Πώς να πάρετε τη σωστή απόφαση σε μια δύσκολη κατάσταση

Όσο πιο πολλά έχω να επιλέξω, τόσο περισσότερο δυσκολεύομαι

Σας έχει τύχει φαντάζομαι να κοιτάτε για αρκετή ώρα το μενού σε ένα εστιατόριο ή να μην ξέρετε ποιο ρούχο να επιλέξετε σε ένα μαγαζί… Έχουμε πολλές επιλογές σχεδόν στα πάντα, επιλογές που όμως ενώ φαίνονται πλούσιες και μας δίνουν την ευκαιρία να επιλέξουμε το καλύτερο για εμάς, τελικά μάλλον μας …μπερδεύουν! Η ευχαρίστηση μπλέκεται με το μπέρδεμα αυτό και εμείς μένουμε να αναρωτιόμαστε μετά από την δύσκολη επιλογή μας αν πήραμε τελικά την σωστή απόφαση…

«Το παράδοξο της επιλογής» σύμφωνα με τον Αμερικάνο ψυχολόγο Barry Schwartz προσπαθεί να ερμηνεύσει ακριβώς αυτή την δυσκολία. Πως γίνεται λοιπόν ενώ έχουμε τόσες επιλογές και λογικά θα μπορούσαμε να επιλέξουμε αυτό που επιθυμούμε, καταλήγουμε με υψηλά επίπεδα άγχους που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν και σε μία καταθλιπτικόμορφη συμπτωματολογία;

^{Photo by Nathan Dumlao on Unsplash}

Διάβασε τι να κάνεις όταν δεν μπορείς να αποφασίσεις

Η απώλεια είναι η εξήγηση, σύμφωνα με τον Schwartz. Η απώλεια για το τι θα χάσω κάνοντας μία επιλογή. Στην ουσία, επιλέγω ποιο θα αφήσω και πόσο θα μου κοστίσει αυτό που δεν θα επιλέξω. Αντίθετα, αν υπήρχε μόνο μία επιλογή, τα πράγματα θα ήταν πολύ πιο εύκολα και χωρίς την αίσθηση αυτής της απώλειας που ανεβάζει τα επίπεδα του άγχους μας. Για παράδειγμα, αν θέλω να αλλάξω αυτοκίνητο και υπήρχε μόνο μία μάρκα ή ένας τύπος, δεν θα έμπαινα στη διαδικασία να επιλέξω ποιο εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες μου και να προβληματιστώ μήπως κάνω λάθος στην επιλογή μου. Αν μου εμφανιστούν δύο επαγγελματικές ευκαιρίες, αγχώνομαι μήπως και αυτή που θα επιλέξω δεν είναι η καλύτερη για εμένα και το μετανιώσω αργότερα. Και αν έχω να επιλέξω το ιδανικό ή το καλύτερο για εμένα, τι κάνω; Η ικανοποίηση για την επιλογή μου περιορίζεται για 3 λόγους, σύμφωνα με τον Schwartz:

1. Οι απεριόριστες επιλογές μας παραλύουν. Όσο περισσότερες επιλογές έχουμε στην καθημερινότητά μας, πχ. υλικές, προσωπικές, επαγγελματικές, ακόμα και ερωτικές, τόσο μεγαλύτερη ελευθερία υπάρχει για να αποκτήσουμε καλύτερη ποιότητα ζωής. Παρόλα αυτά, ο σύγχρονος άνθρωπος φαίνεται τελικά να παραλύει και να γίνεται όλο και πιο μίζερος. Με τόσες εναλλακτικές επιλογές, είναι πολύ δύσκολο να κάνουμε έστω και μία επιλογή κάποιες φορές, σα να παραλύουμε.
2. Οι απεριόριστες επιλογές ως πηγή μη ικανοποίησης. Ακόμα και αν τελικά επιλέξουμε, αν καταφέρουμε δηλαδή να ξεπεράσουμε την παραλυσία αυτή, δεν είμαστε τόσο ικανοποιημένοι όσο θα έπρεπε λογικά να είμαστε. Ο λόγος δεν είναι άλλος πέρα από τις υψηλές προσδοκίες που αναπτύσσουμε και το άγχος μήπως τελικά δεν ήταν η καλύτερη επιλογή αυτή για εμάς. Και πως μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι πράγματι ήταν η πιο σωστή επιλογή για εμάς; Μπαίνουμε λοιπόν σε μία διαδικασία με αρνητικές και εξαντλητικές επιπτώσεις για τον ψυχισμό μας.
3. Οι απεριόριστες επιλογές δημιουργούν πολλές κατά φαντασίαν καλύτερες επιλογές. Πρόκειται για τον μηχανισμό της δυστυχίας, όπου σύμφωνα με τον Schwartz: «Η κατά φαντασίαν καλύτερη επιλογή οδηγεί στην μετάνοια της αρχικής επιλογής. Αυτή η μεταστροφή μειώνει την ευχαρίστηση που νιώθουμε όταν επιλέγουμε, ακόμα κι αν ήταν μια σωστή επιλογή… Στις πολλές επιλογές, εύκολα φανταζόμαστε και επινοούμε θετικές πλευρές των επιλογών που είχαμε και τελικά δεν επιλέξαμε. Αποτέλεσμα να είμαστε λιγότερο ικανοποιημένοι από την επιλογή που τελικά κάναμε».

Πώς μπορείς να κάνεις ευκολότερη την λήψη αποφάσεων;

Φαίνεται λοιπόν πως όσο πιο πολλές επιλογές έχουμε μπροστά μας, τόσο περισσότερο προβληματιζόμαστε και διστάζουμε να αποφασίσουμε, νιώθοντας τελικά λιγότερο ικανοποιημένη από την συγκεκριμένη επιλογή μας…

Φανταστείτε λοιπόν όταν έχουμε να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις στη ζωή μας, επαγγελματικές ή και ερωτικές ακόμα, πόσο δύσκολο γίνεται για εμάς…

Μαρίνα Μόσχα
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια