Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS:Πρέπει οι έγκυες να εξετάζονται για τον HIV;

Η επιδημία του AIDS μετρά εκατομμύρια θύματα καθώς από το 1981 που καταγράφηκε το πρώτο επίσημο θύμα μέχρι και σήμερα, πάνω από 32 εκατ. άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους και περί τα 75 εκατ. έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV.

Σε μια προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου, η 1η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και στη συνέχεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Τρόποι μετάδοσης του ιού HIV

Ο HIV (Human Immunodeficiency Virus – Ιός Ανοσοανεπάρκειας του Ανθρώπου) είναι ο ιός που προκαλεί το Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune Deficiency Syndrome – AIDS). Δρα καταστρέφοντας κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα CD4+ T λεμφοκύτταρα, τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού από λοιμώξεις και άλλα νοσήματα.

Μπορεί να μεταδοθεί μέσω της χωρίς προφυλακτικό σεξουαλικής επαφής (πρωκτική, κολπική, στοματική) ή μέσω της από κοινού χρήσης αιχμηρών αντικειμένων (ξυραφάκια, βελόνες, σύριγγες) με HIV οροθετικό άτομο και από μία HIV οροθετική μητέρα στο νεογνό κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και του θηλασμού.

Ο ιός δεν μεταδίδεται μέσω της καθημερινής κοινωνικής επαφής (χειραψία, αγκαλιά, φιλί στο μάγουλο), των κουνουπιών ή άλλων εντόμων, της από κοινού χρήσης οικιακών σκευών, του σάλιου, των δακρύων, του ιδρώτα, του αέρα ή του νερού.

Ο όρος AIDS αναφέρεται στο τελευταίο στάδιο της HIV λοίμωξης, κατά το οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αποδυναμωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε το HIV οροθετικό άτομο είναι επιρρεπές σε διάφορα νοσήματα και συγκεκριμένους τύπους καρκίνου.

Ο χρόνος μεταξύ μόλυνσης από τον ιό και εκδήλωσης του AIDS ποικίλει από άτομο σε άτομο, ενώ η έγκαιρη χορήγηση συνδυασμού αντιρετροϊκών φαρμάκων υψηλής δραστικότητας (Highly Active Antiretroviral Therapy – HAART), επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη του νοσήματος και μειώνει σε μεγάλο βαθμό τη θνητότητα. Σήμερα, η HIV λοίμωξη θεωρείται χρόνια νόσος, υπό την προϋπόθεση ότι ο/η ασθενής λαμβάνει συστηματικά τη θεραπεία του.

HIV λοίμωξη και Εγκυμοσύνη-Τοκετός

Χωρίς τη λήψη των κατάλληλων μέτρων, ο HIV μπορεί να μεταδοθεί από την HIV οροθετική μητέρα στο έμβρυο/νεογνό, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κατά τον
τοκετό και κατά τη διάρκεια του θηλασμού («κάθετη μετάδοση»).

Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας η λήψη της θεραπείας έναντι του HIV (αντιρετροϊκής θεραπείας – ART) προλαμβάνει την κάθετη μετάδοση του ιού και επιτρέπει στις μητέρες να έχουν ασφαλείς κυήσεις και να αποκτήσουν υγιή, αρνητικά ως προς τον HIV, παιδιά.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την κάθετη μετάδοση;

Αν μια γυναίκα μολυνθεί από τον HIV, ο κίνδυνος μετάδοσής του στο μωρό μειώνεται αν παραμένει όσο το δυνατόν πιο υγιής. Μεταξύ των παραγόντων οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού περιλαμβάνονται:

• το κάπνισμα
• η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών
• η ανεπάρκεια της βιταμίνης Α
• η κακή διατροφή
• συλλοιμώξεις με άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)
• το υψηλό ιικό φορτίο (η «ποσότητα» του ιού στο αίμα)
• παράγοντες που σχετίζονται με τον τοκετό και τη γέννα
• ο θηλασμός

Θα πρέπει οι έγκυες γυναίκες να εξετάζονται για τον HIV;

Οι γυναίκες οι οποίες σχεδιάζουν να μείνουν έγκυες ή είναι ήδη έγκυες, θα πρέπει να εξετάζονται για ΗIV λοίμωξη το συντομότερο δυνατό!
Οι σύντροφοί τους θα πρέπει, επίσης, να εξετάζονται.

Συστήνεται να γίνεται έλεγχος για τον HIV:

κατά την 1η επίσκεψη προγεννητικού ελέγχου (όσο το δυνατόν νωρίτερα και εντός του 1ου τριμήνου) και κατά τη διάρκεια του 3ου τριμήνου της κύησης (και κατά προτίμηση πριν από την 36η βδομάδα της κύησης) σε ειδικές ομάδες:

• Γυναίκες που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για την HIV λοίμωξη, όπως οιεκδιδόμενες, οι χρήστριες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών ή οι γυναίκες που έχουνσεξουαλικούς συντρόφους χρήστες.
• Γυναίκες που έχουν περισσότερους από ένα σεξουαλικούς συντρόφους κατά τη διάρκεια
  της εγκυμοσύνης.
• Γυναίκες που διαγιγνώσκονται με ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.
• Κρατούμενες φυλακών/κέντρων κράτησης - υποδοχής μεταναστών.
• Γυναίκες που έχουν σημεία ή συμπτώματα όμοια με αυτά της οξείας λοίμωξης από HIV.Στην περίπτωση αυτή προτιμάται ο έλεγχος HIV-RNA.
• Γυναίκες που κατάγονται από χώρες με υψηλό επιπολασμό της HIV λοίμωξης.
• Γυναίκες με HIV οροθετικό σύντροφο.
• Γυναίκες οι οποίες δεν έχουν εξεταστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορούν ναελεγχθούν κατά τη διάρκεια του τοκετού με ταχείες δοκιμασίες (rapid tests), των οποίων τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα σε λιγότερο από μια ώρα. Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, δίδεται προφυλακτική θεραπεία στο νεογνό προκειμένου να αποφευχθεί η κάθετη μετάδοση.Σε περίπτωση άρνησης της εγκύου να εξεταστεί αρχικά, η εξέταση για HIV μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε στιγμή της κύησης το ζητήσει η έγκυος.
• Οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να ελέγχονται και για άλλα Σεξουαλικώς ΜεταδιδόμεναΝοσήματα (όπως ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, σύφιλη, χλαμυδιακή λοίμωξη, γονόρροια –βλεννόρροια).

Τι γίνεται σε περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος;

Αν το αποτέλεσμα της εξέτασης της εγκύου για τον HIV είναι αρνητικό, είναι σημαντικό να παραμείνει αρνητικό καθόλη τη διάρκεια της κύησης και του
θηλασμού. Αυτό σημαίνει, αποφυγή απροφύλακτων σεξουαλικών επαφών και από κοινού χρήσης ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών.Τα προφυλακτικά αποτελούν το καλύτερο μέτρο πρόληψης του HIV και άλλων ΣΜΝ.

Τι γίνεται σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος;

• Παρότι η μητέρα είναι οροθετική, μπορεί το μωρό της να είναι HIV (-).
• Η λήψη αντιρετροϊκής θεραπείας κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και του θηλασμού συμβάλλει στην πρόληψη της μετάδοσης του HIV στο νεογνό.
• Μετά τη γέννηση, τα μωρά HIV (+) μητέρων πρέπει να λαμβάνουν προφυλακτική αντιρετροϊκή αγωγή για 6 εβδομάδες

Τι γίνεται σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού μια γυναίκα εκτεθεί δυνητικά στον HIV;

Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει η δυνατότητα λήψης προφυλακτικής αγωγής μετά από έκθεση (post-exposure prophylaxis – PEP). Η PEP θα πρέπει να
χορηγείται εντός 72 ωρών από την πιθανή έκθεση, ώστε να αποτρέψει τον HIV από το να εγκατασταθεί στο σώμα της μητέρας και να μολύνει το μωρό.
Εάν η μητέρα θηλάζει, θα πρέπει να συμβουλευτεί τον γιατρό της σχετικά με τη συνέχιση ή μη του θηλασμού.