαύρο, η ήλιος είναι πράσινος κλπ. Με τον τρόπο αυτό το παιδί αναγκάζεται να διορθώσει τις λανθασμένες λέξεις. Τέλος το παιδί πρέπει να λαμβάνει μέρος στα παιγνίδια και τις άλλες δραστηριότητες (τραγούδια, ζωγραφική) με τα αδέλφια και τους φίλους του για να μη νοιώθει απομονωμένο.
Όσο πιο γρήγορα ενταχθεί ένα παιδί με επιλεκτική αλαλία σε θεραπευτικό σχήμα με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η ανταπόκριση στη αντιμετώπιση και τόσο καλύτερη θα είναι η πρόγνωση.
