Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι της μήτρας, οι οποίοι προέρχονται από το μυϊκό τοίχωμά της. Η αύξηση του μεγέθους των μορφωμάτων αυτών εξαρτάται από την έκκριση οιστρογόνων από τις ωοθήκες.
Σπανίως εμφανίζονται ινομυώματα πριν από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως, δηλαδή την εμμηναρχή, ενώ κατά κανόνα μετά από την εμμηνόπαυση το μέγεθος των ινομυωμάτων παρουσιάζει μείωση.
Όπως αναφέρεται και σε μελέτη του 2012 εκτιμάται, πως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα κυμαίνεται μεταξύ του 5% και του 12%. Εντούτοις, ενδιαφέρον παρουσιάζει μελέτη του 2003, οι συντάκτες της οποίας κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ενδεχομένως το ποσοστό των γυναικών με ινομυώματα να αγγίζει ακόμα και το 80%, αν ανήκουν στη μαύρη φυλή ή το 70% των γυναικών, που ανήκουν στη λευκή φυλή!
Σε ό,τι αφορά τον τοκετό, έχει διερευνηθεί η σχέση της παρουσίας ινομυωμάτων στη μήτρα με ενδεχόμενη αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης των εξής προβλημάτων:
- θέση του μωρού, που δεν ευνοεί το φυσιολογικό τοκετό
- δυστοκία
- αυξημένες πιθανότητες για καισαρική τομή
- αιμορραγία μετά τον τοκετό
- κατακράτηση του πλακούντα μετά τον τοκετό
- ρήξη της μήτρας μετά από ινομυωματεκτομή
Μεταξύ άλλων μελετών, που ανευρίσκονται στη διεθνή βιβλιογραφία και αφορούν την επιρροή της παρουσίας των ινομυωμάτων στην εξέλιξη του τοκετού, αξίζει να αναφέρουμε μία περιεκτική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας αυτής, η οποία δημοσιεύθηκε το 2010.
Ποια η σχέση της παρουσίας ινομυωμάτων με τη θέση του μωρού, η οποία δεν ευνοεί το φυσιολογικό τοκετό;
Όσο το μέγεθος του μωρού είναι μικρό σε σχέση με την ενδομητρική κοιλότητα, έχει «ευχέρεια κινήσεων» και η θέση του αλλάζει συνεχώς. Συνήθως, την «τελική» του θέση τη λαμβάνει μετά τα μέσα του τρίτου τριμήνου και συγκεκριμένα μεταξύ των 32 και 36 εβδομάδων κύησης.
Τότε η «επιθυμητή» θέση του μωρού, προκειμένου να επιτευχθεί με ασφάλεια το φυσιολογικός (ο «δόκιμος» ιατρικός όρος είναι «κολπικός») τοκετός απεικονίζεται σχηματικά παρακάτω.
Στην εικόνα αυτή φαίνεται, πως η «κορυφή» του κεφαλιού του μωρού είναι στραμμένη προς τον τράχηλο της μήτρας και είναι «έτοιμο» να εξέλθει δια αυτού κατά το δεύτερο στάδιο του τοκετού.
Υπάρχουν όμως και θέσεις, που το μωρό ενδέχεται να λάβει εντός της μήτρας, οι οποίες δεν ευνοούν το φυσιολογικό τοκετό (βλ. εικόνα).
Αναφέρουμε ενδεικτικά την ισχιακή προβολή, στην οποία το μωρό «κατεβαίνει» - όπως λέμε – με τα πόδια. Η θέση αυτή δεν αποκλείει μεν παντελώς την πιθανότητα φυσιολογικού τοκετού, αλλά εν τοις πράγμασι και λόγω της αυξημένης πιθανότητας εκδήλωσης επιπλοκών κατά τη διάρκεια της διαδικασία αυτής συνήθως επιλέγεται η «οδός» της καισαρική τομής.
Μπορεί η μεν ισχιακή προβολή να μην αποτελεί «απόλυτη» ένδειξη για καισαρική τομή, αλλά το ίδιο δεν ισχύει για την εγκάρσια θέση του μωρού, στην περίπτωση της οποίας η καισαρική τομή είναι μονόδρομος.
Η παρουσία ινομυωμάτων καθιστά την πιθανότητα λήψης τέτοιων θέσεων μέσα στη μήτρα εκ μέρους του μωρού αυξημένη.
Τα ινομυώματα και η εκδήλωση δυστοκίας
Με τον όρο δυστοκία αναφερόμαστε σε οιαδήποτε παρεμπόδιση της εξέλιξης του φυσιολογικού, η οποία προκαλεί σημαντική καθυστέρηση στην περάτωση της όλης διαδικασίας. Η καθυστέρηση είναι συχνά μάλιστα τέτοια, ώστε τελικά επιλέγεται η εγκατάλειψη της προσπάθειας για κολπικό τοκετό και καταλήγουμε στην καισαρική τομή.
Μελέτη του 2008, στα πλαίσια της οποίας έγινε ανασκόπηση της σχετικής ιατρικής βιβλιογραφίας, κατέγραψε ουσιαστικό διπλασιασμό των πιθανοτήτων εκδήλωσης δυστοκίας παρουσία ινομυωμάτων.
Τα ινομυώματα και η καισαρική τομή
Στα συμπεράσματα της προαναφερθείσας μελέτης του 2008 εξάλλου κατεγράφη υπερτριπλασιασμός των πιθανοτήτων χρείας καταφυγής στην καισαρική τομή, αν η γυναίκα παρουσιάζει ινομυώματα στη μήτρα της.
Τα ινομυώματα και η πιθανότητα εκδήλωσης αιμορραγίας μετά τον τοκετό
Αμέσως μετά την μαίευση του νεογνού (έτσι ονομάζουμε την έξοδο του νεογνού), ακολουθεί η αποκόλληση και ακολούθως αφαίρεση και του πλακούντα. Στην περιοχή του εσωτερικού τοιχώματος της ενδομητρικής κοιλότητας, όπου πριν βρισκόταν προσκολλημένος ο πλακούντας, παραμένουν χαίνοντα («ανοικτά» δηλαδή) αγγεία, τα οποία αιμορραγούν. Για το λόγο αυτό μετά το πέρας του τοκετού η μήτρα συσπάται αυτόματα με ιδιαίτερη ένταση. Οι συσπάσεις αυτές είναι απαραίτητες προκειμένου να πιεστούν τα συγκεκριμένα αγγεία και να ανασταλεί η από αυτά εκροή αίματος.
Όπως όμως αναφέρεται και σε μελέτη του 1997, φαίνεται, πως η παρουσία ινομυωμάτων στη μήτρα παρεμποδίζει την αναγκαία σύσπαση της μήτρας μετά τον τοκετό.
Αυτός είναι και ενδεχομένως ο μηχανισμός, μέσω του οποίου η παρουσία ινομυωμάτων αυξάνει τις πιθανότητες για αιμορραγία μετά τον τοκετό, που καταγράφεται και στην προαναφερθείσα μελέτη του 2008. Στη μελέτη αυτή καταγράφεται άλλωστε και σημαντική αύξηση των πιθανοτήτων ακόμα και αφαίρεσης της μήτρας μετά τον τοκετό, προκειμένου να ελεγχθεί η αιμορραγία.
Τα ινομυώματα και η κατακράτηση του πλακούντα μετά τον τοκετό
Μετά τον τοκετό υφίσταται το – όχι και τόσο συχνό ενδεχόμενο – η αποκόλληση του πλακούντα από το τοίχωμα της ενδομητρικής κοιλότητας να καταστεί αδύνατη. Η κατάσταση αυτή παρατείνει την αιμορραγία μετά τον τοκετό.Εν τοιαύτη περιπτώσει ο ιατρός αναγκάζεται να εισάγει το χέρι του εντός της μήτρας μέσω του τραχήλου και να αποκολλήσει τον κατακρατηθέντα πλακούντα. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «δακτυλική αποκόλληση του πλακούντα». Ενίοτε δε απαιτείται και η ακόλουθη απόξεση του ενδομητρίου, προκειμένου να αφαιρεθούν τα όποια «υπολείμματα» του πλακούντα και να σταματήσει τελείως η αιμορραγία.
Το ενδεχόμενο αυτό είναι φαίνεται από τα στοιχεία της ήδη αναφερθείσας μελέτης του 2008 πιθανότερο, αν η μήτρα της γυναίκας φέρει ινομυώματα.
Η ρήξη μήτρας μετά από ινομυωματεκτομή
Με τον όρο ινομυωματεκτομή αναφερόμαστε στη χειρουργική αφαίρεση των ινομυωμάτων είτε με λαπαροτομία («ανοικτό» χειρουργείο), είτε λαπαροσκοπικά.Η χειρουργική αυτή επέμβαση – θεωρητικά – μειώνει την αντοχή του τοιχώματος της μήτρας, κάτι που συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων για ρήξη («σπάσιμο») αυτής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή – συνηθέστερα – κατά τη διάρκεια του τοκετού.
Πάντως, όπως αναφέρεται και σε ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας, η οποία δημοσιεύθηκε το 2000, η πιθανότητα εκδήλωσης του ενδεχομένου αυτού είναι μάλλον μηδαμινή.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Zimmermann A, Bernuit D, Gerlinger C, Schaefers M, Geppert K. Prevalence, symptoms and management of uterine fibroids: an international internet-based survey of 21,746 women. BMC Womens Health. 2012 Mar 26;12:6. doi: 10.1186/1472-6874-12-6. PMID: 22448610; PMCID: PMC3342149.
Baird DD, Dunson DB, Hill MC, Cousins D, Schectman JM. High cumulative incidence of uterine leiomyoma in black and white women: ultrasound evidence. Am J Obstet Gynecol. 2003 Jan;188(1):100-7. doi: 10.1067/mob.2003.99. PMID: 12548202.
Lee HJ, Norwitz ER, Shaw J. Contemporary management of fibroids in pregnancy. Rev Obstet Gynecol. 2010 Winter;3(1):20-7. PMID: 20508779; PMCID: PMC2876319.
Klatsky PC, Tran ND, Caughey AB, Fujimoto VY. Fibroids and reproductive outcomes: a systematic literature review from conception to delivery. Am J Obstet Gynecol. 2008 Apr;198(4):357-66. doi: 10.1016/j.ajog.2007.12.039. PMID: 18395031.
Szamatowicz J, Laudanski T, Bulkszas B, Akerlund M. Fibromyomas and uterine contractions. Acta Obstet Gynecol Scand. 1997 Nov;76(10):973-6. doi: 10.3109/00016349709034912. PMID: 9435739.
Dubuisso JB, Fauconnier A, Babaki-Fard K, Chapron C. Laparoscopic myomectomy: a current view. Hum Reprod Update. 2000 Nov-Dec;6(6):588-94. doi: 10.1093/humupd/6.6.588. PMID: 11129692.
