Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού: Η παραβίαση γίνεται με πολλές & αρκετά σκληρές μορφές
Η παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού μπορεί να γίνει με πολλές και αρκετά σκληρές μορφές. Οι αιτίες ποικίλλουν όπως και οι συνέπειες στην σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού. Κατ` αρχάς όταν αναφερόμαστε σε δικαιώματα των παιδιών, μιλάμε για τα δικαιώματα ανθρώπων ηλικίας 0 -18 ετών. Δικαιώματα που δεν διαχωρίζουν φυλή, φύλο, γλώσσα, θρησκεία, απόψεις, πλούτο, status. Δικαιώματα που προστατεύονται με την ποινικοποίηση φαινομένων όπως η ενδοοικογενειακή βία, η σεξουαλική κακοποίηση, η παιδική εργασία και η συμμετοχή σε ένοπλες συρράξεις.
Τα νούμερα που δίνει η UNICEF δεν πρέπει να μας αφήνουν αδιάφορους όπως επίσης καλό θα ήταν να μην τα θυμόμαστε μόνο αφορμής της παγκόσμιας ημέρας των δικαιωμάτων του παιδιού.
Βία κατά τωνμικρών παιδιών στα σπίτια τους
- Τα τρία τέταρτα των παιδιών 2 έως 4 ετών στον κόσμο - περίπου 300 εκατομμύρια - αντιμετωπίζουν ψυχολογική πίεση και/ή σωματική τιμωρία από τους κηδεμόνες τους στο σπίτι.
- Περίπου τα 6 στα 10 παιδιά ηλικίας ενός έτους σε 30 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία υποβάλλονται σε πειθαρχία δια της βίας σε τακτική βάση. Σχεδόν το ένα τέταρτο των παιδιών ηλικίας ενός έτους τραντάζονται σωματικά ως τιμωρία και σχεδόν το 1 στα 10 δέχεται χαστούκια στο πρόσωπο, το κεφάλι ή τα αυτιά.
- Παγκοσμίως, το 1 στα 4 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών - 176 εκατομμύρια - ζουν με μητέρα που υφίσταται βία από το σύντροφό της.
Σεξουαλική βίακατά των κοριτσιών και των αγοριών
- Παγκοσμίως, περίπου 15 εκατομμύρια κορίτσια ηλικίας 15 έως 19 ετών έχουν εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή ή σε άλλου είδους σεξουαλικές πράξεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
- Μόνο το 1% των εφήβων κοριτσιών που βίωσαν σεξουαλική βία ανέφεραν ότι αναζήτησαν επαγγελματική βοήθεια.
- Στις 28 χώρες, όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, το 90% των εφήβων κοριτσιών που είχαν εξαναγκαστεί σε σεξουαλική επαφή, κατά μέσο όρο, δήλωσαν ότι ο δράστης του πρώτου συμβάντος ήταν γνωστός τους. Στοιχεία από έξι χώρες αποκαλύπτουν ότι φίλοι, συμμαθητές και συνεργάτες συγκαταλέγονται στους πιο συχνά αναφερόμενους δράστες σεξουαλικής βίας εναντίον εφήβων αγοριών.
Βία στασχολεία
- Το ήμισυ του πληθυσμού των παιδιών σχολικής ηλικίας - 732 εκατομμύρια - ζει σε χώρες όπου η σωματική τιμωρία στο σχολείο δεν απαγορεύεται πλήρως.
- Τα τρία τέταρτα των καταγεγραμμένων περιστατικών πυροβολισμών σε σχολικό περιβάλλον που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία 25 χρόνια συνέβησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Βίαιοι θάνατοιμεταξύ εφήβων
- Σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε 7 λεπτά ένας έφηβος χάνει τη ζωή του από πράξη βίας.
- Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι μη ισπανόφωνοι μαύροι ηλικίας 10 έως 19 ετών, είναι σχεδόν 19 φορές πιο πιθανό να δολοφονηθούν από τους μη ισπανόφωνους λευκούς της ίδιας ηλικίας. Εάν το ποσοστό ανθρωποκτονιών μεταξύ μη ισπανόφωνων μαύρων εφήβων ισχύσει αντίστοιχα σε εθνικό επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα περιλαμβάνονταν μέσα στις δέκα χώρες με το υψηλότερο ποσοστό θανάτων στον κόσμο.
- Το 2015, ο κίνδυνος να πέσει θύμα ανθρωποκτονίας ένας μη ισπανόφωνος μαύρος έφηβος στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ίδιος με τον κίνδυνο να σκοτωθεί ένας έφηβος που ζει στο σπαρασσόμενο από τον πόλεμο Νότιο Σουδάν λόγω της γενικότερης βίας.
- Η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική είναι οι μόνες περιοχές στις οποίες έχουν αυξηθεί τα ποσοστά ανθρωποκτονίας μεταξύ των εφήβων. Σχεδόν το ήμισυ όλων των ανθρωποκτονιών μεταξύ εφήβων παγκοσμίως έλαβαν χώρα στην περιοχή αυτή το 2015.
Δεν δικαιολογείται η θέση «άγνοιας των αναγκώντου παιδιού» από πλευράς των γονέων
Μπορούμε να μιλήσουμε μέχρι και για έλλειψη ουσιαστικής αγάπης η οποία οδηγεί στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των παιδιών και δεν δικαιολογείται η θέση «άγνοιας των αναγκών του παιδιού» από πλευράς των γονέων ή και οι ρυθμοί ζωής. Η αίσθηση της ηθικής δεν αναπτύσσεται κι έτσι οδηγούμαστε σε παρατήρηση φαινομένων όπως η απουσία ενσυναίσθησης των γονέων προς τα παιδιά, βιαιοπραγίες χωρίς ενοχές σωματικά και ψυχικά (ύβρεις, χαρακτηρισμοί, απειλές, εξευτελισμός παρουσία τρίτων). Το αποτέλεσμα είναι η καταπάτηση των δικαιωμάτων των παιδιών με σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία και την ανάπτυξη ανεξάρτητης προσωπικότητας.
Μία από τις κύριες αιτίες είναι η οικονομική δυσχέρεια η οποία οδώνει το πρόβλημα σε όλο τον κόσμο, πόσο μάλλον σε τριτοκοσμικές χώρες. Αυτή η κατάσταση φέρνει τους γονείς σε αδιέξοδο κι έτσι ωθούν τα παιδιά τους για παράδειγμα στην αγορά εργασίας από πολύ μικρή ηλικία. Από τα παιδιά στα φανάρια, στα βενζινάδικα να πλένουν αυτοκίνητα, στα χωράφια και σε διάφορες χειρωνακτικές εργασίες, προκειμένου να αυξηθεί το οικογενειακό εισόδημα. Αυτό το αδιέξοδο όμως καταπατάει πολλά από τα δικαιώματα του παιδιού όπως να ζήσουν και να ευχαριστηθούν τη παιδικότητά τους, να μορφωθούν, να δημιουργήσουν όνειρα και στόχους για το μέλλον της ζωής τους. Όλο αυτό συνεπάγεται ψυχολογική βία. Προφανώς το νομικό πλαίσιο δεν επαρκεί για να μειώσει το πρόβλημα και η μάστιγα ευδοκιμεί με ανθρώπους να ασκούν πολλαπλές μορφές βίας στα παιδιά χωρίς κανέναν φόβο του νόμου.
Είναι υψίστης σημασίας να γνωρίζουμε τις συνέπειες της καταπάτησης των δικαιωμάτων του παιδιού καθώς κάθε ανάγκη του παιδιού συνδέεται με την αντίστοιχη ευθύνη των γονέων.
Ενδοοικογενειακή βία
Η ενδοοικογενειακή βίαπου μπορεί να αφορά σωματική βία (τραυματισμούς, αφελή ατυχήματα, κακώσεις) και ψυχολογική βία (αποφάσεις και συμπεριφορές απόρριψης, εκμετάλλευση και χειρισμούς, υποτίμηση και αποθάρρυνση, παραμέληση και εκφοβισμό, μάρτυρας βίας προς τον γονέα). Συνήθεις αιτίες είναι οι άλλοτε κακοποιημένοι γονείς, γονείς χαμηλών ικανοτήτων και εισοδήματος, γονείς υπεραπασχολημένοι, νέοι ή και διαζευγμένοι γονείς, γονείς με εθισμούς σε ουσίες και άλλες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, γονείς με ψυχικές διαταραχές.
Οι συνέπειες ;
Μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη λόγω έντονης ψυχικής απομόνωσης από τον περίγυρο, χαμηλή αυτοεκτίμηση λόγω αλλαγών στην προσωπικότητά του που επιβαρύνουν την εικόνα του εαυτού και την ικανότητά να σχετίζεται με τους άλλους, φοβίες και ψυχαναγκαστική ανάγκη για έλεγχο, πολλές φορές και λόγω της μαρτυρίας κακοποίησης του ενός γονέα από τον άλλον, ιδίως όταν έχουν αποκρυφτεί αναποτελεσματικά από τον γονέα-θύμα. Τέλος, τάση ταύτισης με τον θύτη με αρχικό σκοπό να σωπάσει το φόβο και το άγχος του και εν συνεχεία να οδηγείται σε επιθετικές και απαξιωτικές συμπεριφορές παρουσία όποιας αδυναμίας άλλων, κάτι που τον απομακρύνει από συναισθήματα και αυξάνει τις πιθανότητες να εμφανίσει πολλών μορφών αντικοινωνικές συμπεριφορές.
Σεξουαλική κακοποίηση
Η σεξουαλική κακοποίηση κάνει το παιδί αντικείμενο σεξουαλικής διέγερσης για τους ενήλικες και εκμηδενίζει κάθε όριο και προσωπική ανάγκη του. Συνήθως εμπλέκεται άτομο γνώριμο στην οικογένεια και προφανώς υπεράνω υποψίας. Το παιδί μεγαλώνει με αίσθηση απώλειας, δυσπιστίας, απώλειας της ταυτότητάς του, πόνο, απογοήτευση, οργή και ενοχές. Οι ορατές συνέπειες συνήθως είναι αιμορραγίες, κατάγματα και σεξουαλικά νοσήματα ενώ οι λιγότερο ορατές που προκαλούν ψυχολογικές βλάβες είναι η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές εθισμού σε αλκοόλ και ουσίες, διαταραχές διατροφής, αυτοτραυματισμό, κακοποιητικές σχέσεις και λόγω προβλημάτων στην ανάπτυξη της σεξουαλικότητάς του (αρνητική εικόνα για το σώμα του που το οδηγεί είτε στο να γίνεται παχύσαρκο και ανορεκτικό ή να το εκθέτει υπερβολικά και να φλερτάρει σε κοινωνικές ή και επαγγελματικές επαφές για να κερδίσει αποδοχή.
Παιδική εργασία
Η παιδική εργασία που μπορεί να οδηγήσει από πορνεία μέχρι και σε εξαναγκασμό για συμμετοχή σε πολεμικές συρράξεις οδηγεί σε ψυχική αστάθεια, εσωστρέφεια, χαμηλή αυτοπεποίθηση, ακραίες αντιδράσεις, αστάθεια σε σχολική επίδοση και διαπροσωπικές σχέσεις και μεγάλα συναισθηματικά κενά.
Μία από τις μεγαλύτερες πληγές της σύγχρονης κοινωνίας μας, η καταπάτηση των δικαιωμάτων των παιδιών. Σαφώς και μπορεί να πάψει να υφίσταται δεδομένου ότι προσπάθειες γίνονται σε όλα τα επίπεδα. Προφανώς και πρέπει να ενταθούν αν η επιθυμία μας είναι η αντιμετώπιση του φαινομένου. Και σίγουρα οι διαδικασίες είναι πολλές και επίπονες. Αλλά πάνω απ` όλα, απαραίτητες για έναν καλύτερο κόσμο στο μέλλον. Με δικαίωμα στη ζωή, στην μόρφωση, στην τροφή, στην υγεία, στην ταυτότητα, στην ελευθερία, στην προστασία. Ας μην ξεχνάμε ότι δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από έναν κόσμο όπου τα παιδιά του θα έχουν την δυνατότητα να ανακαλύψουν τις δυνάμεις τους και να μεγαλώσουν με καλή σωματική και ψυχική υγεία, σε όρους σεβασμού και αξιοπρέπειας.
Ιωάννα Θεοδωρακόπουλου, PsyD, MSc
Συμβουλευτικός ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια
Σύμβουλος υπογονιμότητας
Επικεφαλής επιστημονικών υπηρεσιών του www.feelwelltoday.com
e-mail: ioanna.thps@gmail.com / itheodorakopoulou@feelwelltoday.com