Αναφυλαξία στα παιδιά: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

Αποτελεί ιατρικό επείγον και αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα μπορεί να επιφέρει και το θάνατο.Στις περισσότερες αλλεργικές αντιδράσεις οι χημικές ουσίες που εκκρίνονται από τα κύτταρα και προκαλούν τα συμπτώματα διαχέονται σε συγκεκριμένο σημείο–όργανο του σώματος. Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση της αναφυλαξίας, όπου αυτές οι ουσίες διαχέονται στην κυκλοφορία του αίματος και γι αυτό προκαλούνται γενικευμένα συμπτώματα από πολλά όργανα.

Αναφυλαξία -Ποια είναι τα συμπτώματα;
Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας (ΕΕΑΚΑ), για να θεωρηθεί μία αντίδραση αναφυλακτική θα πρέπει να υπάρχουν συμπτώματα από 2 τουλάχιστον συστήματα από τα παρακάτω:
Δέρμα: γενικευμένη κνίδωση, κνησμός, διάχυτη ερυθρότητα (flushing), αγγειοοίδημα (γλώσσας, βλεφάρων). Πολλές φορές οι ασθενείς με αγγειοοίδημα αναφέρουν μία αίσθηση ¨καύσου¨ αντί για κνησμό. Το δέρμα συνήθως συμμετέχει στο 80-90% των περιπτώσεων αναφυλαξίας. Όταν απουσιάζουν τα συμπτώματα από το δέρμα, όμως, η διάγνωση και ακολούθως η αντιμετώπιση της αναφυλαξίας καθυστερεί αρκετά.
Αναπνευστικό: ρινική καταρροή, πταρμοί, ρινική συμφόρηση, βράγχος φωνής, δυσκολία στην κατάποση, συριγμός, αίσθημα δύσπνοιας, βήχας. Το αναπνευστικό συμμετέχει συνήθως στο 70% των περιπτώσεων. Η παρουσία άσθματος σε έναν ασθενή αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σοβαρότερες αναφυλακτικές αντιδράσεις.
Γαστρεντερικό: κοιλιακό άλγος, διάρροια, έμετοι. Το γαστρεντερικό συμμετέχει στο 30-45% των περιπτώσεων.
Καρδιαγγειακό: πτώση της αρτηριακής πίεσης, ζάλη, λιποθυμική τάση ή /και λιποθυμία, ταχυκαρδία. Σε αυτή την περίπτωση η αντίδραση ονομάζεται αναφυλακτικό σοκ. Σε ανθρώπους που έχουν στεφανιαία νόσο υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφράγματος και ανακοπής σε ένα επεισόδιο αναφυλαξίας. Το καρδιαγγειακό συμμετέχει στο 10-45% των περιπτώσεων.
Άλλα: τα παιδιά πολύ συχνά εμφανίζουν ένα αίσθημα ανησυχίας με συνοδό κλάμα στα μικρότερα. Σε βαριά επεισόδια αναφυλαξίας παρατηρείται απώλεια του ελέγχου της ουροδόχου κύστης και του εντέρου.

Αναφυλαξία-Αίτια
Τα αλλεργιογόνα που προκαλούν συχνότερα αναφυλαξία στα παιδιά είναι:
• Τροφές : στα μικρότερα παιδιά τα τροφικά αλλεργιογόνα αποτελούν τη συχνότερη αιτία αναφυλαξίας. Γάλα, αυγό, ψάρι, σιτηρά και ξηροί καρποί αποτελούν τις συχνότερες αιτίες.
• Φάρμακα: κυρίως αντιβιοτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη. Στα παιδιά η αναφυλαξία από φάρμακα είναι σπάνια.
• Υμενόπτερα: μέλισσα, σφήκα
• Λάστιχο (latex): για παράδειγμα παιχνίδι με μπαλόνια για τα παιδιά.
• Άσκηση: μόνη της ή σε συνδυασμό με τροφή

Αναφυλαξία – Αντιμετώπιση
Η αναφυλαξία θα πρέπει πάντα να αντιμετωπίζεται σαν ιατρικό επείγον. Η θεραπεία πρώτης γραμμής για την αναφυλαξία είναι η ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗ ! Στο εμπόριο κυκλοφορούν ¨στυλό¨ αυτοενιέμενης αδρεναλίνης για εύκολη μεταφορά και εφαρμογή. Οι ενέσεις αδρεναλίνης κυκλοφορούν σε δύο δόσεις: των 150 μg (για παιδιά βάρους περίπου 10-22 κιλών) και των 300 μg (για μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες). Η αδρεναλίνη δρα άμεσα και περιορίζει την αντίδραση. Είναι το μοναδικό φάρμακο που αποτρέπει την περαιτέρω απελευθέρωση ουσιών από τα κύτταρα που προκαλούν τα συμπτώματα. Χορηγείται ενδομυϊκά και είναι ασφαλής θεραπεία. Κανείς δεν θα πρέπει να διστάζει να τη χρησιμοποιήσει.

Αφού χορηγηθεί αδρεναλίνη, άλλα φάρμακα όπως αντιισταμινικά και κορτιζόνη μπορούν να χορηγηθούν ωςδευτερεύοντα φάρμακα για τον περιορισμό πιθανότητας διφασικής αντίδρασης. Κάποιες φορές παρατηρούνται παρόμοια συμπτώματα αρκετές ώρες μετά χωρίς κάποιο εμφανές ερέθισμα. Επίσης , όταν η αντίδραση που έχει προηγηθεί είναι βαριά απαιτείται και δεύτερη ένεση αδρεναλίνης. Για τους παραπάνω λόγους, ο ασθενής μετά από ένα επεισόδιο αναφυλαξίας πρέπει οπωσδήποτε να μεταφέρεται στο πλησιέστερο νοσοκομείο για παρακολούθηση και περαιτέρω αντιμετώπιση.

Η αδρεναλίνη είναι ένα σωτήριο για τη ζωή φάρμακο και θα πρέπει να χορηγείται σωστά και χωρίς δισταγμό. Καθυστέρηση στη χορήγηση μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμα συμπτώματα και να καταλήξει ακόμη και στο θάνατο. Για αυτό η αδρεναλίνη αποτελεί το φάρμακο πρώτης εκλογής για τη θεραπεία της αναφυλαξίας.