Μπορεί το στρες να επιδεινώσει τις αλλεργίες μικρών και μεγάλων;

Παρότι δεν είναι πάντοτε εύκολο να «μετρήσει» κανείς αντικειμενικά το στρες και να το αποσυνδέσει από τους παράγοντες που το προκαλούν, ενδιαφέρουσες μελέτες έχουν δείξει ότι η ψυχοσυναισθηματική φόρτιση μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της προϋπάρχουσας αλλεργίας, αλλά και ενδεχομένως να συντελέσει και στην ίδια την ανάπτυξη του άσθματος και των λοιπών αλλεργικών παθήσεων.

Για παράδειγμα, έχει παρατηρηθεί ότι νοσήματα όπως το άσθμα, η ατοπική δερματίτιδα (που προδιαθέτει σε αλλεργίες) και η κνίδωση (που πολλές φορές μιμείται τη δερματική αλλεργία) παρουσιάζουν έξαρση κατά τις περιόδους υψηλού άγχους, πένθους, οικονομικών καταστροφών κλπ. Σε μια χαρακτηριστική μελέτη, μια ομάδα φοιτητών με άσθμα υποβλήθηκε σε πρόκληση με αλλεργιογόνο (δηλαδή χορήγηση αλλεργιογόνου, ώστε να αξιολογηθεί η ενδεχόμενη αντίδραση) πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου των φοιτητικών εξετάσεων. Όχι μόνο ήταν τα συμπτώματα βαρύτερα κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου, αλλά και αντικειμενικές μετρήσεις όπως ο αριθμός των φλεγμονωδών κυττάρων στα πτύελα ήταν σημαντικά μεγαλύτερος, καταδεικνύοντας τον επιβαρυντικό ρόλο του στρες στην εκδήλωση των συμπτωμάτων.

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας ( www.allergikos.gr ) φαίνεται ότι η επίδραση του ψυχοσυναισθηματικού στρες συντελείται σε πολλά επίπεδα, καλύτερα μελετημένη πάντως είναι η «διέγερση» στα εκτελεστικά κύτταρα της αλλεργίας που περιέχουν και εκκρίνουν ισταμίνη. Αυτά τα κύτταρα – φανταστείτε τα σα νάρκες με δεξαμενές γεμάτες ισταμίνη – «εκρήγνυνται» πιο εύκολα κάτω από ψυχική φόρτιση, οπότε και η αλλεργική αντίδραση ενισχύεται και βγαίνει στην επιφάνεια, ακόμα και αν υπό άλλες συνθήκες ο ασθενής θα ήταν ασυμπτωματικός. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχει ένας συγκεκριμένος τύπος τροφικής αλλεργίας, στην οποία ο ασθενής είναι ευαισθητοποιημένος σε πολλά φυτικά τρόφιμα, αλλά σπάνια εκδηλώνει αντιδράσεις. Αυτές οι αντιδράσεις παρουσιάζονται σποραδικά, και μπορεί να είναι και σοβαρές, όταν εκτός από τη λήψη του αλλεργιογόνου συνυπάρχει και κάποιος άλλος «συμπαράγοντας αντιδραστικότητας». Ένας τέτοιος συμπαράγοντας είναι σε αρκετές περιπτώσεις το στρες, καταδεικνύοντας τη δυσμενή επίδραση του στα αλλεργικά συμπτώματα.

Χωρίς να είναι πολύ ισχυρά τα δεδομένα, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι το στρες μπορεί όχι μόνο να επιδεινώνει, αλλά ακόμα και να προκαλεί την ίδια την αλλεργική πάθηση. Συγκεκριμένα, το μητρικό άγχος κατά τη διάρκεια της κύησης, όπως και το άγχος του παιδιού κατά την προσχολική ηλικία, έχουν συσχετιστεί με μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης αλλεργικού άσθματος. Δεν είναι απίθανο λοιπόν, αυτός ο σύγχρονος τύραννος – το στρες – να έχει βάλει το λιθαράκι του και στην αλματώδη αύξηση των αλλεργικών νοσημάτων.