Πειθαρχία ή Τιμωρία στο παιδί; Γράφει ο Θάνος Ασκητής!
Πρέπει να πειθαρχήσουμε το παιδί ή να το τιμωρήσουμε; Η διαπαιδαγώγηση αναφέρεται σε οριοθέτηση και εκπαίδευση των παιδιών σε κανόνες και συμπεριφορές. Στα πλαίσια της λοιπόν, η τιμωρία και η πειθαρχία είναι έννοιες που συγχέονται. Η πειθαρχία αναφέρεται στον εκπαιδευτικό χαρακτήρα και αφορά στην καθοδήγηση του παιδιού και στην εκμάθηση ασφαλών συμπεριφορών και αυτοελέγχου. Με την τιμωρία παίρνουμε ως γονείς αυτόματα το ρόλο ''του αστυνομικού'', που επιδιώκει να καταστήσει το παιδί υπάκουο.
Ναι στην πειθαρχία!
Η πειθαρχία διδάσκει άμεσα δεξιότητες που αφορούν στην αποδεκτή και επιθυμητή συμπεριφορά. Με την πειθαρχία αυξάνεται η αυτοεκτίμηση του παιδιού, το ίδιο μαθαίνει να επιδεικνύει σεβασμό και διδάσκεται δεξιότητες αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων.
Η πειθαρχία είναι μια θετική, προληπτική διαδικασία που βοηθάει το παιδί να ελέγχει τη συμπεριφορά του, ώστε να μπορεί από μόνο του να κάνει επιλογές και να παίρνει αποφάσεις. Η τεχνική της ανακατεύθυνσης, είναι πολύ αποτελεσματική αφού ενισχύει τις ασφαλείς και επιθυμητές συμπεριφορές. Με την ανακατεύθυνση αντιμετωπίζεται μία αρνητική συμπεριφορά του παιδιού αλλάζοντας την πράξη του παιδιού ή το στόχο που έχει η πράξη του. Παράδειγμα: το παιδί κόβει τα μαλλιά μιας κούκλας. Το παροτρύνουμε είτε να τα βουρτσίσει (αλλαγή πράξης) είτε να κόψει κάτι άλλο, όπως σελίδες από ένα περιοδικό φτιάχνοντας κολλάζ (αλλαγή στόχου). Σημαντικό είναι να εξηγούμε στο παιδί γιατί είναι αναγκαίο να αλλάξει τη συμπεριφορά του.
H τιμωρία δεν είναι λύση!
Η τιμωρία είναι μια διαδικασία που αφορά στην παροδική καταπολέμηση της αρνητικής συμπεριφοράς. Οι περισσότεροι γονείς ελπίζουν ότι με την τιμωρία η ανεπιθύμητη συμπεριφορά δε θα επαναληφθεί. Η τιμωρία όμως έχει αντίθετα αποτελέσματα, εφόσον τιμωρούμε το παιδί όχι με στόχο να του επισημάνουμε τι έχει κάνει λάθος, αλλά επειδή έχουμε θυμώσει μαζί του. Με τον τρόπο αυτό, το παιδί δε μαθαίνει τι ήταν αυτό που έκανε λάθος, αφού η συμμόρφωση είναι παροδική από φόβο προς την αντίδραση του γονέα.
Επίσης, για κάποια παιδιά η τιμωρία λειτουργεί ενισχυτικά. Αυτό ισχύει για παιδιά που δεν λαμβάνουν την κατάλληλη προσοχή από τους γονείς τους. Η τιμωρία είναι για εκείνα ένα είδος αρνητικής προσοχής, που είναι σαφώς επιθυμητή από την απόλυτη έλλειψη προσοχής.
Θάνος Ε. Ασκητής
Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας
