Παιδική παχυσαρκία: Μια ωρολογιακή βόμβα μεγατόνων που θα εκραγεί τα επόμενα χρόνια

Η πιο εμφανής, ίσως, τάση στην Ευρώπη, είναι η διακύμανση του επιπολασμού της παιδικής παχυσαρκίας ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Τα υψηλοτέρα ποσοστά παρατηρούνται στις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Ειδικά στην Ελλάδα τα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας είναι τα υψηλότερα στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα αποτελέσματα του προγράμματος COSI του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ελλάδα, 23% των παιδιών ηλικίας 7 ετών ήταν υπέρβαρα και 13.7% παχύσαρκα ενώ 28.9% των παιδιών ηλικίας 9 ετών ήταν υπέρβαρα και 13,4% παχύσαρκα.

Σύμφωνα με την Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας οι επιπτώσεις της παιδικής παχυσαρκίας είναι σοβαρές και περιλαμβάνουν την αυξημένη αρτηριακή πίεση, τη δυσλιπιδαιμία, την υπερινσουλιναιμία, ψυχολογικές επιπτώσεις, κίνδυνο εμφάνισης άσθματος ή επιδείνωσης προϋπάρχοντος άσθματος καθώς και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη.

Περίπου το 40% των παχύσαρκων παιδιών και το 70% των παχύσαρκων εφήβων γίνονται παχύσαρκοι ενήλικες.

Ποιοι παράγοντες ευνοούν την εμφάνιση της παχυσαρκίας στα παιδιά;

Η παχυσαρκία φαίνεται από μελέτες να σχετίζεται με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ παρατηρείται σημαντική αύξηση του ποσοστού της παχυσαρκίας στις μειονότητες, όπως στους μαύρους και τους Αμερικανούς μεξικανικής καταγωγής.
Στις ανεπτυγμένες χώρες, τα παιδιά των φτωχών οικογενειών που ζουν σε αστικά κέντρα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην παχυσαρκία, ενώ αντίθετα στις αναπτυσσόμενες χώρες η παχυσαρκία είναι συχνότερη στα ανώτερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, λόγω υιοθέτησης του δυτικού τρόπου ζωής. Άλλοι παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί ότι προδιαθέτουν στην εμφάνιση παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία είναι η παχυσαρκία των γονέων, το βάρος της γέννησης, ο θηλασμός, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, οι διαιτολογικές συνήθειες, παράγοντες συμπεριφοράς και ψυχολογικοι παράγοντες.

Ωστόσο, από τους διάφορους παράγοντες που ενέχονται στην αιτιολογία της παιδικής παχυσαρκίας, ιδιαίτερο βάρος θα πρέπει να δοθεί σε εκείνους που μπορούν να προληφθούν, δηλαδή κυρίως στη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή αποτελεί προϋπόθεση για την υγεία αλλά και για την σωστή πνευματική και σωματική ανάπτυξη των παιδιών. Οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών εξαρτώνται από την ηλικία του παιδιού, την σωματική του διάπλαση και την φυσική του δραστηριότητα.

Βασικές αρχές σωστής διατροφής που αφορούν όλα τα παιδιά

• Η διατροφή πρέπει να καλύπτει τις ενεργειακές τους ανάγκες, αλλά όχι να καταναλώνουν επιπλέον ενέργεια (θερμίδες), γιατί αυτό σύντομα μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αύξηση του βάρους. Η επιπλέον ενέργεια συνήθως προέρχεται από υπερκατανάλωση γρήγορων-πρόχειρων φαγητών και γλυκών.
• Τα παιδιά χρειάζεται να τρώνε τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων και να έχουν τακτικά γεύματα.
• Το πρωινό αποτελεί το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας και δεν πρέπει να παραλείπεται όπως συμβαίνει σε πολλά παιδιά στην Ελλάδα. Σε πρόσφατη μελέτη του Τμήματος Διατροφής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης βρέθηκε ότι το 35% των παιδιών δεν καταναλώνουν καθόλου πρωινό, ενώ στο σύνολο των παιδιών που απάντησαν ότι τρώνε πρωινό το 30% πίνει μόνο γάλα.
• Τα κύρια γεύματα καθώς και τα ενδιάμεσα πρέπει να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη. Προσοχή επίσης πρέπει να δοθεί στην επιλογή των τροφίμων που διαλέγονται στα διαλείμματα του σχολείου. Σε μία άλλη μελέτη του Τμήματος Διατροφής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης βρέθηκε ότι η πρώτη προτίμηση των παιδιών στο κυλικείο είναι η τυρόπιτα και η πίτσα, ενώ δεύτερη είναι το κρουασάν και τα μπισκότα, και τελευταία είναι το γάλα και τα φρούτα.
Το μεσημεριανό και το βραδινό πρέπει να είναι θρεπτικά γεύματα παρασκευασμένα στο σπίτι για να μπορούν να ελεγχθούν τα συστατικά τους. Πρέπει να περιλαμβάνουν κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, όσπρια για την επαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών.
• Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να καταναλώνουν πολλά λαχανικά και φρούτα και να αποφεύγουν τα έτοιμα φαγητά και γλυκά με πολλά λιπαρά. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνονται να δοκιμάζουν από όλα τα φαγητά, καθώς και να συμμετέχουν στην προετοιμασία και την παρασκευή του γεύματος.
• Καλές επιλογές τροφίμων για θρεπτικά σνακ είναι το γιαούρτι, οι ανάλατοι ξηροί καρποί, τα ποπ- κορν, τα δημητριακά με γάλα, οι φρέσκοι χυμοί φρούτων καθώς και τα σάντουιτς με λαχανικά.
• Σε κάθε περίπτωση, η σωστή διατροφή δεν πρέπει να είναι εξαναγκασμός αλλά επιλογή του παιδιού. Τα παιδιά με υπερβολικό βάρος πρέπει να κάνουν δίαιτα; Στόχος μας στην αντιμετώπιση των υπέρβαρων παιδιών είναι η διατήρηση του βάρους ούτως ώστε να αυξάνεται το ύψος και να ισορροπήσει η σχέση Βάρους/Ύψους. Σε σοβαρές περιπτώσεις παχυσαρκίας και σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά προτείνονται υποθερμιδικές δίαιτες που οδηγούν σε απώλεια βάρους όχι μεγαλύτερη από ½ Kg την εβδομάδα.

Η δίαιτα στα υπέρβαρα παιδια, ωστόσο, πρέπει να δίνεται από ειδικούς και να είναι πλήρης σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και μικροθρεπτικά συστατικά. Πρέπει να περιέχει ενδιάμεσα μικρά γεύματα (snacks) με λίγες θερμίδες και πολλά θρεπτικά συστατικά (π.χ. φρούτα, λαχανικά, δημητριακά).

Η συμμετοχή των γονέων είναι απαραίτητη ενώ παράλληλα στήριξη και ψυχολογική βοήθεια μπορεί να προσφερθεί από ειδικούς για να βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει τυχόν ψυχολογικά προβλήματα που συνδέονται με την παχυσαρκία Σωστή διατροφή και σωματική δραστηριότητα δίνουν τη λύση στο πρόβλημα της παχυσαρκίας Μεγάλη σημασία για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας έχει και η φυσική δραστηριότητα. Μελέτη του πανεπιστημίου Harvard σε 6.149 κορίτσια και 4.620 αγόρια ηλικίας 9 - 14 ετών έδειξε ότι η αύξηση στο δείκτη μάζας σώματος μετά από ένα χρόνο παρακολούθησης των παιδιών ήταν υψηλότερη στα παιδιά που είχαν τον υψηλότερο χρόνο τηλεθέασης ή ασχολούνταν περισσότερες ώρες με βιντεοπαιχνίδια ή υπολογιστές.

Η έρευνα τις τελευταίες δεκαετίες έδειξε ότι η παιδική ηλικία είναι η χρονική περίοδος που αναπτύσσονται τα διατροφικά και κοινωνικά μοντέλα των παιδιών, που επηρεάζουν και τη σύνθεση του σώματός τους. Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα που απασχολεί τον επιστημονικό κόσμο και η αντιμετώπισή της βασίζεται κυρίως στη διαφοροποίηση της διατροφικής πρόσληψης και της φυσικής δραστηριότητας των παιδιών.

Διαβάστε επίσης

Το παιδί μου έχει παραπάνω κιλά… Πρέπει να κάνει δίαιτα;
Παιδική παχυσαρκία: Συμβουλές για τους γονείς
Η παιδική παχυσαρκία μπορεί να προβλεφθεί πριν τη γέννηση