Το μωρό κατά τη διάρκεια της κύησης μεγαλώνει προστατευμένο μέσα στη μήτρα, ενώ κολυμπάει στο αμνιακό υγρό, η παραγωγή του οποίου ξεκινάει περίπου 12 ημέρες μετά τη σύλληψη.
Η ποσότητα αμνιακού υγρού σταδιακά αυξάνεται έως τις 33 με 38 εβδομάδες της κύησης, οπότε και περίπου «σταθεροποιείται», για να αρχίσει προοδευτικά να μειώνεται από το στάδιο αυτό έως και τον τοκετό.
Ονομάζουμε υδράμνιο την κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από τη υψηλή ποσότητα αμνιακού υγρού στην ενδομητρική κοιλότητα κατά τη διάρκεια της κύησης.
Πώς γίνεται η διάγνωση του υδραμνίου;
Δια της υπερηχογραφικής παρακολούθησης του εμβρύου, είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε την ποσότητα αμνιακού υγρού.
Δύο είναι οι δείκτες, που κατά περίπτωσιν λαμβάνουμε υπόψη μας:
- Το «βάθος» της «μέγιστης λίμνης» αμνιακού υγρού
- Ο Δείκτης Αμνιακού Υγρού (Amniotic Fluid Index/ AFI)
Λέμε, πως βρισκόμαστε ενώπιον κύησης παρουσιάζουσας υδράμνιο, όταν η μέγιστη λίμνη αμνιακού υγρού έχει βάθος μεγαλύτερο των 8 εκατοστών ή ο AFI είναι μεγαλύτερος των 20 εκατοστών.
Εδώ αξίζει να σημειώσουμε, πως μεταξύ των 30 και των 33 εβδομάδων της κύησης, οπότε και η ποσότητα αμνιακού υγρού παρουσιάζει τις μέγιστες τιμές της, ενίοτε καταγράφεται «δείκτης μέγιστης λίμνης» μεγαλύτερος των 8 εκατοστών και AFI μεγαλύτερος των 20 εκατοστών, χωρίς απαραίτητα να υποφώσκει κάποια παθολογία.
Πόσο συχνό είναι το υδράμνιο;
Υδράμνιο καταγράφεται σε ποσοστό 1% των κυήσεων περίπου.
Ποια είναι τα αίτια του υδραμνίου;
Βασικό αίτιο εμφάνισης υδραμνίου είναι η αδυναμία κατάποσης αμνιακού υγρού από το έμβρυο.
Η κατάποση αμνιακού υγρού από το μωρό είναι αναπόσπαστο τμήμα του μηχανισμού διατήρησης της ποσότητας αμνιακού υγρού σε φυσιολογικά επίπεδα, αφού δια αυτής «αφαιρείται» αμνιακό υγρό από την αμνιακή κοιλότητα. Έτσι, αν για κάποιο λόγο το μωρό δεν δύναται να καταπιεί αμνιακό υγρό, τότε η ποσότητα αυτού εντός της αμνιακής κοιλότητας μοιραία αυξάνεται και εμφανίζεται υδράμνιο.
Η αδυναμία κατάποσης αμνιακού υγρού ενδέχεται να συνδέεται με:
- Συγγενείς ανωμαλίες εις βάρος του πεπτικού συστήματος και συγκεκριμένα εμφάνιση ατρησίας σε κάποιο επίπεδό του. Με τον όρο ατρησία αναφερόμαστε σε μία κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από τη συγγενή απόφραξη του πεπτικού συστήματος, λόγω μη δημιουργίας των απαραίτητων οπών (τρυπών) κατά τη διαμόρφωσή του. Τέτοια απόφραξη ενδέχεται να εμφανιστεί στον οισοφάγο, στο δωδεκαδάκτυλο ή σε διάφορα σημεία κατά μήκος του εντέρου. Με δεδομένο δε, πως ο οισοφάγος και η τραχεία έχουν κοινή εμβρυϊκή καταβολή, συχνά συγγενείς ανωμαλίες στο οισοφάγο συνδέονται με ανωμαλίες και εις βάρος της τραχείας.
- Ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος ή των μυών και των οστών.
- Σύνδρομο Εμβρυϊκής Ακινησίας (πρόκειται για ένα σπάνιο γενετικό σύνδρομο, που χαρακτηρίζεται από ανατομικές ανωμαλίες εις βάρους πλήθους συστημάτων του μωρού, το οποίο παρουσιάζει και εξαιρετικά μειωμένη – έως ανύπαρκτη – κινητικότητα
Υδράμνιο ενδέχεται να εμφανιστεί και όταν:
- η μητέρα πάσχει από διαβήτη, ειδικά αν αυτός δεν έχει ελεγχθεί με θεραπεία σε ικανοποιητικό βαθμό.
- το έμβρυο παρουσιάζει συγγενείς ανωμαλίες εις βάρους της καρδιάς.
- το έμβρυο παρουσιάζει χρωμοσωμικές ανωμαλίες, όπως τρισωμία 21 (Σύνδρομο Down), τρισωμία 18 ή τρισωμία 13
- έχουμε δίδυμη κύηση, ειδικά αν υφίσταται Σύνδρομο Έμβρυο – Εμβρυϊκής Μετάγγισης, ή κυοφορούνται περισσότερα από 2 έμβρυα.
- υφίσταται λοίμωξη από παθογόνο μικρόβιο ή ιό
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε, πως μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων υδραμνίου χαρακτηρίζονται ως «ιδιοπαθείς», δηλαδή στις περιπτώσεις αυτές δεν δυνάμεθα να εντοπίσουμε συγκεκριμένο αίτιο. Σε μία μελέτη του 2014 μάλιστα, στα πλαίσια της οποίας ελήφθησαν υπόψη στοιχεία από 860 μονήρεις (με ένα έμβρυο) κυήσεις με υδράμνιο, στο 68,8% των περιπτώσεων η κατάσταση αυτή ήταν ιδιοπαθής, ενώ στο 19,8% επρόκειτο για κυήσεις διαβητικών γυναικών.
Πώς εξελίσσονται οι κυήσεις, που παρουσιάζουν υδράμνιο;
Περίπου το 20% των εμβρύων, των οποίων η κύηση παρουσίασε υδράμνιο εμφανίζουν κάποιου είδους συγγενή ανωμαλία, κάποια δηλαδή ανατομική ανωμαλία ήδη από τη γέννησή τους. Η πρόγνωση για τα μωράκια αυτά εξαρτάται από τη σοβαρότητα της συγγενούς ανωμαλίας. Φαίνεται, πως σε περιπτώσεις, που ο AFI είναι μεγαλύτερος του 24, ακόμα και αν στο υπερηχογράφημα β επιπέδου δεν εντοπίσθηκαν προβλήματα, οι πιθανότητες ύπαρξης συγγενών ανωμαλιών, γενετικών συνδρόμων ή νευρολογικών προβλημάτων, που θα διαγνωστούν μετά τον τοκετό είναι αυξημένες.
Αν το υδράμνιο διεγνώσθη στην αρχή της κύησης και είναι μετρίου βαθμού, τότε είναι πιθανό αυτό να επιλυθεί αυτόματα, χωρίς να εμφανιστούν τελικά προβλήματα. Μάλιστα, οι πιθανότητες εντοπισμού σοβαρού προβλήματος στο μωρό, όταν το υδράμνιο είναι μετρίου βαθμού ανέρχονται στο 16,,5% περίπου. Συνεπώς, μπορεί κάποιος να είναι σχετικά καθησυχαστικός κατά την ενημέρωση των γονέων.
Το υδράμνιο σχετίζεται με κάποιες επιπλοκές της κύησης, όπως:
- αύξηση των πιθανοτήτων η προβολή του μωρού να μην είναι κεφαλική (δηλαδή το μωρό είναι πιθανότερο να μην «κατεβαίνει με το κεφάλι»)
- αύξηση των πιθανοτήτων για πρόωρο τοκετό. Αυτή είναι μία εξέλιξη, που παρατηρείται στο 26% των περιπτώσεων υδραμνίου.
- αύξηση των πιθανοτήτων για πρόωρη ρήξη θυλακίου (διαρροή δηλαδή αμνιακού υγρού)
- αύξηση των πιθανοτήτων αποκόλλησης του πλακούντα
- αύξηση των πιθανοτήτων αιμορραγίας της μητέρας μετά τον τοκετό
Για όλους αυτούς τους λόγους η εμφάνιση υδραμνίου αυξάνει τις πιθανότητες να χρειαστεί να καταφύγουμε σε καισαρική τομή.
Αν διαγνωστεί υδράμνιο, ο ιατρός θα ζητήσει επιπλέον εξετάσεις;
Επί τη διαγνώσει υδραμνίου ο ιατρός είναι πιθανό να ζητήσει:
- αιματολογικές εξετάσεις, ώστε να διαπιστωθεί αν υφίσταται πιθανότητα ύπαρξης λοιμώξεων, αλλά και διαβήτη
- αμνιοπαρακέντηση, ώστε να ληφθεί γενετικό υλικό του μωρού και να εξετασθεί το ενδεχόμενο ύπαρξης χρωμοσωμικών ή άλλων γενετικών ανωμαλιών.
Επιπλέον, η παρακολούθηση της κατάστασης του μωρού θα γίνει στενότερη με:
Υπάρχει θεραπεία;
Στις περιπτώσεις μικρού η μετρίου βαθμού υδραμνίου, συνήθως δεν απαιτείται κάποια θεραπευτική παρέμβαση, αφού συχνά αυτό επιλύεται αυτόματα.
Αν διαγνωσθεί διαβήτης ή κάποια λοίμωξη, τότε λαμβάνονται τα ανάλογα μέτρα.
Κάποιες γυναίκες, λόγω του αυξημένου όγκου του αμνιακού υγρού και κατ’ επέκτασης του μεγέθους της μήτρας, αναφέρουν κοιλιακό άλγος και δυσκολίες στην αναπνοή. Στις περιπτώσεις αυτές ενδέχεται να προταθεί:
- αμνιοπαρακέντηση, ώστε να αφαιρεθεί μέρος του υγρού και να μειωθούν τα συμπτώματα. Η επέμβαση αυτή όμως ενέχει κίνδυνο πρόκλησης τοκετού και αποκόλλησης του πλακούντα.
- χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών. Αυτού του είδους η αγωγή όμως δεν συνιστάται μετά την παρέλευση των 31 εβδομάδων κύησης, αφού από το ορόσημο αυτό κι έπειτα αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων στην καρδιά του μωρού.
Σε κάθε περίπτωση, αν διαγνωσθεί υδράμνιο, θα πρέπει αν εκτιμηθεί και ο κατάλληλος χρονισμός του τοκετού. Θα ληφθούν υπόψη οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι από την παραμονή του μωρού στη μήτρα και όταν αυτοί θα υπερβούν τα οφέλη από την παράταση της κύησης, τότε θα γίνει η σύσταση για πρόκληση τοκετού ή καισαρική τομή.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
