Μελάνωμα: Πώς μπορούμε να το ξεχωρίσουμε από την κλασική ελιά;

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Μελανώματος η χρωστική αυτή προκαλεί το “μαύρισμα”του δέρματος μετά την έκθεση στον ήλιο, και το προστατεύει από τις βλαβερές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας. Μερικές φορές, μία ομάδα μελανοκυττάρων μαζί με τον ιστό που τα περιβάλλει, δημιουργούν καλοήθεις “αλλοιώσεις” του δέρματος που ονομάζονται σπίλοι (κοινώς ελιές).

Οι σπίλοι είναι πολύ συχνοί και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μεταξύ 10 με 40 σπίλων.Το χρώμα τους κυμαίνεται από ανοιχτό ερυθρό, καφέ, έως μαύρο, ωστόσο μερικές φορές προσεγγίζει το φυσικό τόνο του δέρματος. Οι σπίλοι μπορεί να είναι επίπεδοι ή επηρμένοι. Το σχήμα τους είναι συνήθως στρογγυλό ή ωοειδές και μικρότερο από τη γόμα ενός μολυβιού.

Υπάρχουν τριών ειδών σπίλοι: οι συγγενείς σπίλοι που βρίσκονται παρόντες κατά την γέννηση, oι συνήθεις (κοινοί) σπίλοι που αναπτύσσονται στην παιδική ή νεαρή ηλικία (πρίν την ηλικία των 40 ετών), και οι λεγόμενοι “δυσπλαστικοί” σπίλοι, που είναι συνήθως πιο μεγάλοι και ανομοιόμορφοι σε σχέση με τους κοινούς σπίλους.

Σε αντίθεση με τους σπίλους, το μελάνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος που προέρχεται από τη εξαλλαγή των μελανοκυττάρων της επιδερμίδας. Στη αρχική φάση εξέλιξής του, τα καρκινικά κύτταρα του μελανώματος αναπτύσσονται οριζόντια στην επιφάνεια του δέρματος χωρίς να εισέρχονται βαθύτερα στο δέρμα. Η φάση αυτή διαρκεί από λίγους μήνες ως και λίγα έτη. Στη συνέχεια, τα κύτταρα του μελανώματος αναπτύσσονται κάθετα εντός του δέρματος και διηθούν τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος, αυξάνοντας την πιθανότητα μετάστασης στους λεμφαδένες και στα εσωτερικά όργανα.

Αυτή η δι-φασική βιολογική εξέλιξη αποτελεί και την “αχίλλειο πτέρνα” του μελανώματος: η έγκαιρη αναγνώρισή του στην αρχική (επιφανειακή) φάση εξάπλωσης και η χειρουργική του αφαίρεσή μπορεί να επιφέρουν και την πλήρη ίαση, ενώ η διάγνωσή του στα πιο προχωρημένα στάδια, όταν το μελάνωμα διεισδύει βαθύτερα στο δέρμα, συνοδεύεται από μεγαλύτερη πιθανότητα διασποράς και δυσμενέστερη πρόγνωση.

Η πιθανότητα να αναπτύξει κάποιος μελάνωμα αυξάνεται με την ηλικία, αν και η νόσος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε σημείο της δερματικής επιφάνειας, ακόμα και σε περιοχές που δεν τις “βλέπει” ο ήλιος, όπως τους γλουτούς, τα πόδια, τα νύχια, και σε σπανιότερες ακόμα περιπτώσεις στα γεννητικά όργανα.

Στους άνδρες, εντοπίζεται συχνότερα στον κορμό, τη κεφαλή και το λαιμό ενώ στις γυναίκες εμφανίζεται στα κάτω άκρα. Το μελάνωμα είναι σπάνιο στη μαύρη φυλή ή σε άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα. Όταν αναπτύσσεται σε άτομα με σκούρο χρώμα δέρματος, έχει τη τάση να εμφανίζεται στην υπονύχια περιοχή των άνω και κάτω άκρων, στις παλάμες ή τα πέλματα.

Η σχέση μεταξύ σπίλων (“ελιών”) και μελανώματος παραμένει ασαφής. Οι περισσότεροι σπίλοι είναι καλοήθεις και παραμένουν έτσι καθ΄όλη τη διάρκεια του βίου. Ωστόσο, το 1/3 των περιπτώσεων μελανώματος αναπτύσσονται πάνω σε ένα σπίλο που προυπάρχει, συνήθως συγγενή (από την γέννηση) ή “δυσπλαστικό”. Επίσης, το μελάνωμα εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με πολλαπλούς σπίλους, και ιδιαίτερα “δυσπλαστικούς” σπίλους. Για το λόγο αυτό, κάθε “ελιά” που “αλλάζει” θα πρέπει να εξετάζεται από δερματολόγο, και, αντίστοιχα, κάθε άτομο που έχει πολλές “ελιές” θα πρέπει να παρακολουθείται τακτικά και να προστατεύει το δέρμα του από τον ήλιο.